École de Paris

Z Wikipedii

École de Paris (fr. "szkoła paryska") - nazwą tą, stworzoną przez historyka sztuki André Warnoda określa się grupę malarzy działających w Paryżu w pierwszej połowie XX wieku, gł. pochodzenia żydowskiego. Uprawiali oni głównie malarstwo figuratywne, jednak reprezentowali różne tendencje artystyczne.

Spis treści 1 Geneza nazwy 2 Artyści 3 Polacy i École de Paris 4 Monparnasse i kawiarnie 5 La Ruche 6 Académie Russe i inne szkoły 7 Przypisy 8 Linki zewnętrzne 9 Bibliografia

[edytuj] Geneza nazwy

Nazwy tej użył po raz pierwszy André Warnod 4 stycznia 1925 w artykule L'Etat et l'art vivant. Określenie École de Paris było jeszcze rozróżniane przez dwóch krytyków: Rene Huyghe'a i Jeana Rudela, którzy wprowadzili następujące pojęcia: la première École de Paris, które obejmuje malarzy, rzeźbiarzy i grafików, którzy przybyli do Paryżą w latach 1905 - 1914 i la deuxième École de Paris, które dotyczy artystów przybyłych do Paryża miedzy rokiem 1918 a 1939.

[edytuj] Artyści

Do grona tego zaliczani są między innymi:

• Maurice Boitel
• Marc Chagall,
• Suguharu Foujita,
• Mojżesz Kisling,
• Per Krogh,
• Tadeusz Makowski,
• Amadeo Modigliani,
• Jules Pascin,
• Chaim Soutine,
• Ossip Zadkin,
• Eugeniusz Zak.

Wśród artystów École de Paris byli reprezentanci różnych stylów. Byli tu kubiści, ekspresjoniści, a także malarze u których znajdujemy wpływ Fowizmu. Większość tych malarzy zamieszkiwało w tzw. "La Ruche" (fr. "ul") - budynku znajdującym się w paryskiej dzielnicy Montparnasse. Spotkania tej licznej grupy artystów odbywały się w La Rotonde.

Przybycie w roku 1905 Pascina do Paryża uznawane jest za początek tworzenia się środowiska École de Paris, który był barwną postacią. Rok później w Paryżu zjawia się Modigliani, który uchodzi za jednego z najbardziej znanych bywalców artystycznego światka Paryża.

Dowodem na bliską zażyłość malarzy z tej grupy są pozostawione portrety przyjaciół z tego kręgu. Gottlieb wykonał portret ówczesnemu krytykowi Salmonowi, Kramsztyk uwiecznił Gottlieba, Zaka, Kislinga. Zaka dla odmiany Gottlieba, Gwozdeckiego, Kramsztyka, Merkla itp. Amadeo Modigliani namalował Indenbauma, Foujitę, Lipchitza z żoną, Kislinga, Krémègme'a, Riverę, Soutine'a czy marszanda Zborowskiego. Chaim Soutine np. Indenbauma, a Maria Marevna wykonała m.in. zbiorowy portret artystów związanych z Montparnasse.

[edytuj] Polacy i École de Paris

Mimo wielu przebywających w Paryżu w tym czasie Polaków, tylko pewna część należała do École de Paris, np. Jan Zawadowski, który znał wielu artystów tego środowiska i Modiglianiego po którym zajął pracownię, gdy artysta zmarł. Inni Polacy, to Włodzimierz Terlikowski (Wladimir de Terlikowski) i Gustaw Gwozdecki. Przed wybuchem II wojny światowej przyjechał do Paryża Jankiel Adler, Sasza Blonder - twórca Grupy Krakowskiej. Środowisko École de Paris praktycznie wtedy już nie istniało, więc trudno zaliczyć ww. do owej grupy.

[edytuj] Monparnasse i kawiarnie

Montparnasse była miejscem osiedlania się różnych twórców. Skrzyżowanie Vavin było miejscem przecięcia bulwarów Raspail i Montparnasse, a zarazem jego centrum. Przy bulwarze Montparnasse znajdowały się znane ze spotkań artystów kawiarnie - Le Dôme i La Rotonde.

Popularnym miejscem była kawiarnia Le Dôme, której bywalców określało się jako Dômiers. Z Polaków przychodzili tutaj Xawery Glinka, Henryk Hayden, Roman Kramsztyk, Henryk Kuna, Tadeusz Makowski, Eugeniusz Zak i Leopold Zborowski. Dla Dômiers mistrzem był Henri Matisse. Środowisko kawiarni rozpadło się ok. 1914 roku.

La Rotonde była jedną z ulubionych kawiarni artystów. To tu Modigliani malował wiele szybko szkicowanych portretów za alkohol lub drobne pieniądze. Ilia Erenburg pisał o La Rotonde:

Pracowaliśmy nie w "Rotondzie", lecz w nie opalanych pracowniach, na poddaszach, w brudnych, nędznych pokojach umeblowanych, noszących miano hoteli. Przychodziliśmy do Rotondy dlatego, że coś nas do siebie nawzajem ciągnęło. Nie pociągały nas sklandale, nie czerpaliśmy natchnienia ze śmiałych teorii estetycznych, po prostu garnęliśmy do siebie - jednoczyło nas poczucie wspólnej niedoli.[...] Potem historycy sztuki wymyślili etykietkę "Szkoła Paryska"; należałoby raczej powiedzieć: okrutna szkoła życia, bo tę właśnie szkołę przeszliśmy w Paryżu^[1].

[edytuj] La Ruche

"La Ruche" był budynkiem zaprojektowanym przez Gustava Eiffela, który po wystawie światowej w 1900 roku został zamieniony na pracownie dla artystów. Większość artystów zaraz po przybyciu do Paryża kierowało się właśnie do niego. Była to ośmiokątna, trzypiętrowa budowla pokryta dachem w kształcie chińskiego kapelusza. W budynku było ok. 140 pomieszczeń, które miały kształt trójkąta. Nie było tam żadnych luksusów. Zimą było zimno, a dostęp do bieżącej wody był znikomy. Czynsze były tanie i w tamtych czasach za rok płaciło się 50 franków. Jako pierwszy w La Ruche zamieszkał Marc Chagall. Unikał on jednak towarzystwa innych artystów.

[edytuj] Académie Russe i inne szkoły

W roku 1911 powstała Académie Russe, która wyłoniła się z Wolnej Szkoły, która powstała w 1910 roku. Akademia miała dwie pracownie: rzeźby i malarstwa. Była wolnym projektem. Nie było stałych nauczycieli. Na zajęcia w tej szkole chodził też Modigliani. Szkoła ta liczyła 83 studentów w 1912 roku.

Oprócz ww. szkoły w Paryżu działały inne szkoły artystyczne: Académie Colarossi czy Académie de la Grande-Chaumière.

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• O "La Ruche" po francusku
• École de Paris 1905-1939

[edytuj] Bibliografia

• Anna Wierzbicka, École de Paris.
• Nadine Nieszawer, Maris Boyé, Paul Fogel, Peintres Juifs à Paris 1905-1939, École de Paris, Denoël, 2000 ISBN 220725142