Zbrodnie w Pawłokomie
Z Wikipedii
Zbrodnie w Pawłokomie to szereg akcji odwetowych dokonanych przez zbrojne oddziały partyzantki polskiej i ukraińskiej w okresie II wojny światowej, na terenie wsi Pawłokoma.
Spis treści |
[edytuj] Przebieg wydarzeń
W dniach 1-3 marca 1945 prawdopodobnie polskie oddziały partyzanckie i członkowie polskiej samoobrony z okolicznych wsi, dokonali pacyfikacji wsi, zamieszkałej w większości przez Ukraińców.
Według biorących udział w akcji Polaków, zginęli w większości mężczyźni współpracujący z UPA, zaś kobiety z dziećmi zostały zmuszone do opuszczenia wsi - część z nich udała się w kierunku Birczy i Sanoka.
Według świadków ukraińskich, mordowano zarówno mężczyzn, jak i kobiety i dzieci.
Akcja Polaków była, według sprawców, odwetem za wcześniejsze akcje (m.in. morderstwa) UPA w pobliskich miejscowościach. Potwierdzeniem współpracy mieszkańców wsi z UPA miała być broń i amunicja znaleziona w czasie przeszukań domostw oraz cerkwi, co jednak w żadnym wypadku nie mogło być usprawiedliwieniem masowego mordu.
Według osób poszkodowanych oraz historyków ukraińskich oddział wymordował 366 [1] osób narodowości ukraińskiej. Liczba ta jest trudna do ustalenia, ponieważ nie wykonano ekshumacji zwłok z mogił.
Skutkiem akcji Polaków były kolejne morderstwa dokonane przez UPA na ludności polskiej, która ponownie zasiedliła Pawłokomę oraz spalenie wsi Borownica i śmierć około 70 jej mieszkańców (część z nich zginęła w walce).
[edytuj] Proces
W roku 1991 Sąd Wojewódzki w Rzeszowie unieważnił postanowienia Wojskowej Prokuratury Rejonowej potwierdzając nieważność wcześniejszych orzeczeń, nie stwierdzono też dokonywania przez por. Józefa Bissa jakichkolwiek mordów. Orzeczenie dotyczy osoby samego por. Bissa, natomiast udział jego oddziału w zbrodni jest bezsprzeczny, potwierdzają to zeznania świadków, zarówno Polaków, jak i Ukraińców[2].
Czynności sprawdzające w sprawie zbrodni prowadzone są przez IPN na wniosek osób poszkodowanych w tych wydarzeniach (sprawa nr S/52/01/Zi).
[edytuj] Wspólna msza
W 2005 roku, po krokach ze strony ukraińskiej (m.in. ustępstwa w sprawie cmentarza Orląt Lwowskich), Polacy wyrazili zgodę na postawienie na zaniedbanym cmentarzu grekokatolickim w Pawłokomie pomnika upamiętniającego wydarzenia z 1945 roku. Prace trwały do 2006 roku. 13 maja 2006 uroczystego poświęcenia pomnika pamięci dokonali kardynał Lubomyr Huzar (zwierzchnik kościoła greckokatolickiego na Ukrainie) oraz biskup przemyski Józef Michalik. W uroczystości uczestniczyli prezydenci Polski i Ukrainy Lech Kaczyński i Wiktor Juszczenko z małżonkami, którzy wygłosili przemówienia o przebaczeniu i współpracy pomiędzy swoimi narodami. Po zakończeniu części ukraińskiej uroczystości, "panahida", Prezydenci złożyli hołd wszystkim polskim ofiarom poległym od kul UPA w Pawłokomie.
[edytuj] Zobacz też:
[edytuj] Bibliografia
- Lucyna Kulińska: Pawłokoma, Dziennik Polski nr 103, Kraków 2006
- Eugeniusz Misiło - "Pawłokoma 3 III 1945 r.", Warszawa 2006, ISBN 83-60309-02-7
- Zdzisław Konieczny. "Był taki czas. U źródeł akcji odwetowej w Pawłokomie". Przemyśl, 2000. wyd. Archiwum Państwowego w Przemyślu.
- Petro Josyf Poticzny. "Pawłokoma - istorija seła 1441-1947". Lviv. 2001
[edytuj] Przypisy
- ↑ 366 osób, w tym kobiety i dzieci [w:] Petro Josyf Poticzny. "Pawłokoma - istorija seła 1441-1947". Lviv. 2001
- ↑ Eugeniusz Misiło - "Pawłokoma 3 III 1945 r."
