Zamek w Otmuchowie

Z Wikipedii

Zamek w Otmuchowie – budowla wzniesiona w średniowieczu, rozbudowana latach 1585-1596 w stylu renesansowym, przebudowana w XVII w. w stylu barokowym, rezydencja biskupów wrocławskich do 1810.

[edytuj] Dzieje zamku

Nie wiadomo dokładnie, kiedy zostały wzniesione mury średniowiecznego zamku. Gród kasztelański, wzmiankowany w bulli papieskiej Hadriana IV już w 1155, został ostatecznie przekazany przez Henryka Probusa, na mocy testamentu z 1290, biskupom wrocławskim. Tym samym zakończył się wieloletni lokalny spór Probusa z biskupem Tomaszem II o te dobra. W 1810 na skutek sekularyzacji miasto i zamek przeszły na własność państwa.

Po zakończeniu konfliktu odbudowano zamek na planie poprzednika, a główne prace budowlane prowadzone były w latach 1341-1376, za czasów biskupa Przecława z Pogorzeli. Budowla, z powodu mieszczącego się tam skarbca biskupów, była wielokrotnie atakowana, głównie przez husytów i zbrojnie sprawdzała się w walce. W latach 1484-1485 warownię rozbudował Jan IV Roth w stylu późnego gotyku, kładąc nacisk na modernizację systemu obronnego.

Kolejną zmianę przyniosły lata 1585-1596, kiedy to biskup Andrzej Jerin przekształcił średniowieczny zamek w renesansową rezydencję. Zrujnowany wojną trzydziestoletnią został odbudowany w latach 1625-1665 przez Karola Ferdynanda Wazę. Kolejne innowacje zamek zawdzięczał Ludwikowi Franciszkowi Neuburgowi. Za jego bytności w Otmuchowie powstało w zachodniej części skrzydło mieszkalne oraz nowy budynek zwany dolnym zamkiem (1706-1707). W początkowej fazie wojny śląskiej w 1741 budowla uległa zniszczeniu od północnej oraz zachodniej strony; została wprawdzie odbudowana, jednak tylko częściowo, i pełniła od tej pory jedynie funkcję administracyjną. Biskup wyprowadził się z miasta przejętego przez Prusy.

Po wprowadzeniu w życie sekularyzacji zamek stał się własnością Hohenzollernów, którzy darowali go, za zasługi dla państwa pruskiego, Wilhelmowi von Humboldtowi (1830). Nowy właściciel zamieszkał w dolnym zamku i polecił rozbiórkę południowej oraz zachodniej części warowni, by uzyskany budulec przeznaczyć na renowację najlepiej zachowanego północnego skrzydła. W miejscu powstałej wolnej przestrzeni założono ogród. W 1929 zamek przeszedł na własność gminy Otmuchów, sprzedany przez prawnuka Wihelma – Bernarda von Humboldta-Dachroedoena.

[edytuj] Opis zamku

Warownia zbudowana na granitowym wzniesieniu (225 m n.p.m.) góruje nad okolicą. Pierwotny średniowieczny zamek mieścił się tam, gdzie obecnie znajduje się wschodnia część północnego skrzydła budowli. Był to budynek trójdzielny na planie prostokąta o wymiarach 11,5 x 22 m. Z tego samego okresu pochodzi, zachowana do dziś, wysoka czworoboczna wieża zwieńczona machikułami. Całość połączona była murami obronnymi i otoczona fosą. Północną ścianę wieży zdobił herb biskupa Jerina w otoczeniu Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty. Wewnątrz zachowały się pomieszczenia dla skazańców i więźniów. W ramach przebudowy zamek zyskał strzelnice do obrony artyleryjskiej, basteje i nową szyję bramną. W XVI w. dobudowano zachodnie i południowe skrzydła z arkadowymi krużgankami, a tym samym zamknięto wewnętrzny dziedziniec. Zamkowe pomieszczenia urządzono w stylu renesansowym, wykonano portale ozdobione motywami roślinnymi i zwierzęcymi w technice sgraffitowej. Zachowały się fragmenty renesansowego stropu z przełomu XVI i XVII w. z profilowanymi belkami pokrytymi malowidłami kwiatowymi. Kolejne przebudowy w okresie baroku zmieniły wygląd zamku. Przede wszystkim zmieniono wystrój komnat, powiększono okna, dobudowano wewnętrzną klatkę schodową, a na zewnątrz, od strony dziedzińca, kolisty pawilon wejściowy z szerokimi, łagodnie wznoszącymi się schodami, umożliwiającymi wnoszenie biskupa w lektyce (tzw. końskie schody). Stara, głęboka studnia zbudowana na dziedzińcu zyskała w XIX w. obudowę przypominającą altankę. Zachowane zabudowania są niewielką częścią pierwotnego założenia.

[edytuj] Źródło

• Tomasz Jurasz, Zamki i ich tajemnice, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1972
• Otmuchów, zamek biskupów wrocławskich [dostęp: 20 lutego 2008]