Trzęsienie ziemi

Z Wikipedii

Trzęsienia ziemi na kuli ziemskiej w okresie lat 1963–1998.

Trzęsienie ziemi - to gwałtowne rozładowanie naprężeń powstałych w skorupie ziemskiej w czasie ruchów fragmentów litosfery. Z miejsca uwolnienia tych naprężeń (hipocentrum – ogniska trzęsienia ziemi) rozchodzą się fale sejsmiczne. Punkt na powierzchni Ziemi położony nad ogniskiem (epicentrum) to miejsce, gdzie fale docierają najwcześniej i gdzie straty są największe. Siła wstrząsów maleje w miarę oddalania się od epicentrum.

Badaniem trzęsień ziemi zajmuje się sejsmologia.

[edytuj] Oznaczanie siły trzęsień ziemi

Intensywność wstrząsów sejsmicznych oznacza się za pomocą:

12-stopniowej skali Mercallego (skali MCS) – określającej intensywność trzęsienia ziemi,
otwartej skali Richtera – używa się do ściślejszej oceny siły trzęsienia ziemi skali wielkości (magnitudy)

Pomiary wstrząsów sejsmicznych dokonuje się za pomocą sejsmografów.

[edytuj] Rodzaje trzęsień ziemi

Skutki trzęsienia ziemi w Salwadorze w 2001 roku

Podział trzęsień ziemi:

ze względu na przyczynę:
- tektoniczne – najczęstsze (90%) i najgroźniejsze. Ich przyczyna to gwałtowne rozładowanie energii nagromadzonej w skorupie ziemskiej lub górnym płaszczu. Energia w ośrodkach skalnych kumuluje się, a gdy przekroczy krytyczną wartość, ośrodek pęka powodując wstrząs. Większość trzęsień tego typu powstaje w strefach granicznych płyt litosfery. Trzęsienia tektoniczne występują także w młodych pasmach fałdowych, w strefach, gdzie subdukcja już wygasła. Trzęsienia tektoniczne są związane z przemieszczaniem się mas skalnych w istniejących uskokach, lub z powstawaniem nowych, młodych uskoków. Różnią się od trzęsień wulkanicznych tym, że od razu następuje najsilniejszy wstrząs, podczas gdy w trzęsieniach wulkanicznych wstrząsy są stopniowo coraz silniejsze.
- wulkaniczne – stanowią ok. 7% trzęsień. Ich geneza związana jest z gwałtownymi erupcjami wulkanów lub zapadaniem się stropów opróżnianych komór magmowych.
- zapadowe – związane z obszarami krasowymi, na których dochodzi do zawalania się stropów nad jaskiniami lub innymi próżniami w podłożu. Stanowią ok. 2% ogółu trzęsień, ich skutki są słabo odczuwalne.
- antropogeniczne – wstrząsy spowodowane tąpnięciami. Do ich powstania może przyczynić się także naruszenie równowagi naprężeń w górotworze bądź też napełnienie zbiornika zaporowego. Na obszarach gęsto zabudowanych mogą spowodować znaczące szkody materialne. Występują na przykład na Górnym Śląsku, w okolicach Bełchatowa, na Dolnym Śląsku i w Pieninach.

ze względu na głębokość ogniska:
- płytkie (85%) – poniżej 70 km,
- średnie (12%) – 70-350 km,
- głębokie (3%) – powyżej 350 km.

ze względu na powiązanie ze wstrząsem zasadniczym:
- wstępne – o słabej magnitudzie,
- zasadnicze – o największej magnitudzie,
- następcze – po wstrząsie zasadniczym, o zmniejszającej się magnitudzie.
Przed i po erupcji wulkanu mogą (ale nie muszą) pojawić się wstrząsy typu:
- foreshock -i (wstrząsy przed erupcją)
- aftershock -i (wstrząsy po erupcji)

Ze względu na częstotliwość występowania trzęsień na danym terenie wyróżnia się obszary: