Waiśeszika

Z Wikipedii

Waiśeszika - klasyczny systemy filozofii indyjskiej ( zaliczany do grup astika i sat darśana ). Waiseszika skupiała się na zagadnieniach metafizycznych, spopularyzowała podstawowe kategorie ontologiczne oraz metody klasyfikacji i typologii zjawisk. Za założyciela podaje się Kandę o przydomku Uluka (sowa) z gotry Kaśjapa . Wczesne nauki nawiązują do koncepcji z brahmanów i Upaniszad, jednak wajsieszikowie po V w. byli zazwyczaj związani z śiwaizmem. Cechuje ją silne powinowactwo do systmu njaji.

[edytuj] Doktryna

Wajsieszikowie

głosili potrzebę zrozumienia struktury świata i pozania rozróżniającego wiśesza, bedącego środkiem na usunięcie cierpienia i osiągnięcie wyzwolenia , od karmana i samsary.
podkreślali rolę prawa moralnego dharma.
wierzyli w ponadzmysłową percepcje uzyskiwaną poprzez praktyki jogicznego skupienia. Dzięki zachodzącemu wtedy szczególnemu stanowi manasu (umysłu) , atman (dusza) postrzegał sam siebie.
używali pojęć buddhi (podstawowa funkcja uświadamiania, poznanie), awidja (niewiedza), samskara (ukryta dyspozycja karmiczna), dryszta, arszadźńana (ponadzmysłowe poznanie ryszich (mędrców)),
głosili cykliczny charakter czasu : od maha juga dzielącej sie na cztery jugi, poprzez klape (eon) do dnia Brahmy - gdy miało miejsce istnienie swiata, a następnie maha pralaji (całkowity rozpad), po której Iswara inicjował powstawanie świata kolejny raz .
rozwinęli argumentacje na istnienie Iśwary (boga) , w odpowiedzi na ataki niebramińskich szkół nastika. Twórcę i Pana świata opisywały cechy : wszechwiedza sarwadźńana, wszechmoc aiśwarja, nieskończoność ananta, dobre motywacje, pragnienia i działania.

[edytuj] Przedstawiciele

Kanda Kaśjapa (Zjadacz ziaren) .PrzydomekSow miałby upamiętniać darśan i objaśnienia dharmy udzielone mu we śnie przez Śiwę Maheśwarę.
Wakjakara
Rawana
Atreja
Praśastamati
Ćandramati - VI w.
Praśastapada ( Prasastadewaćarja )
Śridhara Bhatta - ok. 950- 1000
Udajana - ok. 1050-1100,
Śiwaditya Śiwaćarja - ok. 1100-1150, nauczyciel wiraśaiwizmu , pierwsza próba połączenia njaji i waiśesziki
Śri Wallabhaćarja - z Benaresu

[edytuj] Bibliografia

Piotr Balcerowicz: Historia klasycznej filozofii indyjskiej. Część pierwsza: początki, nurty analityczne i filozofia przyrody. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2003, ss. 307-444, seria: Świat Orientu. ISBN 83-88938-55-X.