Zofia Sokolnicka

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dodania linków wewnętrznych. Jeśli możesz, dodaj je teraz. Linki do innych haseł: hasło, hasłowy, hasłami zapisujemy jako [[hasło]], ''[[hasło]]wy'', '''[[hasło|hasłami]]'''.

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: styl, akapity. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Zofia Sokolnicka (1878-1927) – polska tłumaczka i pisarka.

[edytuj] Dzieciństwo i młodość

Zofia Sokolnicka urodziła się 15 maja 1878 r. w Krakowie, jako córka właściciela Orzeszkowa, Stanisława i Stanisławy z Moszczyńskich. Miała dwie siostry: Marię i Lucynę. Ukończyła Wyższą Szkołę Żeńską A. Danyszówny w Poznaniu, następnie studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim. W Krakowie ukończyła również wyższe studia muzyczne.

[edytuj] Walka o narodową tożsamość i niepodległość kraju

Po powrocie do Wielkopolski rozpoczęła ożywioną działalność oświatową, społeczną i polityczną. Podjęła pracę w stowarzyszeniu kobiecym "Warta", którego zadaniem było prowadzenie tajnego nauczania języka ojczystego i historii oraz rozpowszechnianie polskich książek. Była współautorką podręcznika dla nauczycielek: Jak uczyć dzieci czytać i pisać po polsku. Wraz z księdzem K. Malińskim stała na czele Towarzystwa Opieki Rodzicielskiej, które spełniało w czasie zaborów rolę tajnego kuratorium szkolnictwa polskiego, umożliwiającego utrzymanie szkół elementarnych i średnich oraz organizowanie kursów dla uczniów i studentów. Organizowała też w Poznaniu i Wielkopolsce kolonie wakacyjne dla dzieci i młodzieży polskiej z Niemiec.
Zofia Sokolnicka była współzałożycielką organizacji oświatowych i narodowych: Straży Polski, Lutni, Znicza", Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół", Towarzystwa Pedagogicznego, Zjednoczenia Polskich Kobiecych Towarzystw Oświatowych, Gościny", TCL i "Czytelni dla Kobiet". W 1913 roku przyczyniła się do powołania Towarzystwa Wykładów Naukowych, które organizowało wykłady polskich naukowców ze Lwowa i Krakowa w Poznaniu, Gnieźnie i Inowrocławiu. Należała do aktywnych członków, założonego w 1905 roku, stowarzyszenia "Straż"; pracowała w jego sekcji kulturowej. Od 1903 roku była członkiem Ligi Narodowej. Organizowała na terenie Wielkopolski tajne koła Związku Młodzieży Polskiej "Zet" oraz Towarzystwo Tomasza Zana, skupiające młodzież akademicką i gimnazjalną, przygotowujące przyszłych działaczy politycznych.

Lata wojny… Po wybuchu I wojny światowej pełniła rolę emisariuszki między Wielkopolską a Centralną Agencją Polską w Lozannie, następnie Komitetem Narodowym Polski w Paryżu. W czasie wojny 1914-1918 pełniła misję pośrednika między Polakami z zaboru pruskiego a tzw. agencją polską w Lozannie. Dzięki wyjątkowej wprost pamięci mogła przekazywać ważne informacje polityczne nie przewożąc żadnych papierów lub notatek! Na pamięć uczyła się informacji i instrukcji dla działaczy politycznych i organizacji w Poznaniu. W 1919 roku była członkiem grona ekspertów Komitetu Narodowego Polskiego i delegacji polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu.

Odbudowa Rzeczypospolitej… Po zakończeniu wojny należała do współzałożycieli Katolickiego Związku Polek i Narodowej Organizacji Polek. Została wybrana do Komitetu Obywatelskiego, a następnie do Naczelnej Rady Ludowej. Reprezentowała Poznań na sesji Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu (3-5 XII 1918).

Spis delegatów wielkopolskich powiatów zaboru pruskiego wybranych na Polski Sejm Dzielnicowy do Poznania Poznań i powiaty Poznańskie 1. Kliszyński Bolesław, Poznań 2. Dr Seydlitz Włodz., Poznań [[3. Sokolnicka Zofia, Poznań]] 4. Frąckowiak Jan, Poznań 5. Dr Rybicka-Dobrzyńska, Poznań 6. Dr Rydlewski Celestyn, Poznań 7. Michalak Antoni, Poznań 8. Woźniak Jan, Poznań 9. Starkowa Zofia, Poznań 10. Smoczyńska Anna, Poznań 11. Olejniczak Józefa, Poznań 12. Leitgeber Roman, Poznań 13. Dr Meissner Czesław, Poznań 14. Krauze Teodor, Poznań 15. Dobrowolski Stefan, Poznań 16. Woźniakowa Jadwiga, Poznań 17. Banc Edmund, Poznań 18. Hedinger Witold, Poznań 19. Urbankówna Agn., Poznań 20. Wybieralski Bolesław, Poznań 21. Tułodziecka Aniela, Poznań 22. Nowicki Stanisław, Poznań 23. Cegiełka Wacław, Poznań 24. Rzepecka Zofia, Poznań 25. Michalak Stanisław, Poznań 26. Adamczak franciszek, Poznań 27. Krajna Kaźmierz, Poznań 28. Stolpe Stanisław, Poznań 29. Rzepecki Karol, Poznań 30. Kłos Tadeusz, Poznań 31. Jeske Edward, Poznań 32. Dr Mieczkowski, Poznań 33. Skołudzianka Franc., Poznań 34. Krysiewicz Bolesław, Poznań 35. Brzesiński Stanisław, Poznań 36. Ks. Maliński Franc., Poznań 37. Laube Stefan, Poznań 38. Duxa Franciszek, Naramowice 39. Grajczak St., Starołęka Mała 40. Zenker Marcin, Główna 41. Widerski Jan, Wrzeszenica 42. Staniewski Tadeusz, Swarzędz 43. Maciejewski Wojc., Winiary 44. Łucki Franciszek, Główna 45. Ks. Wiliński Stan., Owińska 46. Mucha Jan, Wirki 47. Pluciński Zygmunt, Lussówko 48. Lechna Wojciech, Dopiewo 49. Stępczyński Franc., Tarnów 50. Ks. Serdecki Ignacy, Lussowo 51. Ks. Walich Kaźm., Pobiedziska 52. Ks. Smorawski K., Wronczyn 53. Heliński Wł., Pomarzanowice 54. Ciesielski Jan, Modrze 55. Biały Kaźmierz, Stęszewo 56. Chrzanowski Bern., Poznań 57. Heliński Wł., Pomarzanowice 58. Ks. Kozierowski St., Skórzewo 59. Jakubowski Jan, wronczyn 60. Jordan, Chomęcice 61. Dr Bajoński, Poznań 62. Żelazek Stanisław, Palędzie 63. Dr Szulc, Poznań 64. Bajońska Zofia, Poznań 65. Grześkowiak Wal., Cerkiewica

Przewodniczyła komisji dla szkolnictwa średniego żeńskiego przy Wydziale Szkolnym Naczelnej Rady Ludowej, a także wchodziła w skład komisji szkolnej utworzonej przy Radzie Ludowej w Poznaniu. Przed wyborami do sejmu w 1919 roku weszła w skład Komitetu Prowincjonalnego Stronnictwa Demokratyczno – Narodowego do pertraktacji z innymi stronnictwami.

W 1919 i 1922 roku Zofia Sokolnicka została wybrana posłanką na sejm. Warto wspomnieć, że kobiety zasiadały w obu izbach polskiego parlamentu: Sejmu – od rok 1919, i Senatu – od roku 1922 (pomijamy Sejm Dzielnicowy w Poznaniu, gdzie zasiadały już wcześniej). Ich liczba stanowiła znikomy procent ogółu posłów i senatorów. Również pod względem zakresu zainteresowań i parlamentarnej aktywności panie zdecydowanie ustępowały mężczyznom, choć działalność niektórych z nich (np. Zofii Sokolnickiej czy Zofii Praussowej) zdaje się przeczyć tej tezie. Niestety jak dotąd, żadnej z licznych sal w gmachach Sejmu i Senatu nie patronuje niewiasta.

Zofia Sokolnicka wybrana została na dwie kadencje sejmu (startując z podanych poniżej list wyborczych)  wybory do Sejmu Ustawodawczego – Poznański Okręg Wyborczy I. Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, Narodowa Demokracja.  wybory do Sejmu I Kadencji – Okręg wyborczy nr 34 – woj. poznańskie i m. Poznań. Lista nr 8 – Związek Ludowo-Narodowy. Z. Sokolnicka, wystąpiła 19 razy na forum Izby, przedstawiła 14 interpelacji, oraz 12 wniosków. Była posłanką na Sejm Ustawodawczy oraz Sejm I Kadencji.

Sejm Ustawodawczy RP 1919-1922 Komisje: Opieki Społecznej oraz Oświatowa. Przemawiała: 2 III 1920 – jako sprawozdawca Komisji Oświatowej o wniosku pos. Sokolnickiej i tow. w sprawie państwowego funduszu stypendialnego dla słuchaczy wyższych zakładów naukowych; 30 XI 1920 – jako sprawozdawca komisji: Oświatowej i Skarbowo-Budżetowej o wniosku pos. Sokolnickiej i tow. w sprawie pomocy państwa dla ludzi nauki; 8 XI 1921 – jako sprawozdawca Komisji Oświatowej o czterech wnioskach, zdążających do podniesienia oświaty na Pomorzu; 17 XII 1921 – jako sprawozdawca Komisji Oświatowej o wniosku pos. Sokolnickiej i tow. w sprawie ustawodawstwa dla państwowych uniwersytetów i politechnik oraz ich profesorów i pomocników naukowych; 20 I 1922 – w rozprawie szczegółowej nad projektem noweli do ustawy z 23 kwietnia 1920 r. o ograniczeniach w sprzedaży napojów alkoholowych: dot. art. 5; 23 III 1922, 30 III 1922 – jako sprawozdawca projektu ustawy o uposażeniu profesorów i pomocników sił naukowych w szkołach akademickich; replika; 26 IX 1922 – jako sprawozdawca projektu noweli do ustawy z 13 lipca 1920 r. o szkołach akademickich; 26 IX 1922 – jako sprawozdawca projektu ustawy o kwalifikacjach zawodowych do nauczania w szkołach średnich ogólnokształcących i seminariach nauczycielskich państwowych i prywatnych.

Sejm RP I kadencji 1922-1927 Komisje: Oświatowa, Administracyjna oraz Emigracyjna. Przemawiała: 9 III 1923 – jako sprawozdawca projektu ustawy o rozciągnięciu ustawy o szkołach akademickich na Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie; 9 III 1923 – jako sprawozdawca własnego wniosku w sprawie emerytów Polaków, którzy wysłużyli emeryturę w Niemczech oraz w sprawie wdów i sierot po urzędnikach ze służby pruskiej; 28 VI 1923, 23 VII 1923 – jako sprawozdawca projektu ustawy o państwowych stypendiach akademickich; 4 VIII 1923 -jako sprawozdawca poprawek Senatu do projektu ustawy o rozciągnięciu na Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie ustawy o szkołach akademickich; 30 X 1923 – jako sprawozdawca poprawek Senatu do projektu ustawy o stypendiach akademickich; 31 I 1924 – jako sprawozdawca projektu ustawy o przyznaniu Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie praw szkół akademickich; 21 II 1924 – uzasadniając nagłość własnego wniosku w sprawie zabiegów niemieckich wstrzymujących stosowanie retorsji przez Rząd polski do Niemców, nie posiadających obywatelstwa polskiego; 1 VII 1924 – w dyskusji nad preliminarzem budżetowym na r. 1924: budżet MWRiOP; 4 VII 1924 – jako sprawozdawca projektu noweli do ustawy o kwalifikacjach do nauczania w szkołach średnich i seminariach nauczycielskich; 4 VII 1924 – jako sprawozdawca projektu noweli do ustawy o szkołach akademickich; 16 VII 1924 – w dyskusji nad projektem ustawy o ugruntowaniu naprawy Skarbu; 18 VII 1924 – jako sprawozdawca poprawek Senatu do projektu ustawy o zachowaniu dawnego trybu składania egzaminów; 28 I 1925 – w dyskusji nad projektem ustawy o ratyfikacji konwencji z Niemcami w sprawie obywatelstwa i opcji; 12 II 1925 – w dyskusji nad sprawozdaniem o wnioskach w sprawie zmiany rozporządzenia o dniach świątecznych; 3 IV 1925 – jako sprawozdawca własnego wniosku o zapewnieniu opieki optantom polskim, wracającym z Niemiec; 18 VII 1925 – jako sprawozdawca projektu ustawy o Zakładach Kórnickich; 14 XII 1925 – w dyskusji nad projektem ustawy o pragmatyce nauczycielskiej; 12 II 1926 – w dyskusji nad projektem ustawy o opłatach stemplowych; Interpelacje w sprawie: 2 XII 1922 – Redłowa; 14 XII 1922 – Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie; 22 I 1923 – niewykonania uchwały sejmowej z dn. 21 października 1921 r. w sprawie Muzeum Narodowego w Raperswilu; 31 I 1924 – wstrzymania retorsji w stosunku do Niemców nie posiadających obywatelstwa polskiego; 29 II 1924 – udziału Niemców, nie posiadających obywatelstwa polskiego, w wiecach politycznych o charakterze podburzającym przeciw Państwu Polskiemu; 29 i 30 X 1924 – niszczenia zbiorów muzealnych; 28 XI 1924 – wyroku trybunału w Lipsku i motywów wyroku w procesie przeciw Górnoślązakom; 28 XI 1924 – zwłoki w przeprowadzeniu procesu karnego przeciw Deutschtumsbundowi; 4 XII 1924 – przyjmowania przez urzędy pocztowe korespondencji i innych przesyłek pocztowych z niemieckimi nazwami polskich miejscowości; 4 XII 1924 – uległości Rządu wobec Żydów; 2 III 1926 – przymusowego wydalenia optantów polskich i innych Polaków z Niemiec; 29 III 1926 – powrotu do Polski wydalonych optantów niemieckich; 30 III 1926 – udzielenia Niemcowi Hoenke [koncesji na] dostawy dla wojska; 26 IV 1926 – barbarzyństwa pruskiej policji dokonanego na obywatelu polskim; Wnioski w sprawie: 14 XII 1922 – emerytów Polaków, którzy wysłużyli emeryturę w Niemczech, oraz w sprawie wdów i sierot po urzędnikach ze służby pruskiej; 16 II 1923 – umożliwienia polskiej młodzieży akademickiej korzystania ze studiów przez wydatniejszą pomoc państwa; 8 III 1923 – emerytur dla pracowników naukowych, pisarzy i artystów, nie pozostających na służbie państwowej; 21 III 1923 – projektu ustawy o państwowych stypendiach akademickich; 8 II 1924 – usunięcia cudzoziemców uciążliwych oraz szkodliwych dla Państwa Polskiego i jego obywateli; 8 II 1924 – zabiegów niemieckich, wstrzymujących zastosowanie retorsji przez Rząd Polski do Niemców, nie posiadających obywatelstwa polskiego; 28 XI 1924 – zapewnienia opieki polskim optantom, wracającym z Niemiec, w czasie przejazdu oraz dachu nad głową i warsztatów pracy w kraju; 2 XII 1924 – uregulowania prawnego stanowiska Państwowego Instytutu Pedagogicznego; 2 XII 1924 – uregulowania prawnego stanowiska Szkoły Nauk Politycznych w Warszawie w związku z akcją w kierunku dokształcania urzędników państwowych drogą kursów; 2 XII 1924 – projektu zmian w 50 art. ustawy o uposażeniu funkcjonariuszy państwowych i wojska z dn. 9 października 1923 r.; 10 XII 1924 – uregulowania drogą ustawową dziedziny szkolnictwa zawodowego; 12 XII 1924 – uregulowania w dziedzinie szkolnictwa praw mniejszości niemieckiej oraz świadczeń na jej rzecz ze strony Państwa według norm przepisanych Traktatem Wersalskim.

Brała udział w opracowaniu ponad dwudziestu ustaw. W maju 1926 roku należała do zarządu Komitetu Wojewódzkiego Organizacji Obrony Państwa w Poznaniu, wymierzonej przeciw zamachowi Piłsudskiego. Opublikowała szereg artykułów w "Szkółce Domowej", "Kurierze Poznańskim", "Orędowniku". Była autorką książki "O pracy tajnej Towarzystwa Tomasza Zana pod jarzmem pruskim. Kilka wspomnień"(1921). Zmarła w sile wieku, w Poznaniu 27 lutego 1927 roku w mieszkaniu przy Ogrodowej.i pochowana została na dawnym cmentarzu Świętomarcińskim, dziś Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan. Nie założyła rodziny.

Najpiękniej jednak jej osobowość oddają słowa, jakie odnalazłyśmy w Kronice Miasta Poznania: "Jeżeli ktokolwiek szukać będzie wzoru ofiarnej pracy niewieściej dla narodu niechaj nie ucieka się od tych pięknych postaci kobiecych, które w chwili entuzjazmu zagrzały wojowników do boju, ani wśród tych, które same w boju pomagały, ale niechaj rozejrzy się za temi najpiękniejszymi duszami niewieściemi, które w mozolnym codziennym trudzie wszystkie siły poświęcały pracy około ratowania i umacniania ojczyzny, około polepszania narodowych dusz. Śp. Zofia Sokolnicka była zjawiskiem takiej pracy, genialną i niestrudzona kapłanką ducha narodowego, oddającą się służbie dla ojczystej sprawy, jak tylko przez pokolenia jeden człowiek oddawać się może. Jej miłość ku sprawie narodu była tak potężna, tak wszechstronna i nieograniczona, jak kiedyś miłość ascetów ku Stwórcy Wszechrzeczy. (…) z wielką, ciężką żegnamy ją żałością, tę wspaniałą, piękną, ofiarną, wielką Polkę" Już w latach trzydziestych XX wieku, Zofia Sokolnicka została patronką 18 Poznańskiej Drużyny Harcerek. W latach 80., odradzająca się – również 18 Poznańska Drużyna Harcerek "Plemię Wielkiej Niedźwiedzicy", jako spadkobierczyni i kontynuatorka tradycji przedwojennej Osiemnastki – również postanowiła obrać tą wielką Wielkopolankę na swoją patronkę.

Opracowanie: ochot. Hanna Stróżyńska (w ramach realizacji próby na stopień tropicielki) oraz phm Monika Rudnicka HR

Bibliografia:

• Zbigniew Zakrzewski "Ulicami mojego Poznania. Przechadzki z lat 1918-1939" Wydawnictwo Poznańskie 1985
• "Dziennik Polskiego Sejmu Dzielnicowego", Wydawnictwo Księgarni św. Wojciecha, Poznań 1919.
• http://www.wtk.poznan.pl/pw/15-16/SpisDelegatow.html
• http://kronika.sejm.gov.pl/kronika/an-110.htm
• Antoni Czubiński, Bogusław Polak "Słownik biograficzny powstańców wielkopolskich 1918-1919" Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2002