Tytus Benni

Z Wikipedii

Tytus Junius Benni (ur. 26 grudnia 1877 w Warszawie, zm. 1 listopada 1935 w Warszawie), językoznawca polski.

Jego ojciec był lektorem języka angielskiego na Uniwersytecie Warszawskim. Tytus Benni kształcił się w gimnazjach w Dorpacie, Warszawie i Halle, następnie studiował językoznawstwo na uniwersytetach w Lipsku (1897-1899, 1900-1901) i Fryburgu (1903-1905); uzupełniał studia w Monachium, Lipsku i Hamburgu. We Fryburgu obronił doktorat (1905). W latach 1907-1912 pracował jako nauczyciel języka polskiego w gimnazjum męskim w Starej Wsi koło Warszawy, 1912-1914 w szkole żeńskiej w Klarysewie. Od 1914 był pedagogiem w Warszawie - uczył języków obcych i fonetyki w szkołach średnich oraz Seminarium Nauczycieli dla Głuchoniemych. Od stycznia do sierpnia 1915 był sekretarzem Komisji Szkół Wyższych, zajmującej się organizacją szkolnictwa wyższego na ziemiach polskich.

W 1920 został mianowany profesorem Uniwersytetu Warszawskiego, nie podjął wykładów ze względu na stan zdrowia. Kierował na UW Katedrą Fonetyki (1920-1924) i Instytutem Fonetycznym (od 1930). Był również instruktorem dydaktyki języków obcych w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświaty Publicznej oraz od 1932 dyrektorem Muzeum Oświaty i Wychowania w Warszawie. Prowadził wykłady z fonetyki w Instytucie Pedagogiki Specjalnej w Warszawie (1922-1926).

W 1908 został członkiem czynnym, a w 1929 członkiem rzeczywistym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego; w latach 1915-1924 był sekretarzem Komisji Językowej TNW. Od 1928 członek Międzynarodowego Towarzystwa Fonetyki Eksperymentalnej, od 1930 pełnił funkcję jego wiceprzewodniczącego.

W pracy naukowej zajmował się językoznawstwem ogólnym, fonetyką i dydaktyką języków obcych. Zagadnieniami fonetyki zainteresował się pod wpływem Jana Baudouina de Courtenay. Opracował podstawy naukowe polskiej fonetyki opisowej i eksperymentalnej, prowadził badania porównawcze nad wymową polską, angielską, niemiecką i francuską. Zasłużył się dla rozwoju nauczania głuchoniemych. Opracował podręcznik gramatyki angielskiej z szerokim uwzględnieniem fonetyki (1908), ponadto ogłosił szereg prac naukowych, m.in.:

• Z dziedziny akomodacji międzynarodowej (1902)
• O samogłoskach nosowych w wyrazach obcych (1905)
• Upodobnienie spółgłosek pod względem dźwięczności (1907)
• Samogłoski polskie. Analiza fizjologiczna i systematyka (1912)
• Klasyfikacja dźwięków języka polskiego (1913)
• Fonetyka opisowa (1915, w: Język polski i jego historia)
• Fonetyka polska (1923, w: Gramatyka języka polskiego)
• Ortofonia polska (1924)
• Czytanie z ust dla ogłuchłych w wieku późniejszym w świetle psychologii i fizjologii mowy (1927)

Źródła:

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983