Walerian Dzieduszycki

Z Wikipedii

Walerian Dzieduszycki
Ród szlachecki	Dzieduszyccy
Herb szlachecki	Sas
Rodzice	-Tadeusz Gerwazy Dzieduszycki - Salomea Józefa Birberstein-Trembińska
Żony	1. Józefa Ponińska, c. Józef Poniński, podskarbi królewski 2. Anna Głowacka
Dzieci	Z pierwszego małżeństwa: * Stanisław Kostka Dzieduszycki * Ludwik Benedykt Dzieduszycki * Aniela Dzieduszycka * Julia Dzieduszycka Z drugiego małżeństwa: *Emilia Dzieduszycka
Data urodzenia	1754 r.
Miejsce urodzenia	Kłoczew
Data śmierci	10 marca 1832
Miejsce śmierci	Potoczyska nad Dniestrem

Walerian (Walery) Wiktoryn Dzieduszycki (ur. 1754, Kłoczew k. Garwolina, zm. 10 marca 1832, Potoczyska nad Dniestrem), działacz patriotyczny, podróżnik, uczony amator, ziemianin.

Syn Tadeusza, brat Józefa Kalasantego. Starosta serebryński od 1775, podkomorzy cesarsko-królewski austriacki 1775 r., hrabia (od 1776 r., potwierdzenie tytułu hrabiowskiego 25 marca 1821), szambelan królewski 1786.

Kształcił się we Lwowie i Wiedniu, darzony względami cesarzowej Marii Teresy i Józefa II. Pierwszy z Polaków otrzymał godność szambelana austriackiego, ufundował swym kosztem szkołę parafialną dla włościan w Jaryczowie.

Właściciel wielkich dóbr na Podolu, próbował eksportować zboże Dniestrem do Odessy. Zwolennik reform Sejmu Czteroletniego. Po ustanowieniu Konstytucji 3 Maja obiecał corocznie uwolnić od poddaństwa dziesięciu najlepszych jej uczniów. Po drugim rozbiorze przeniósł się do dzielnicy galicyjskiej, by nie składać carowej przysięgi homagialnej.W 1794 r. agent Kościuszki we Lwowie. Powstaniu kościuszkowskiemu służył pomocą materialną i dyplomatyczną, był gorącym zwolennikiem oparcia się o Austrię, był pośrednikiem pomiędzy władzami insurekcyjnymi a dworem wiedeńskim, któremu przedkładał memoriały, wykazujące korzyści osadzenia arcyksięcia austriackiego na tronie Rzeczypospolitej. Po upadku powstania przywódca Centralizacji Lwowskiej, aresztowany za próbę wzniecenia powstania w Galicji. Po trzecim rozbiorze należał do głównych organizatorów sprzysiężenia patriotycznego w Galicji, stał na czele Zgromadzenia Centralnego we Lwowie, które wyrosło na naczelną władzę spiskową na obszarze ziem dawnej Rzeczypospolitej. W latach 1797-1800 więziony przez Austriaków w Ołomuńcu. Wypuszczony po zaręczeniu, że będzie się zachowywał lojalnie wobec państwa, osiadł na wsi, oddawał się odtąd gospodarstwu i studiom przyrodniczym. Po zwolnieniu wycofał się z życia politycznego.