Subdukcja
Z Wikipedii
Subdukcja – w teorii tektoniki płyt, proces polegający na wciąganiu lub wpychaniu jednej płyty litosferycznej (płyty oceanicznej) pod drugą (oceaniczną lub kontynentalną). Strefy subdukcji są jednym z rodzajów granic zbieżnych (konwergentnych, kolizyjnych) płyt litosfery.
Ponieważ w strefach spreadingu znajdujących się pod grzbietami oceanicznymi cały czas powstaje nowa skorupa ziemska, to zakładając stały promień Ziemi (a więc również jej powierzchnię), musiano przyjąć istnienie jakichś stref, w których jest ona niszczona. Wyznaczono do tego celu znane wcześniej strefy Benioffa, wzdłuż których koncentrują się hipocentra trzęsień ziemi.
Wyróżnia się trzy typy stref subdukcji:
- typ andyjski – kra oceaniczna wciągana jest pod krę kontynentalną. Strefę kolizji wyznacza głębokomorski rów oceaniczny. W pewnej odległości od strefy powstaje orogen kolizyjny, w którym dochodzi do silnego sfałdowania osadów zdzieranych płyty oceanicznej, występuje intensywny wulkanizm oraz liczne trzęsienia ziemi. Strefy subdukcji tego typu występują we wschodnim obramowaniu Oceanu Spokojnego, u wybrzeży Ameryki Południowej: Rów Atakamski, Andy.
- typ japoński – kra oceaniczna jest również wciągana pod krę kontynentalną, ale subdukcja związana jest z wytworzeniem się łuków wyspowych i basenu marginalnego (załukowego), posiadający skorupę oceaniczną. Strefę kolizji podobnie jak w typie andyjskim wyznacza rów oceaniczny. Tak samo obszar ten charakteryzuje się dużą aktywnością wulkaniczną i sejsmiczną. Strefy tego typu występują w zachodnim obramowaniu Oceanu Spokojnego, wzdłuż wybrzeża Azji. Strefa kolizji jest oddalona od kontynentu - za łukiem wysp, który jest zbudowany wyłącznie ze skał wulkanicznych, lub jak w przypadku Japonii jest oderwanym fragmentem kontynentu azjatyckiego, znajduje się strefa rozciągania, zbudowana wyłącznie ze skorupy oceanicznej:
| Rów oceaniczny | Łuk wyspowy | Basen marginalny |
|---|---|---|
| Rów Filipiński | Filipiny | Morze Południowochińskie |
| Rów Nansei-Shoto | Wyspy Riukiu | Morze Wschodniochińskie |
| Rów Japoński | Wyspy Japońskie | Morze Japońskie |
| Rów Kurylsko-Kamczacki | Kuryle | Morze Ochockie |
| Rów Aleucki | Aleuty | Morze Beringa |
- typ mariański – w tym przypadku kra oceaniczna wciągana jest pod inną krę oceaniczną, jednocześnie następuje kolizja dwóch łuków wyspowych, względnie łuku wyspowego i podmorskiego grzbietu. Strefy tego typu występują w zachodnim obramowaniu Oceanu Spokojnego: Rów Kermadec, Rów Tonga, Rów Mariański, Rów Bonin.
Zdarte z płyty dolnej osady gromadzące się na czole płyty górnej tworzą tzw. pryzmę akrecyjną.
