Sas (herb szlachecki)

Z Wikipedii

Sas (Drag) - herb szlachecki.

Opis herbu:

Herb Sas występuje w kilku odmianach, z których najważniejsze to:

• Sas I: W polu błękitnym półksiężyc złoty, zwrócony barkiem ku dołowi, nad nim - pomiędzy dwoma gwiazdami złotymi - strzała srebrna grotem ku górze skierowana. W klejnocie siedem piór pawich przebitych strzałą srebrną w lewo
• Sas II: W polu czerwonym półksiężyc złoty, zwrócony barkiem ku dołowi, nad nim - pomiędzy dwoma gwiazdami złotymi - strzała srebrna grotem ku górze skierowana. W klejnocie siedem piór pawich przebitych strzałą srebrną w prawo
• Obie odmiany występują także w wariantach hrabiowskich, z dodanymi koronami rangowymi i trzymaczami.

Mniej powszechną odmianą jest herb własny:

• Garczyński: W polu błękitnym półksiężyc złoty na opak, pod nim strzała srebrna między dwiema gwiazdami złotymi. W klejnocie cztery pióra strusie

Najwcześniejsze wzmianki: Z historii herbu Sas . Pierwsze wzmianki o pochodzeniu Wołochów – protoplastów rodzin herbu Sas pochodzą z okresu kilku set lat pne. Kraina Ilirii (ziemia ludzi wolnych) zachodnia Macedonia i Tesalia była pierwszym terenem zamieszkiwanym przez te plamiona. W pierwszych stuleciach nowej ery (200r pne – 350r ne) Iliria była Rzymską prowincją i dla Greków te plamiona były po prostu Rzymianami – stąd najwidoczniej polska nazwa Wołosi, na stałe przylgnęła do Rzymian w Polsce . Ród ten nie uważał się za naród ale .... łatwo asymilował się w końcu szybko stając się Rzymianami . W pierwszym wieku po Chrystusie - Rycerze z tego rodu szybko awansowali w Rzymie stając się nawet Cesarzami Rzymu i Bizancjum  : np. Aurelian, Klaudiusz II, Dioklecjan, Justynian I. Na skutek ekspansji Rzymian na nowe tereny migrowali na tereny dzisiejszych Węgier Bułgarii i Rumunii . Stąd łatwo im było dotrzeć na tereny Polski na przełomie 15 i 16 wieku . Na ziemiach polskich związany z rodami wołoskimi (przede wszystkim z rodem Dragów-Sasów) - wśród kilkuset rodzin pieczętujących się tym herbem najwięcej było przesiedleńców z Mołdawii i Wołoszy, osadzonych jeszcze w XIII a może nawet w XII w na Rusi Halickiej. Przesiedlenia te były próbą stworzenia spójnego systemu obrony przed najazdami tatarskimi a także próbą wprowadzenia nowego typu pasterstwa na ziemie nieużywane. Pierwsze dane o herbie Sas jako herbie polskim pochodzą z 1253 roku. W 1262 odnotowani zostali Drohomireccy herbu Sas, pochodzący z Rusi. Większość rodzin to przeważnie wschodnio-galicyjska szlachta zaściankowa, choć nie brakowało także znamienitszych rodów z innych rejonów Polski jak np. Jędryczków z Opola. Teoria opracowana przez mec. Kostrzewskiego wskazuje na nazwę SAS (czytaną z węgierska szasz) alternatywnie z jęz. wołoskiego od słowa "zazz" (Kadlec). W węgierskim słowo to oznacza „orzeł”. Z kolei „drago” oznacza – drogi, ukochany, bezcenny. Węgierskie pochodzenie nazwy wiąże się z historią migracji Wołochów. Całkowicie błędne było natomiast wiązanie tej nazwy z niemieckimi Sasami – stąd najprawdopodobniej funkcjonujące mylne określenie dla Wołochów – „bracia germanie”, chociaż w miejscach w których dotychczas przybywali czyli Rumunia oraz dzisiejsza Słowacja rozwijało się od XII wieku osadnictwa saksońskie, które dało impuls osadniczy w okresie panowania Kazimierza Wielkiego i Ludwika Węgierskiego. Na Węgrzech takim samym herbem (czasem przedstawianym ze złotą strzałą) już od XVw. pięczętuje się rodzina Dragffy, co potwierdza węgierskie pochodzenie herbu, zwłaszcza przy podobieństwie nazwiska do alternatywnej nazwy herbu Sas.

Herbowni:

• Sas I: Aleksandrowicz, Arszenic, Asłamowicz, Baczewski, Baczyński, Bacowski, Badowski, Balicki, Bandrowski, Baniewicz, Baraniecki, Bejowski, Berezowski, Biernacki, Bereźnicki, Biliński, Błażewicz, Błażowski, Bojarski, Borysławski,Borzyszkowski, Bratkowski, Broda, Bryliński vel Baryliński, Brześciański, Brzeski, Buchowski, Buszyński, Charewicz, Chechłowski, Chłopicki, Chodkowski, Chrustowski, Ciemierzyński, Cieszkowski, Czajka, Czapiewski, Czarnowski, Czołchański, Czołomski, Daniłowicz, Dniestrzański, Dobrzański, Doliński, Drobnicki, Drohomirecki, Dubaniewicz, Dubrawski, Dunajewski, Duszyński, Dwernicki, Dziedzicki, Dzieduszycki, Dziędziel, Faliński,Fugowski, Grabowiecki, Gwozdecki, Hanilecki, Hodoryski, Hołyński, Hordyński, Horodecki, Horucki, Hoszowski, Hubiecki, Huhernicki, Huśniański, Ihnatowicz, Ilnicki, Iżycki, Jabłoński, Janiszewski, Jasieński, Jasiński, Jaworski, Jurkiewicz, Kaczkowski, Kamiński, Kanofojski, Karczyński, Kędzierski, Kłodnicki, Koblański, Kobylański, Komarnicki, Komorowski, Korczyński, Koronczewski, Kotecki, Kozłowski, Krasowski, Krechowski, Krechowiecki, Kropiwnicki, Kruszelnicki, Krynicki, Krzeczkowski, Kulczycki, Kunicki, Leszczyński, Lewandowski, Lityński, Łabinowicz, Ławrowski, Łącki, Łodyński, Łopuszański, Łucki, Łuczycki, Łukawiecki, Maculewicz, Malitowski, Manasterski, Matkowski,Mańczak,Medyński, Mikulski, Molitowski, Mościszewski, Nahujowski, Nanowski, Nehrebecki, Niedzielski, Nowakowski, Nowosielski, Nowosielecki, Obertyński, Opolski, Orłowski, Ormowski, Ortyński, Paschalski, Pasławski, Pawlik, Pawlikowski, Płoszański, Podgórski, Podhorodecki, Pohorecki, Podlesiecki, Podwysocki, Pohorodecki, Popiel, Prusinowski, Radziewicz, Rastawiecki, Rozłucki, Roźniatowski, Rubinowski, Rudnicki, Rybnicki, Rybotycki, Rychlicki, Rychliński, Rześniewski, Rześniowiecki, Rzodkiewicz, Sarnowski, Saski, Sasulicz, Semkowicz, Serednicki, Sernowski, Siarczyński, Sielecki, Siemasz, Siemigniowski, Skotnicki, Skulski, Smereczański, Smolnicki, Smuk, Sozański, Stanisławski, Staszkiewicz, Strutyński, Stryjski, Strzelbicki, Stupnicki, Sulatycki, Swaryczewscki, Szandrowski, Szeptycki, Szpakowski, Szumiło, Szumiłło, Szumlański, Świstelnicki, Tarnawski, Tarnowiecki, Tatomir, Terlecki, Ternowski, Tokarski, Topolnicki, Towarnicki, Trojanowski, Turczyński, Turecki, Turzański, Tustanowski, Tychowski, Tymowski, Tyssowski, Tyszewicz, Uhernicki, Uhrynowski, Uniatycki, Urbański, Uruski, Wasilkowski, Wasylkiewicz, Winnicki, Wisłocki, Witkowski, Witwicki, Wolczański, Wołkowicki, Wołkowyski, Wołosiański, Wołosiecki, Worytko, Wysłobocki, Wysoczański, Wysokiński, Wyszyński, Zatwarnicki, Zawadzki odm., Zawisza, Zieliński, Żabiński, Żejmo, Żeliborski, Żerebecki, Żubr, Żurakowski, Żuroch.

• Odmiana Sas II: Czerkawski, Hoszowski, hr.Komarnicki, Kozłowski.
• Odmiana Garczyński: Garczyński, Gąssowski, Hussowski, Juszczyński, Juszyński, Wasilko.

Symbolika:

• Półksiężyc - występuje u Saracenów od których przyjęli go Turcy. Od nich zaczął być używany przez krzyżowców jako symbol nadziei, wielkiej chwały. Jest także symbolem, wiary, wierności, nadziei, powodzenia, szczęścia rodzinnego. W obrzędach magicznych symbolizuje tajemnicę oraz srebro.
• Gwiazda - Świadczy zazwyczaj o dążeniu do celu w myśl zasady "Per aspera ad astram" Stanowi atrybut wolności, natchnienia, ambitnego celu. Gwiazda sześciopromienna oznacza wzniosłe czyny, bezpiecznego przewodnika.
• Strzała - Zwyczaj jej używania wywodzi się być może również z wypraw krzyżowych. . Może oznaczać kogoś, kto bez wahania wziął udział w walce bez względu na to jaki będzie jej finał, a w szczególności wojenną gotowość, szybkość.
• Błękit - Kolor ten symbolizuje prawość, wierność, stałość, czujność. patriotyzm, pobożność, zaufanie.

• Linki zewnętrzne: genealog.home.pl, ornatowski

• Zobacz też: herbarz, heraldyka, lista herbów