Skwierzyna

Z Wikipedii

Współrzędne: 52°36' N 15°30' E52.6 15.5 (Skwierzyna)

Skwierzyna


Herb Skwierzyny	Flaga Skwierzyny

Gmina
- rodzaj

Skwierzyna
miejsko-wiejska

Założono

XII w.

Prawa miejskie

1295

Burmistrz

Arkadiusz Piotrowski
(e-mail)

Powierzchnia

35,69 km²

Położenie

52° 36' N
15° 30' E

Liczba mieszkańców (2005)
- liczba ludności
- gęstość

10 339
287,19 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

66-440

Tablice rejestracyjne

FMI

Położenie na mapie Polski

Skwierzyna

TERC10
(TERYT)

4081003054

Miasta partnerskie

Bernau

Briańsk

Międzychód

Urząd miejski³

ul. Rynek 1
66-440 Skwierzyna
tel. 95 721-65-10; faks 95 721-65-39
(e-mail)

Strona internetowa miasta

Skwierzyna (niem. Schwerin an der Warthe) to miasto w woj. lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Skwierzyna. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. gorzowskiego.

Leży przy ujściu rzeki Obry do Warty.

[edytuj] Podstawowe informacje o mieście

Położenie geograficzne: 52° 36’ N 15° 30’ E
Powierzchnia miasta: 3569 ha
Liczba mieszkańców miasta: ok. 10.339
Poziom wykształcenia: wyższe ok. 7% policealne i średnie ok. 25%
Numer kierunkowy: 095
Kod pocztowy: 66 - 440
Burmistrz miasta i gminy: Arkadiusz Piotrowski

[edytuj] Położenie

Położona jest w najpiękniejszych zakątkach regionu między Pojezierzem Międzychodzko-Sierakowskim a Pojezierzem Łagowskim. Sąsiaduje z Puszczą Notecką, która jest wielkim rezerwatem leśnym i ornitologicznym. Okolice Skwierzyny to tereny niezwykle malownicze i atrakcyjne turystycznie, a bogactwem tej ziemi są lasy, rzeki i jeziora. Historycznie i kulturowo miejscowość położona jest w Wielkopolsce, na ziemi lubuskiej. Lasy zajmują 68% powierzchni gminy, są rajem dla grzybiarzy, amatorów ciszy, spokoju i pieszych wędrówek, ale też miejscem spotkań myśliwych, gdyż nie brak tu dzikiej zwierzyny. Rzeki, Warta a zwłaszcza Obra, która stała się rezerwatem dla siedlisk bobrów ("Szlak bobrów"), dostarczają wrażeń z wędrówek ich urozmaiconymi brzegami.

Rzeka Obra, wraz z rynną jezior zbąszyńskich, tworzy najpiękniejszy na Niżu Polskim szlak wodny o długości 220 km, który kończy się w Skwierzynie. Jeziora, które okalają gminę Jezioro Chycina, Głębokie, Jezioro Cisie, Jezioro Lubikowskie i Jezioro Sołeckie są miejscem do uprawiania kajakarstwa, windsurfingu i żeglarstwa.

[edytuj] Chronologiczne ujęcie dziejów miasta

Pomnik Władysława Jagiełły, odnowiciela praw miejskich Skwierzyny w 1406 r.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Historia Skwierzyny.

Ok. XII wieku – rozwinięcie się miasta z osady targowej
1295 – uzyskanie lokacji na prawie niemieckim nadanej przez króla Przemysła II
1300 - 1319 – przynależność Skwierzyny do Księstwa Głogowskiego
1319 – 1326 – zagarnięcie miasta przez Branderburgię
1326 – przywrócenie Skwierzyny do granic państwa polskiego przez Władysława Łokietka
1400 – na skutek pożaru całkowite zniszczenie miasta i utrata praw miejskich nadanych przez Przemysła II
1406 – wznowienie dokumentu lokacyjnego na prawie magdeburskim i przywilejów dla miasta przez Władysława Jagiełłę
1466 – sprzedanie Skwierzyny za długi przez Kaziemierza Jagiellończyka
1509 – dostanie się miasta we władanie rodu Górków
1530 – uzyskanie przez miasto barw i herbu
1543 – nadanie Skwierzynie statusu miasta królewskiego
1793 – przejście miasta pod władanie Prusaków na skutek II rozbioru Polski
1821 – dotkliwe zniszczenia na skutek pożaru miasta
1871 – władanie miastem przez Rzeszę Niemiecką
1937 – 1938 – powstanie koszar wojskowych na terenie miasta
1945 – powrót Skwierzyny do granic Polski

[edytuj] Najważniejsze zabytki miasta

[edytuj] Kościół Świętego Mikołaja

Kościół św. Mikołaja w Skwierzynie.

Obraz Matki Boskiej Klewańskiej

Zobacz więcej w osobnym artykule: Kościół św. Mikołaja w Skwierzynie.

Po raz pierwszy wzmiankowany w dokumentach ok. 1226 roku, z tego czasu pochodzą mury w prezbiterium. Początkowo zbudowany był z drewna, ale w XV wieku wzniesiono kościół murowany. Jego obrysy murów obwodowych odpowiadają dzisiejszej postaci świątyni. Od 1507 roku patronem kościoła jest św. Mikołaj Biskup.

W 1504 kościół przejęli protestanci, którym przekazał budowlę starosta międzyrzecki, Stanisław Myszkowski. Była to ich własność do 1605 roku, kiedy to przywrócił katolikom kościół starosta międzyrzecki Jan Zamoyski (na prośbę biskupa poznańskiego, Wawrzyńca Goślickiego).

W latach 1861-1863 miała miejsce kompleksowa przebudowa świątyni, która stała się trójnawowym kościołem halowym. Bez zmian zachowała się jedynie fasada zachodnia. 17 maja 1863 roku bp Franciszek Stefanowicz, sufragan poznański, dokonał kongregacji kościoła. Obecnie kościół Świętego Mikołaja jest budowlą w stylu późnogotyckim. Jest zamknięta od wschodu trójbocznie, posiadająca cztery przęsła wzdłuż nawy głównej. Większość sakraliów pochodzi z XIX wieku, z wyjątkiem najstarszego krucyfiksu z XVIII wieku wiszącego w kruchcie wieży. Pozostałe elementy wewnętrzne to ołtarz neogotycki, dwa ołtarze boczne, rzeźbiona w drewnie ambona z 1864 r., monstrancje (XVIII, XIX w.), przyścienne kamienne neogotyckie kropielnice, dzwon na wieży z 1926 roku.

Na osobne potraktowanie zasługuje obraz Matki Boskiej Klewańskiej, pochodzący z XVII wieku. Nazywana jest także łaskami słynącym obrazem Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych, który znalazł się w Skwierzynie w 1968 roku.

Na dziedzińcu kościoła znajdują się dwie rzeźby: św. Mikołaja i przedstawiająca anioła. Obie pochodzą z XIX wieku. Kościół uniknął spalenia po wkroczeniu do miasta Sowietów w 1945 roku, ponieważ urządzili oni wewnątrz świątyni magazyn rekwirowanego mieszkańcom różnorakiego sprzętu.

[edytuj] Obraz Matki Boskiej Klewańskiej

Zobacz więcej w osobnym artykule: Obraz Matki Boskiej Klewańskiej.

Obraz z Klewania na Wołyniu od XVI wieku słynął z cudów, co zostało nawet protokolarnie potwierdzone przez notariusza apostolskiego Baptista de Rubeis. W 1945 roku, kiedy jasne stało się, iż polscy mieszkańcy Klewania zostaną wywiezieni na zachód przez Armię Czerwoną, jedna z mieszkanek, Stanisława Basaj wywiozła obraz ze sobą. 6 czerwca 1945 roku cudowny obraz znalazł się w Skwierzynie. Do 1950 roku ukrywano płótno na plebanii św. Mikołaja, a w 1951 roku umieszczono je w prowizorycznym ołtarzu w kaplicy pod chórem. W 1968 roku znalazł się w głównym ołtarzu, a uroczystej intronizacji dokonano 23 maja 1992 roku.

Wraz z mieszkańcami Klewania w Skwierzynie znalazła się też ręcznej roboty srebrna trumienka z XVII wieku zawierająca relikwie św. Bonifacego Męczennika. Jednak wkrótce potem kuria biskupia rozkazała przenieść ją do Gorzowa.

[edytuj] Kamienice przy ulicy Marszałka Piłsudskiego

Skwierzyński "deptak".

Ulica Piłsudskiego nazywana jest potocznie "deptakiem". Większość budynków znajdujących się przy niej datowanych jest na lata '20/30 XIX wieku. Większość poprzednich zabudowań spłonęła w pożarze miasta z 1821 roku. Ogień strawił wówczas południowe i wschodnie dzielnice miasta.

Ulica ta zmieniała bardzo często nazwy: XVIII w. - Richtstrasse, XIX-I poł. XX w. - Poststrasse, lata 30 i 40 XX w. - Adolf Hitlerstrasse, od 1945 r. - Marszałka Stalina, od 1948 r. - Obrońców Stalingradu, od 1956 r. - Marszałka Żymierskiego (nieoficjalnie), od 1992 r. - Marszałka Piłsudskiego.

W latach 70. XIX wieku wraz z Rynkiem, dzisiejsza ulica Piłsudskiego oświetlona była jako jedyna w mieście przez lampy naftowe osadzone na ścianach kamienic przy pomocy żelaznych ramion. 1907 r. przyniósł oświetlenie elektryczne i chodniki (za burmistrza Hugo Scholza).

[edytuj] Ratusz

Zobacz więcej w osobnym artykule: Ratusz w Skwierzynie.

Ratusz skwierzyński.

Ratusz skwierzyński, znajdujący się przy ulicy Rynek 1, pochodzi z pierwszych lat XIX wieku. Budynek pochodzący z XVI wieku spłonął w wielkim pożarze, który strawił większą część miasta (miał on wybuchnąć w dniu św. Mateusza). Budynek szybko odbudowano, jednak 80 lat później przeprowadzono prace modernizacyjne polegające na pokryciu go nowym dachem i odmalowaniu. Jednak 72 lata później ratusz został rozebrany, a na jego miejscu wybudowano nowy budynek, który został oddany do użytku 15 października 1841 roku.

Przypuszcza się, że ratusz zaprojektował jeden z najsłynniejszych architektów niemieckich, zamieszkały w Berlinie, Friedrich August Stüler ^[1]^[2].

Budynek ratusza jest neorenesansowy. Od 1888 był on siedzibą powiatu skwierzyńskiego, urzędu stanu cywilnego, sądu okręgowego, komisarza policji, urzędu celnego i nadleśnictwa królewskiego. Po wkroczeniu do miasta Rosjan w 1945 roku, żołnierze urządzili w nim magazyn, toteż ratusz uniknął płomieni. Od 1975 roku stał się siedzibą Urzędu Miasta i Gminy, a od 1990 - miejscem urzędowania burmistrza.

Wewnątrz zachowało się tylko kilka zabytkowych sztuk mebli: kredens, zegar, biurko, biblioteczka. Są to elementy w stylu klasycystycznym, pochodzące z lat 30. XIX wieku.

[edytuj] Kościół Świętego Zbawiciela

Kościół Świętego Zbawiciela w Skwierzynie.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Kościół Świętego Zbawiciela w Skwierzynie.

Jest to dawny zbór protestancki, zbudowany w latach 1847-1854. Przedtem funkcjonowała niewielka świątynia protestancka wybudowana z drewna w XVII wieku, nieposiadająca wieży, tynku, wyposażona tylko w niewielkie okna. Znajdowała się ona przy dzisiejszej ulicy Jagiełły. Nowy kościół zbudowano w stylu neoromańskim. Służył on ewangelikom do II wojny światowej, potem nadano mu nazwę Świętego Krzyża i służył żołnierzom skwierzyńskiego garnizonu. W 1958 roku zlikwidowano parafię wojskową, a kościół otrzymał wezwanie Świętego Zbawiciela.

Lata 1952 i 1966 to daty gruntownych prac remontowych w kościele, a 1982 rok to umieszczenie w świątyni obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, namalowanego przez Ludwika Konarzewskiego - juniora z Istebnej.

[edytuj] Budynek Cechu Rzemiosł

Spichlerz szachulcowy z XVIII w.

Znajduje się przy ulicy Rynek 6, w bezpośrednim sąsiedztwie ratusza. Kamienica została zbudowana w 1856 roku, ufundował ją bogaty kupiec niemiecki, który jednak w 1910 roku sprzedał budynek zegarmistrzowi. Później kupił ją piekarz, który założył w budynku piekarnię i sklep. W latach 1945-1979 mieściła się tam Spółdzielnia PSS "Społem". Od 1980 znajduje się tam biuro Cechu Rzemiosł, a w 2001 odnowiono elewację kamienicy.

Dom Rzemiosła.

[edytuj] Budynek Poczty

Znajduje się przy ulicy 2 Lutego. Zbudowano go w 1888 roku, za burmistrza Hugo Müllera. Jak przystało na niemieckie budynki użyteczności publicznej, wybudowany jest w stylu neogotyckim. W 1945 roku w budynku miał miejsce wewnętrzny pożar, dlatego siedzibę poczty przeniesiono do sąsiedniej kamienicy. Urząd pocztowy powrócił do swej dawnej siedziby w 1950 roku.

[edytuj] Kirkut

Zobacz więcej w osobnym artykule: Cmentarz żydowski w Skwierzynie.

Jest jednym z największych kirkutów w województwie lubuskim, a znajdujące się tam nagrobki (macewy) stanowią jedne z najcenniejszych zabytków Skwierzyny. Cmentarz zajmuje powierzchnię ok. 2,23 ha, znajduje się na nim 247 macew. Najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z początków XVIII w., choć cmentarz istniał prawdopodobnie od XV w. Cmentarz funkcjonował do lat 30. XX w. i jako jeden z nielicznych nie został zdewastowany w czasie II wojny światowej. Dopiero w latach 70. miejscowe władze zaczęły "porządkowanie" terenu cmentarza, które miało doprowadzić do jego całkowitej likwidacji. Próby renowacji cmentarza podjęto w 1992 r., nie było jednak wtedy na to środków. Dopiero wsparcie kilku instytucji charytatywnych umożliwiło odbudowanie cmentarza, w 2002 r. Już rok później cmentarz został ponownie zdewastowany przez nieznanych sprawców, a na jego powtórną renowację brakuje pieniędzy.

[edytuj] Spichlerz szachulcowy

Trójkondygnacyjny budynek znajduje się przy ulicy B. Prusa. Niewiele wiadomo o jego budowniczych, jako że budowle gospodarcze nie posiadały rozbudowanej dokumentacji. Najprawdopodobniej został wzniesiony w XVIII wieku w celu magazynowania zboża niedaleko portu na Warcie.

[edytuj] Budynek Nadleśnictwa

Willa fabrykancka.

Znajduje się przy ulicy 2 Lutego. Zbudowany najprawdopodobniej na przełomie XIX i XX wieku. Budowniczowie i projektanci są do dzisiaj nieznani. Przed nim znajduje się niewielki ogród dendrologiczny, będący jednocześnie początkiem tzw. Szlaku Bobrów na Obrze.

[edytuj] Dom Pomocy Społecznej

Umiejscowiony przy ulicy Batorego 15. Zbudowany pod koniec XIX wieku, pierwotnie znajdował się poza granicami miasta. Nieopodal mieściła się ewangelicka szkoła powszechna (powstała w 1896 roku), być może w disiejszym Domu Pomocy Społecznej zamieszkiwał jej dyrektor. Po 1945 roku była to przychodnia, a później żłobek. Od 1995 roku znajduje się w nim Dom Pomocy Społecznej, a od 1998 także "Uniwersytet III Wieku".

[edytuj] Willa przy ul. 2 Lutego

Budynek ten to willa fabrykanta, zbudowana prawdopodobnie w 1910 roku przez Augusta Klemmanna. Był on mistrzem murarskim i ciesielskim, którego stać było na wybudowanie kamienicy w stylu modernistycznym ze stylowymi zapożyczeniami. W sąsiedztwie znajdował się tartak, będący także własnością Klemmanna, stąd willa pełniła funkcje i mieszkalne, i administracyjne. Po wojnie mieściła komitet partyjny i milicję, a potem przychodnię.

[edytuj] "Dom nad Rzeką"

"Dom nad Rzeką".

Znajduje się przy ulicy Mostowej, jak sama nazwa wskazuje, zaraz przy moście na Warcie. Najprawdopodobniej powstał w latach 20. lub 30. XX wieku i służył mieszkańcom Skwierzyny jako obiekt rozrywkowy nazywany Strandschlossen. Znajdowały się tam hotel, restauracja, kawiarnia.

Po wojnie przejęły go Skwierzyńskie Fabryki Mebli i odtąd nazywano go "Drzewiarzem". Od 1981 roku funkcjonowało tam przyzakładowe przedszkole. W 1997 odkupił budynek od władz miasta miejscowy biznesmen Kazimierz Witek, który przywrócił mu funkcje hotelowo-rekreacyjne. Założył tam hotel-restaurację "Dom nad Rzeką".

W historii miasta wybuchały pożary, które niszczyły zabudowania. Dzisiejszy kształt wielu zabudowań jest modyfikacją pierwotnej architektury.

[edytuj] Komunikacja

Budynek stacji kolejowej.

W mieście zbiegają się ważne szlaki komunikacyjne droga krajowa nr 24 relacji Poznań – Gorzów Wielkopolski oraz droga międzynarodowa E - 65 relacji Wrocław – Szczecin. Skwierzyna posiada połączenie kolejowe, na którym poruszają się szynobusy relacji Zielona Góra –Zbąszynek – Gorzów Wielkopolski.

[edytuj] Tradycyjne uroczystości obchodzone w mieście

W mieście, jak i sąsiednich miejscowościach należących do gminy, odbywają się corocznie imprezy, które są istotnym wydarzeniem w życiu mieszkańców

Do najważniejszych wydarzeń należą:

Uroczyste Obchody Święta Konstytucji 3 maja;
Noc Świętojańska – noc z 23/24 czerwca, połączona z zabawą taneczną i pokazem fajerwerków;
Obchody Dni Skwierzyny – organizowane od 1995 roku, odbywają się w czerwcu dla upamiętnienia uzyskania praw miejskich., połączone z szeregiem imprez kulturowych, sportowych i towarzyskich;
Gminne Dożynki – impreza, która rozpoczyna się w sierpniu;
Święto Podgrzybka – odbywające się jesienią, najczęściej w październiku, jako ukoronowanie pomyślnych zbiorów grzybiarzy;
Uroczyste Obchody Odzyskania Niepodległości;
Mikołajki przy Ratuszu;
Sylwester przy Ratuszu;

Okresowo obchodzone są także wydarzenia związane z ważnymi wydarzeniami dla miasta m.in.

Przybycie Repatriantów do Skwierzyny;
Rocznica sformowania Jednostki Wojskowej i wiele innych;

[edytuj] Miasta partnerskie

Bernau - od roku 1979 Skwierzyna jest związana umową o partnerskiej współpracy; odnowienie umowy nastąpiło w roku 1996. Celem współpracy jest wymiana doświadczeń w sferze kulturalnej, turystycznej i sportowej.

Briańsk. W roku 1999 zawarto akt partnerski i porozumienie o współpracy regionalnej. Strony zobowiązały się do współpracy ekonomicznej kulturalnej, sportowej i turystycznej.

[edytuj] Znane osoby pochodzące ze Skwierzyny

Eliza Białkowska - gimnastyczka artystyczna, olimpijka z Seulu 1988 i Barcelony 1992,
Eliakim ha-Kohen Schwerin Götz - naczelny rabin Węgier w latach 1827-1845,
Johann Christian Metzig - wybitny niemiecki lekarz, jeden z "ojców" medycyny i higieny wojskowej,
Johann Gottfried Piefke - niemiecki kompozytor, twórca marszy wojskowych, m. in. Preußens Gloria,
Ryszard Tylewski - kajakarz, wielokrotny mistrz Polski, uczestnik igrzysk olimpijskich w Montrealu (1976),
Łukasz Adamski - piłkarz, gracz m.in. Clube Atletico Paranaense de Curitiba, Polonii Warszawa, Ruchu Chorzów,
Sebastian Świderski - siatkarz, wielokrotny reprezentant Polski.