Jukon (terytorium Kanady)

Z Wikipedii

**Jukon**
Flaga Jukonu	Godło Jukonu

Stolica	Whitehorse
Powierzchnia - całkowita - wód śródlądowych	482 443 km² 1,7%
Ludność - stan z roku 2001 - gęstość zaludnienia	29 900 0,06 os./km²
Akces do Konfederacji - rok - jako	1898 dziewiąte
Strefa czasowa	UTC -8
Informacja pocztowa - skrót pocztowy - pierwsza litera kodu pocztowego	YT Y
Kod telefoniczny	867
ISO 3166-2	CA-YT
Reprezentacja w parlamencie federalnym - przedst. w Izbie Gmin - przedst. w Senacie	1 1
Premier	Dennis Fentie (2002-)
Komisarz	Geraldine Van Bibber (2005-)
Oficjalne symbole terytorialne

[edytuj] Informacje ogólne

Jukon (ang. i fr. Yukon) – terytorium Kanady. Jukon graniczy z Terytoriami Północno-Zachodnimi od wschodu, z Kolumbią Brytyjską na południu i Alaską na zachodzie. Północną granicę terytorium stanowi wybrzeże Morza Beauforta.

[edytuj] Struktura polityczna

[edytuj] Zgromadzenie Legislacyjne Jukonu

Zgromadzenie Legislacyjne wybierane w powszechnych wyborach w jednomandatowych okręgach składa się z 18 deputowanych.

Obecnie (2004) mandaty podzielone są następująco:

Partia Jukonu – 12
Nowa Demokratyczna Partia Kanady – 5
Liberalna Partia Jukonu – 1

Składy zgromadzenia w przeszłości opisane są w haśle Zgromadzenie Legislacyjne Jukonu

[edytuj] Premier Jukonu

Premier Jukonu jest szefem rządu terytorialnego. Posiada on bardzo szerokie uprawnienia, pozwalające prowadzić skuteczne rządy, jeśli tylko ma zapewnione poparcie w zgromadzeniu legislacyjnym. Premierem zostaje lider partii zdobywającej większość w zgromadzeniu. Jeśli z jakichś powodów w czasie trwania sesji zgromadzenia przewodniczący rządzącej partii zostaje zmieniony, następuje automatyczna zmiana na stanowisku premiera Jukonu.

[edytuj] Rząd Jukonu

Department of Community Services – Departament spraw komunalnych.
Department of Economic Development – Departament rozwoju gospodarczego
Department of Education – Departament edukacji.
Department of Energy, Mines, and Resources – Departament zasobów naturalnych, górnictwa i energii.
Department of Environment – Departament ochrony środowiska.
Department of Finance – Departament finansów.
Department of Health & Social Services – Departament zdrowia i spraw socjalnych.
Department of Highways and Public Works – Departament robót publicznych.
Department of Justice – Departament sprawiedliwości.
Department of Tourism and Culture – Departament kultury i turystyki.
Women's Directorate – Dyrektoriat d/s kobiet.
Public Service Commission – Komisja służb publicznych.
Yukon Housing Corporation – Wydział d/s mieszkaniowych.
Yukon Liquor Corporation – Monopol spirytusowy.

[edytuj] Podział administracyjny

Zobacz: lista jednostek samorządowych Jukonu.

[edytuj] Geografia Jukonu

[edytuj] Ukształtowanie powierzchni

Zachodnia granica Jukonu wyznaczona jest przez południk 141°W, początkowo przechodzący przez najdalej wysunięte na północ pasmo Kordylierów. W tym paśmie znajdują się trzy przełęcze: Chillkat, Chilkoot i White Pass, będące przejściami do sąsiedniej Alaski. W Jukonie znajduje się najwyższy szczyt Kanady – góra Logan, wznosząca się 5959 m n.p.m. W Jukonie znajduje się także 20 innych szczytów o wysokości ponad 3000 m n.p.m. Południową część powierzchni terytorium zajmuje równina wypełniająca obszar pomiędzy Kordylierami na południowym zachodzie a górami Selwyn na wschodzie i Ogilvie na północy. Wyżyna przecięta jest licznymi rzekami stanowiącymi dorzecze rzeki Jukon i porośnięta jest tajgą przechodzącą na północy w tundrę. Północną część Jukonu, począwszy od równoleżnika 66°N, stanowi nizina opadająca w kierunku północnych wybrzeży morskich. Północną granicą Jukonu jest 200-kilometrowy odcinek wybrzeża Morza Beauforta. Do terytorium należy też jedna wyspa morska - Herschel, której cała powierzchnia tworzy park narodowy.

[edytuj] Wody śródlądowe

Jukon jest terytorium o stosunkowo niewielkim udziale wód śródlądowych w ogólnej powierzchni. W Jukonie brak jest większych jezior. Do największych należą Kluane, Laberge, Kusawa i kilka mniejszych. Wszystkie one są rozlewiskami dopływów rzeki Jukon. Obok dorzecza tej rzeki, terytorium przecina gęsta sieć dorzeczy rzek Porcupine i Peel i Mackenzie. Duża część wód uwięziona jest w lodowcach w wyższych partiach gór.

[edytuj] Klimat

Tajga

W Jukonie panuje klimat subarktyczny. Średnia temperatura utrzymuje się powyżej +10°C jedynie przez cztery miesiące w roku. Średnia temperatura w lipcu, najcieplejszym miesiącu roku wynosi +14°C. W pogodne dni lipca temperatura w słońcu może osiągnąć nawet +32°C. Poza kołem polarnym na przemian panuje dzień arktyczny i noc arktyczna. Długie zimy, rozpoczynające się już w październiku i trwające do maja, są bardzo zimne. Temperatury utrzymują się w zakresie od -20°C do -30°C. Zważywszy jednak na silne północne wiatry temperatury odczuwane są dużo niższe. Najniższa temperatura została zanotowana w 1947 w Snag i wynosiła -62°C. Jukon jest raczej suchym obszarem – średnie roczne opady wynoszą 250 mm na równinach i 600 mm w górach. Niewielkie opady powodują, że średnia pokrywa śnieżna wynosi zaledwie 50 do 70 cm, znacznie mniej niż w wielu rejonach Kanady położonych znacznie dalej na południe.

[edytuj] Zasoby naturalne

W Jukonie znajdują się bogate pokłady minerałów, przede wszystkim: złoto, srebro, gaz ziemny oraz nie eksploatowane od 1998 r. rudy ołowiu i cynku. Znaczna powierzchnia Jukonu pokryta jest lasami, które dostarczają surowiec dla przemysłu drzewnego. Spadek rzek wykorzystywany jest do produkcji energii elektrycznej.

[edytuj] Gospodarka Jukonu

W Jukonie w 2002 zatrudnionych było 13 458 osób. Całkowity dochód terytorialny wyniósł 1 miliard 211 milionów dolarów kanadyjskich.

Głównymi gałęziami gospodarki Jukonu są:

Górnictwo – od kiedy zaniechano wydobycia cynku i ołowiu, w Jukonie wydobywa się złoto, srebro i gaz ziemny. Wydobycie tych surowców w 2002 wyniosło ponad 75 milionów dolarów.
Turystyka – w turystyce znajduje zatrudnienie prawie 30% zatrudnionych w gospodarce. Jukon oferuje unikalne możliwości uprawiania aktywnej turystyki – spływy kajakowe, konne wędrówki, myślistwo, wędkarstwo i wspinaczkę górską.
Przemysł leśny – w Jukonie 75 000 kilometrów kwadratowych lasów przeznaczonych jest pod wyręb. Ogranicza go niewielki roczny przyrost drzewostanu.
Łowiectwo i rybołówstwo – łowiectwo jest ciągle ważnym elementem lokalnej gospodarki, w której znajduje zatrudnienie wielu Indian.
Rolnictwo – jest niewielkim, lecz stale wzrastającym sektorem gospodarki. Sprzedaż lokalnych produktów rolnych, głównie ziemniaków, przynosi 2 miliony dolarów rocznie.

[edytuj] Historia Jukonu

Jukon stał się terenem kolonizacji przez kompanie handlowe, najpierw Kompanię Północno-Zachodnią a potem Kompanię Zatoki Hudsona od końca XVIII w. i przez pierwszą połowę XIX w. Potem, wraz z załamaniem się rynków na wyroby skórzane i futrzarskie, ponownie opustoszał. W 1867 region Jukonu wszedł pod administrację kanadyjską jako Dystrykt Jukon, część Terytoriów Północno-Zachodnich. W 1908 wobec konieczności rozszerzenia administracji w czasie gorączki złota w Klondike, Jukon został oddzielnym terytorium. Po wygaśnięciu gorączki złota pozostał terytorium, z bardzo ograniczoną administracją. Dopiero w drugiej połowie XX w. nastąpiło powolne odradzanie się terytorium, głównie w wyniku nowych odkryć geologicznych i rozwoju turystyki.