Władysław Kochan
Z Wikipedii
Władysław Kochan (ur. 1917) – polski wojskowy, w latach 40. i 50. XX wieku wysoki oficer Głownego Zarządu Informacji (GZI), wsławionego, jako jedna z najokrutniejszych instytucji stalinowskiej Polski, oraz pracownik kontrwywiadu wojskowego PRL.
Do "Informacji" wstąpił w grudniu 1944 roku (w tym samym roku został członkiem partii). Do maja 1947 zastępca szefa Informacji Marynarki Wojennej, następnie do lipca 1948 r. szef Informacji w Poznaniu. W latach 1948-1954 szef Oddziału IV Śledczego GZI. Był pierwszym oficerem GZI WP, który zabronił znęcania się nad więźniami, oraz informował o metodach śledztwa w GZI zarówno wiceministra Obrony Narodowej gen. M.Spychalskiego (jesienią 1948 r.), jak i wielu wysokich dostojników partyjnych i rządowych w latach 1950-1954, z prezydentem B.Bierutem na czele. Już jesienią 1948 W.Kochan spowodował wstrzymanie planowanych aresztowań w sprawie "lubelsko-zamojskiej", wskazując na niedorzeczność zarzutów i pisząc do płk Kuhla "... na takiej samej podstawie moglibyśmy równie dobrze aresztować połowę żołnierzy Wojska Polskiego". Generał M.Spychalski był przeciwny wówczas wyeliminowaniu bicia jako metody wymuszania zeznań. M. Spychalski nadzorując (po X.1956) bezpośrednio działalność Komisji Mazura zadbał o usunięcie śladów swojej odpowiedzialności.
Raporty W.Kochana doprowadziły do odwołania płk A. Skulbaszewskiego do ZSRR w połowie 1954 r. Płk. W. Kochan odmówił przyjęcia nominacji na stanowisko z-cy szefa GZI WP. Jesienią 1954 r. płk W.Kochan został zwolniony z wojska na polecenie Bolesława Bieruta z uwagi na swoje zastrzeżenia do sprawy "spisku wojskowego". W 1956 powstała na fali "odwilży" tzw. komisja Mazura w swoim sprawozdaniu, zatwierdzonym przez Biuro Polityczne PZPR, na temat Kochana pisze:
"(...) ponosi odpowiedzialność za następujące czynności i zaniedbania:
- przyczynianie się do masowych bezpodstawnych aresztów bez sankcji, lub wnioskowanie sankcji bez przedstawiania prokuratorowi jakichkolwiek dowodów
- stosowanie, za pośrednictwem podległego mu aparatur śledczego i osobiście, do roku 1948 włącznie całego kompleksu przestępczych metod śledztwa, przy czym bicie było regułą, od 1948 r. zaś przejście na zasadę "konwejera" w połączeniu z pozbawianiem badanych snu, stójkami, osadzaniem w karcerze po kostki z wodą, pozbawieniem jakiejkolwiek opieki lekarskiej oraz szeregiem innych wymyślnych udręczeń, a poza tym stosowanie wymuszenia wobec osób preparowanych do konfrontacji.
- powoływanie się na rzekome pisemne pozwolenie prezydenta PRL na bicie
- rozbudowanie sieci agentów "celnych", sugerujących i inspirujących fałszywe zeznania w celi
- przyczynianie się do skazania ogromnej liczby niewinnych osób na najsurowsze kary więzienia i na kary śmierci
- przetrzymywanie skazanych na karę śmierci latami w areszcie Informacji li tylko celem dalszego wymuszania zeznań (np. gen. Kuropieski, ppłk Sokołowskiego, mjr. Kurkiewicza i innych)"
W. Kochan był jednym z nielicznych funkcjonariuszy GZI, oskarżonych o "łamanie socjalistycznej praworządności", na podstawie w.w. tajnego raportu. Najbardziej aktywnym członkiem Komisji Mazura przygotowującej raport był Adam Uziembło, przedwojenny działacz KPP, członek PPR i PZPR, wybitny oficer polityczny WP w latach 1945-1949, oraz jeden z oskarżonych w tzw. "procesach odpryskowych" w sprawie TUN.
Bezpośrednio po zakończeniu III Zjazdu PZPR kończącego popaździernikową Gomułkowską odnowę w PZPR, płk W. Kochan został skazany w tajnym procesie (29.01-28.03.1959) przez sąd wojskowy na pięć lat więzienia. W procesie uczestniczyło 155 świadków – 3 byłych ministrów, 8 generałów i liczna rzesza pułkowników. Kochan odsiedział połowę wyroku (został aresztowany 18.06.1957, a zwolniony 20.12.1959). W 1960 płk W. Kochan został zdegradowany specjalnym rozkazem gen. Mariana Spychalskiego.
W połowie 2006 roku, w 52. rocznicę wyrzucenia płk Kochana z wojska przez ówczesnego pierwszego obywatela PRL – Bolesława Bieruta, z inicjatywy wiceministra Ministerstwa Obrony Narodowej w rządzie Jarosława Kaczyńskiego odebrano Władysławowi Kochanowi 3.000 zł emerytury wojskowej.
[edytuj] Bibliografia
- Jerzy Poksiński, "TUN", Wydawnictwo Bellona, 1992, str. 200, wiersze 14-24
- Zbigniew Palski, Organa informacji wojskowej w systemie represji w Wojsku Polskim", "Przegląd Historyczno-Wojskowy", Nr1/2006, str. 57-89
- Zbigniew Palski, Proces oficerów" "Mówią Wieki, Nr 6/1990, str. 3, kolumna 2, wiersze 38-48
- Krzysztof Lang, Michał Komar, Myśmy już o tym mówili, proszę pana... Rozmowa z płk. Antonim Skulbaszewskim, "Res Publica", Nr 2/1990, str.14-20
- Jerzy Poksiński, "Spisek w wojsku. Victis Honos", Bellona, 1994, str. 168
