Hans Frank

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Hans Michael Frank (ur. 23 maja 1900 w Karlsruhe, stracony 16 października 1946 w Norymberdze) - funkcjonariusz nazistowski, z wykształcenia prawnik, zbrodniarz wojenny. Uczestnik nieudanego puczu monachijskiego w 1923, członek NSDAP od 1927. Jeden z przywódców III Rzeszy i główny twórca jej systemu prawnego opartego na zasadzie wodzostwa (niem. Führerprinzip). W okresie 1939-1945 generalny gubernator okupowanych ziem polskich (Generalne Gubernatorstwo).

Spis treści 1 Po I wojnie światowej (1918-1933) 2 W III Rzeszy (1933-1945) 2.1 W okupowanej Polsce 2.2 Wypowiedzi Hansa Franka 3 Epilog 4 Życie rodzinne 5 Przypisy 6 Bibliografia 6.1 Publikacje dotyczące Hansa Franka 6.2 Publikacje Hansa Franka 7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Po I wojnie światowej (1918-1933)

Powołany do wojska w czerwcu 1918, pod koniec I wojny światowej, nie wziął udziału w walkach na froncie. Po rewolucji listopadowej 1918 pozostawał w wojsku przez rok. Po ukończeniu szkoły średniej w 1919 studiował prawo i ekonomię polityczną na uniwerstecie w Kilonii i Monachium. W 1919 wstąpił do Niemieckiej Partii Robotników (niem. Deutsche Arbeiterpartei) i zapisał się do SA. Studia ukończył w 1923 i doktoryzował się w Kilonii w 1924. W 1923 wziął udział jako kawalerzysta SA w nieudanym puczu monachijskim. Od 1925 pozostawał doradcą prawnym Adolfa Hitlera. W 1927 został adwokatem w Monachium, równolegle pracując jako asystent na politechnice monachijskiej.

W 1926 wstąpił do NSDAP, jednak wkrótce z niej wystąpił. Ponownie wstąpił do NSDAP w 1927, w odpowiedzi na propozycję Hiltera (sprawowania funkcji doradcy prawnego NSDAP i występowania w roli obrońcy członków NSDAP w sądach). W 1928 był założycielem Narodowosocjalistycznego Związku Prawników. W 1929 został kierownikiem urzędu prawnego NSDAP, pozostając na tym stanowisku do 1942. W 1930 wszedł do parlamentu (niem. Reichstag) z ramienia NSDAP, gdzie pełnił funkcję posła do 1945.

[edytuj] W III Rzeszy (1933-1945)

Po dojściu nazistów do władzy i objęcia władzy przez Hitlera w dniu 30 stycznia 1933, został ministrem sprawiedliwości Bawarii i stanu w rządzie Rzeszy. Objął też funkcję komisarza Rzeszy do spraw ujednolicenia wymiaru sprawiedliwości, w ramach zarządzonego przez Hitlera procesu unifikacji (niem. Gleischaltung), zmierzającego do przekształcenia Niemiec w państwo totalitarne. 1 czerwca 1933 powołał "niemiecki front prawa" (niem. Deutsche Rechtsfront), zrzeszający prawników zawodowych, sędziów, prokuratorów oraz adwokatów. W roku 1934 założył Akademię Prawa Niemieckiego (jej prezesem pozostawał do 1941), której zadaniem było opracowanie podstaw hitlerowskiego ustroju prawnego - Frank oparł go na niedemokratycznej zasadzie wodzostwa (niem. Führerprinzip)^[1], która zapewniając Hitlerowi dominującą pozycję w systemie prawnym państwa niemieckiego, faktycznie potwierdzała totalitarny system sprawowania władzy w III Rzeszy. W uznaniu zasług za dokonania na polu unifikacji prawa, Hitler powołał Franka w grudniu 1934 do gabinetu ministrów Rzeszy w charakterze ministra bez teki, którym Frank pozostawał do 1945.

Wówczas Frank wyraźnie podkreślał swoje uwielbienie dla Hiltera i jego rolę w państwie (wynikającą z przeprowadzonych przez Franka głębokich zmian w systemie prawnym), stwierdzając na dorocznym posiedzeniu Akademii Prawa Niemieckiego w 1935, iż: "po raz pierwszy oto w historii narodu miłość do Hitlera stała się pojęciem prawnym"^[2]. W 1936 odwiedził Włochy, gdzie wygłosił odczyt o ustawodawstwie i narodowosocjalistycznym wymiarze sprawiedliwości. Został tam przyjęty przez króla włoskiego oraz Mussoliniego. Zachwycony faszyzmem włoskim^[2], w następnych latach przyjeżdżał do Włoch kilkukrotnie. Podczas przemówienia wygłoszonego w 25 maja 1939 w Lipsku z okazji pierwszego wielkoniemieckiego dnia rzeczników prawa Frank wygłosił między innymi następujące zasady:

"Nikt nie może być skazany bez możliwości obrony"

"Nikt nie może być pozbawiony czci, wolności, życia i zarobku bez orzeczenia sądowego"

"Każdy oskarżony musi mieć możność wyboru obrońcy"

"Nikt nie powinien być traktowany jako wróg społeczności narodowej bez udowodnienia mu jego winy"

^[2]. Powyższe wypowiedzi stoją w rażącej sprzeczności zarówno z praktyką jak i samą retoryką wypowiedzi z okupowanej Polski (patrz niżej)

[edytuj] W okupowanej Polsce

Po agresji Niemiec na Polskę w dniu 1 września 1939, został mianowany w dniu 15 września 1939 szefem wyższego zarządu cywilnego okupowanych ziem polskich przy naczelnym dowództwie Wehrmachtu Wschód. W dniu 25 października 1939 został mianowany generalnym gubernatorem na okupowanych terenach Polski, a swoją rezydencją uczynił krakowski Wawel. Szeroki zakres władzy którą otrzymał na tym stanowisku, spowodował iż zaczął określać siebie "niemieckim królem Polski"^[3]. Z tego powodu wśród przywódców III Rzeszy w Berlinie, Generalne Gubernatorstwo zaczęto ironicznie nazywać "cesarstwem Franka" lub "Frankonią" (niem. Frank-reich^[4]), a samego Franka nazwano "królem" lub "władcą Frankonii"^[3][5]. W związku z tym pojawiła się nawet niemiecka anegdota: "Francja jest na zachodzie, Frank bogaci się na wschodzie" (gra słów Frankreich i Frank reich)^[6].

Na stanowisku generalnego gubernatora był jednym z głównych współautorów i realizatorów polityki eksterminacji narodu polskiego i żydowskiego^[1]. Był odpowiedzialny za masowe zbrodnie na terenie Generalnego Gubernatorstwa, dewastację gospodarczą kraju, planowe niszczenie i grabież obiektów kulturalnych oraz dóbr materialnych w Polsce^[1].

Hans Frank aprobował plany zniszczenia Warszawy jako stolicy Polski, zawarte one były w albumie zadedykowanym mu 6 lutego 1940 przez nazistowskich architektów, m.in. Huberta Grossa, określanym jako tzw. Plan Pabsta, który Frank nieopatrznie zostawił w swoim gabinecie na Wawelu podczas ucieczki z Krakowa w 1945. Plany te wraz dokumentacją zawierały 15 szczegółowych planów miasta z dokumentacją fotograficzną i tekstową - przewidywały zburzenie 95% powierzchni zabudowanej Warszawy i zmianę charakteru miasta na prowincjonalne. W swoim dzienniku, w dniu 4 października 1939 Frank odnotował zgodę Hitlera na nieodbudowanie miasta Warszawy ze zniszczeń wojennych, zburzenie Zamku Królewskiego oraz grabież dzieł sztuki^[9].

Decyzją z dnia 13 października 1940 powołał powstanie gett dla ludności żydowskiej. W 1942 wspierał aktywnie program zagłady Żydów osobiście obniżając (dalece bardziej radykalnie niż wynika to z zarządzeń z Berlina) racje dzienne dla Żydów do 143 g chleba dziennie a później nawet do 20 g. 24 sierpnia 1942 zapisał w dzienniku: "Trzeba stwierdzić na marginesie, że skazujemy na śmierć głodową półtora miliona Żydów".

29 stycznia 1944 żołnierze Armii Krajowej z oddziału "Błyskawica", dokonali nieudanego zamachu na Hansa Franka, jadącego pod eskortą pociągiem do Lwowa. Zamach miał miejsce na stacji kolejowej Czarna Tarnowska, w akcji zginęło 17 Niemców jadących w pociągu. W odwecie Wyższy Dowódca SS i Policji, Wilhelm Koppe, nakazał rozstrzelanie 100 Polaków - więźniów politycznych z hitlerowskiego więzienia Montelupich w Krakowie. Ich egzekucja nastąpiła 2 lutego 1944, gdy oddziały SS, Schutzpolizei oraz Gestapo, rozstrzelały 50 Polaków w miejscowości Podłęże oraz 50 Polaków w Dębicy^[10].

[edytuj] Wypowiedzi Hansa Franka

Hans Frank był autorem wielu charakterystycznych wypowiedzi, zawartych zarówno w Dzienniku który prowadził, przemówieniach, jak również w wywiadach prasowych które udzielał gazetom niemieckim. Obrazowały one terrorystyczny charakter okupacji w Polsce w okresie 1939-1945, zazwyczaj przekładając się na rzeczywistość, m.in.:

"Gdybym o każdych siedmiu rozstrzelanych Polakach chciał rozwieszać plakaty, to w Polsce nie starczyłoby lasów na wyprodukowanie papieru na takie plakaty", "Polska nie śmie nigdy więcej powstać!" - wywiad dla gazety Völkischer Beobachter, 6 lutego 1940

"Nie powinniśmy być przesadnie wrażliwi, gdy słyszymy liczbę 17 000 rozstrzelanych Polaków. Nie waham się wyjaśnić, że gdyby zastrzelony został jeden Niemiec, w zamian rozstrzela się stu Polaków"

"Mój stosunek do Polaków jest stosunkiem mrówki do mszycy. Jeśli traktuję Polaka opiekuńczo, jeśli, że tak powiem, przyjaźnie go dopieszczam, to spodziewam się, że odpłaci mi dobrą pracą" - posiedzenie rządu, 1940

"Jeśli wreszcie wygramy wojnę, to nie będę miał nic przeciwko temu, żeby z Polaków, Ukraińców i tego wszystkiego, co się wokół włóczy, zrobić siekaninę"

"Nie możemy wystrzelać ani wytruć 3,5 miliona Żydów, ale mimo to potrafimy poczynić kroki, które w jakiś sposób doprowadzą do ich zagłady. Nastąpi to w związku z gigantyczną akcją, która zostanie ustalona w porozumieniu z Rzeszą" - posiedzenie rządu GG,16 grudnia 1941

[edytuj] Epilog

W styczniu 1945 wobec zbliżającej się do Krakowa Armii Czerwonej Hans Frank uciekł przezornie do Bawarii, gdzie w miejscowości Neuhaus am Schliersee (obecnie dzielnica miejscowości Schliersee) urządził filię Generalnej Guberni w Polsce (Außenstelle des Generalgouvernements Polen). Z Krakowa zabrał, uprzednio zrabowane w Polsce, liczne dzieła sztuki, między innymi dzieła Rembrandta, Rafaela oraz Leonarda da Vinci. Tamże 4 maja 1945 został aresztowany przez porucznika wywiadu wojskowego USA Waltera Steina, przy czym dobrowolnie przekazał swój dziennik służbowy obejmujący wówczas 38 tomów (po wojnie w wyniku podzielenia nieoprawionego skoroszytu na 2 części oraz uzupełnienia o odnalezione materiały w Krakowie rozszerzony do 40 tomów lub 11.367 stron w tym 10774 strony właściwego tekstu oraz 593 strony skorowidzów), w którym pedantycznie wyszczególnił swą działalność w Generalnym Gubernatorstwie i który później uzyskał duże znaczenie w procesie Norymberskim jako materiał dowodowy. 18 sierpnia 1942 powiedział o swoim dzienniku: "Ten jedyny w swoim rodzaju dokument pracy będzie po wsze czasy świadectwem, z jaką powagą przystąpiłem do powierzonego mi zadania, oraz z jaką gorliwością wypełniali swe zadania wszyscy moi cenni współpracownicy". Gdy prokurator na procesie norymberskim cytował fragmenty przemówień i oświadczeń Franka zapisane w dzienniku, obrońca Franka - dr Seidl skomentował: "Na miłość Boską. Przecież ten człowiek mówił przez całe cztery lata" (niem. "Um Gotteswillen. Der Man hat doch vier Jahre lang geredet").

Po upadku III Rzeszy został skazany na mocy wyroku z dnia 1 października 1946 przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze na karę śmierci przez powieszenie. Został uznany winnym popełnienia przestępstw objętych rozdziałem trzecim i czwartym aktu oskarżenia (zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciw ludzkości), uniewinniony z zarzutów z rozdziału pierwszego (zbrodnie przeciwko pokojowi). Wyrok na wszystkich skazanych na śmierć w procesie został wykonany przez sierżanta Johna C. Woodsa w dniu 16 października 1946 w nocy pomiędzy godzinami 1:01 a 2:45. Tego samego dnia zwłoki zostały spalone w krematorium na cmentarzu Ostfriedhof (lub krematorium na terenie obozu koncentracyjnego Dachau), a nastepnie rozrzucone z samolotu wojskowego (jak informował oficjalny komunikat: "nad jakąś rzeką na terenie Niemiec"). Po latach ustalono, iż były to przedmieścia Monachium, w miejscu gdzie zaczyna się dolina rzeki Izary.

W trakcie procesu Frank oświadczył nagle że: "Tysiąc lat przeminie, zanim zatarta zostanie ta wina Niemiec", jednak po pewnym czasie właściwie je odwołał. W ostatnim słowie przed wyrokiem powiedział między innymi:

"Wdzięczny jestem za udzieloną mi możliwość przygotowania mej obrony i odparcia zarzutów przeciw mnie podniesionych. Myślę w związku z tym o wszystkich ofiarach gwałtu i terroru straszliwych wydarzeń wojennych. Miliony ludzi zginęło bez wysłuchania i udzielenia im prawa do własnej obrony"

Deklaracja ta stała w sprzeczności z jego wcześniejszymi działaniami, ponieważ to właśnie Hans Frank odebrał Polakom w Generalnym Gubernatorstwie prawo do obrony przed sądem, uznając tą instytucję za zupełnie niepotrzebną, co w efekcie zamieniło system sądowniczy w automat do wydawania tysięcy wyroków śmierci. Paradoksalnie decyzją tą empirycznie udowodnił, iż nie można zbudować państwa prawa negując prawo oskarżonego do procesu sądowego i obrony.

Podczas pobytu w więzieniu podobno nagle się nawrócił na chrześcijaństwo. Nieustannie czytał Biblię, co miało również swoje odzwierciedlenie w jego listach do rodziny z owego okresu. Irlandzki mnich, Sykstus O'Connor, opiekun duchowy Franka, był pod wrażeniem świadectwa wiary byłego zbrodniarza. W noc przed egzekucją wyspowiadał go i udzielił rozgrzeszenia. Zaś następnego dnia towarzyszył w drodze do szubienicy. Ostatnie słowa Hansa Franka brzmiały: "Jestem wdzięczny za łagodny wyrok, który otrzymałem. Proszę Boga, aby przyjął mnie łaskawie" oraz dodał "Chryste, przebacz!"

W roku 1953 wdowa po Hansie Franku - Brigitte Marie Frank opublikowała przeredagowany przez siebie, liczący 643 strony pamiętnik napisany w celi w Norymberdze, będący rodzajem rozrachunku z epoką i objawem własnej megalomanii, pod tytułem "Im Schatten des Galgens" ("W cieniu szubienicy") nie płacąc przy tym ani feniga podatku.

[edytuj] Życie rodzinne

W dniu 2 kwietnia 1925 poślubił 29 letnią stenotypistkę oraz handlarkę futer Brigitte Marie Herbst (1895 - 1959) urodzoną w Forst. W roku 1939 jego żona nazwała się sama "Königin von Polen" ("Królową Polski"). Pomimo, że małżeństwo okazało się nieudane, na świat przyszło 5 dzieci, wśród nich Niklas Frank, zacięty krytyk ojca, dziennikarz Sterna, autor książek "Mój ojciec Hans Frank" oraz "Moja niemiecka Matka". Książki Niklasa Franka wywołały falę dyskusji w Niemczech na temat problemu rozliczenia z nazistowską przeszłością w kontekście rodzinnym.

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

[edytuj] Publikacje dotyczące Hansa Franka

• Curzio Malaparte: Kaputt; rozdz. IV, Neapol 1944
• Dziennik Hansa Franka, opracował Stanisław Piotrowski, Sprawy Polskie Przed Międzynarodowym Trybunałem Wojennym w Norymberdze (tom 1), Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa, 1956
• Dziennik Hansa Franka i dowody polskie przeciwko SS, opracował Stanisław Piotrowski, Sprawy Polskie Przed Międzynarodowym Trybunałem Wojennym w Norymberdze (tom 2), Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa, 1970
• Andrzej Szwarc, Marek Urbański, Paweł Wieczorkiewicz, Kto rządził Polską ?: nowy poczet władców od początków do XXI wieku, Wydawnictwo Świat Książki, Warszawa, 2007, ISBN 978-83-7311-867-6

[edytuj] Publikacje Hansa Franka

• Das Diensttagebuch des deutschen Generalgouverneurs in Polen 1939–1945 (Dziennik służbowy niemieckiego generalnego gubernatora w Polsce), wydawca Werner Präg i Wolfgang Jacobmeyer, Stuttgart 1975; Leske und Budrich, Opladen 1980, ISBN 3-8100-0296-8
• Das Vorfeld (Schulungsblätter für den Nationalsozialisten im Generalgouvernement) (Przedpole - materiały szkoleniowe dla narodowych socjalistów w Generalnej Guberni).

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Literatura dotycząca Hansa Franka w katalogu niemieckiej Biblioteki Narodowej Deutsche Nationalbibliothek
• Biografia Hansa Franka redakcji portalu historycznego shoah.de (de)
• Biografia Hansa Franka Biografia Hansa Franka (en)
• Zeznanie Hansa Franka w Norymberdze (en)
• Przebieg egzekucji skazanych na śmierć w Norymberdze (en)
• *[1] Ferdinand Catlos, Hans Frank, Ferenc Szombathelyi, Karl von Roques na balkonie Sejmu Krajowego we Lwowie po uroczystościach przyłączenia dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. zbiory Narodowe Archiwum Cyfrowe
• [2] Objęcie przez Hansa Franka urzędu gubernatora Generalnego Gubernatorstwa 7 listopada 1939.
• [3] Przyłączenie dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. Gubernator Hans Frank otrzymuje kwiaty od lwowskiej młodzieży. 1 sierpnia 1941
• [4] Przyłączenie dystryktu Galicja do Generalnego Gubernatorstwa. Delegacja z burmistrzem Lwowa - Polańskim wita gubernatora Hansa Franka chlebem i solą przed gmachem Sejmu Krajowego. Widoczne kobiety ubrane w ukraińskie stroje ludowe.

To jest tylko zalążek artykułu związanego z II wojną światową. Jeśli potrafisz, rozbuduj go.