Wanda Rutkiewicz
Z Wikipedii
Wanda Rutkiewicz-Błaszkiewicz (ur. 4 lutego 1943, zm. 13 maja 1992) – polska alpinistka i himalaistka, z zawodu elektronik, jedna z najbardziej znanych Polek światowego himalaizmu, jako trzecia kobieta na świecie i pierwsza Polka stanęła na Mount Everest, najwyższym szczycie Ziemi. Jako pierwsza kobieta na świecie stanęła na szczycie K2.
Urodziła się na Litwie w miejscowości Płungiany. Po II wojnie światowej z całą rodziną przyjechała do Łańcuta, a potem do Wrocławia. Maturę zdała w II Liceum Ogólnokształcącym we Wrocławiu, studiowała na Politechnice Wrocławskiej, z dyplomem inżyniera-elektronika pracowała w Instytucie Automatyki Systemów Energetycznych. Później przeniosła się do Warszawy, podjęła pracę w Instytucie Maszyn Matematycznych. Jeszcze w czasach licealnych zapowiadała się na świetną siatkarkę, grała w I lidze (nawet kandydowała do gry w reprezentacji Polski).
Pierwsze kontakty ze wspinaniem miała w Sokolikach, skałkach koło Jeleniej Góry. Tam się zaczęła jej przygoda z górami. W 1962 roku ukończyła kurs taternicki na Hali Gąsienicowej w Tatrach. W Tatrach wspinała się na wielu klasycznych i bardzo trudnych drogach (lata 60.), m.in. północną ścianą Małego Kieżmarskiego Szczytu czy wariantem "R" na Mnichu. Potem były Alpy i w końcu Himalaje. Należała do Klubu Wysokogórskiego we Wrocławiu, a po 1973 roku, kiedy przeniosła się, do Klubu Wysokogórskiego w Warszawie.
Osiągnięcia Wandy Rutkiewicz stawiają ją w gronie najlepszych himalaistek w historii. O swoich wyprawach i płynących z stąd przemyśleniach często pisała w czasopismach o tematyce alpinistycznej. Była zdecydowaną rzeczniczką i zdeterminowaną realizatorką wspinaczkowej samodzielności kobiet. Była też autorką lub współautorką kilku książek.
Zaginęła w 1992 podczas ataku szczytowego na Kanczendzongę. Wraz z Carlosem Carsolio 12 maja o w pół do czwartej wyruszyli w górę z obozu IV na 7950 m. Po dwunastogodzinnej wspinaczce w głębokim śniegu Carsolio stanął na wierzchołku. Schodząc napotkał Wandę na wysokości ponad 8200 metrów. Mimo braku sprzętu biwakowego zdecydowała się przeczekać noc i kontynuować wejście następnego dnia. Jej ciała nie odnaleziono. W 1994, jako jedna z trzech pierwszych osób została odznaczona (pośmiertnie) Medalem im. Króla Alberta I, przyznawanym za wyjątkowe zasługi górskie przez King Albert Memorial Foundation.
[edytuj] Znaczące przejścia
- 1968 – wschodni filar Trollryggenu w Norwegii z Haliną Krüger-Syrokomską (pierwsze przejście kobiece, siódme w ogóle),
- 1970 – Szczyt Awicenny (dawniej Pik Lenina) w Pamirze, jej pierwszy siedmiotysięcznik,
- 1972 – Noszak (7492 m) w Hindukuszu,
- 1973 – północny filar Eigeru w zespole kobiecym,
- 1975 – kierowniczka i organizatorka kobiecej wyprawy na Gaszerbrumy
- 11 sierpnia – zdobycie dziewiczego Gaszerbruma III (7946 m) wspólnie z Alison Chadwick-Onyszkiewicz, Januszem Onyszkiewiczem i Krzysztofem Zdzitowieckim; jest to rekord wysokości pierwszego wejścia z udziałem kobiet,
- 12 sierpnia – zespół kobiecy osiągnął Gaszerbrum II,
- 1978 – północna ściana Matterhornu zimą w zespole kobiecym,
- 16 października 1978 – Mount Everest jako pierwszy Polak i Europejka, trzecia kobieta na szczycie świata, Wanda Rutkiewicz zdobyła Mount Everest i to tego samego dnia, w którym Karol Wojtyła został wybrany papieżem. Jan Paweł II przyjmując później alpinistkę na audiencji, skomentował ten fakt mówiąc "Dobry Bóg tak chciał, abyśmy tego samego dnia zaszli tak wysoko"
- 1985 – Aconcagua w Andach południową ścianą w stylu alpejskim.
- 15 lipca 1985 – Nanga Parbat, wraz z Krystyną Palmowską i Anną Czerwińską, ścianą Diamir (pierwsze wejście czysto kobiece),
- 23 czerwca 1986 – K2 (jako pierwsza kobieta i pierwszy Polak),
- 18 września 1987 – Sziszapangma z Ryszardem Wareckim,
- 12 lipca 1989 – Gaszerbrum II,
- 16 lipca 1990 – Gaszerbrum I z Ewą Panejko-Pankiewicz,
- 26 września 1991 – Czo Oju samotnie,
- 22 października 1991 – Annapurna południową ścianą, samotnie.
Zdobyła osiem z czternastu ośmiotysięczników: Mount Everest, Nanga Parbat, K2, Sziszapangmę, Gaszerbrum II, Gaszerbrum I, Czo Oju i Annapurnę.
Była autorką i współautorką filmów i książek alpinistycznych:
- "Gdybyś przyszedł pod tę ścianę" (1986),
- "Nanga Parbat 85" (1986),
- "Requiem" (1987),
- "Ludzie na Baltoro" (1988),
- "Kobiety śniegu" (1990) film z wyprawy na Gaszerbrum I.
- "Zdobycie Gasherbrumów", Sport i Turystyka, Warszawa 1979, ISBN 83-217-2255-5.
- "Na jednej linie", Ati, Kraków 1996, ISBN 83-86219-27-0.
- "Karawana do marzeń", At Publications, Kraków 1994, ISBN 0-9521421-6-3.
[edytuj] Szkoły imienia Wandy Rutkiewicz
- W Warszawie: Zespół Szkół nr 2: Szkoła Sportowa nr 300 i Gimnazjum nr 117,
- We Wrocławiu Gimnazjum nr 23 i Szkoła Podstawowa nr 58,
- Gminny Zespół Szkół w Janowicach Wielkich,
- Zespół Szkół w Rząsce,
- W Łodzi Gimnazjum nr 40.
[edytuj] Bibliografia
- "Więcej o Wandzie Rutkiewicz" – pyta Barbara Rusowicz, Joanna Bandurska; Wanda Rutkiewicz odpowiada, Wyd. Toruń "Comer", 1997.
- "Wszystko o Wandzie Rutkiewicz: wywiad Barbary Rusowicz", Wyd. Toruń, Piła "Comer & Ekolog", 1992 ISBN 83-85149-03-1.
- "Karawana do marzeń" Rutkiewicz, Wanda; szczegóły
- "Na jednej linie" Rutkiewicz, Wanda; szczegóły
- "Zdobycie Gasherbrumów" Rutkiewicz, Wanda + (red.); szczegóły
