Śląski Krzyż Powstańczy

Z Wikipedii

Śląski Krzyż Powstańczy – polskie odznaczenie wojenne.

Śląski Krzyż Powstańczy został ustanowiony dekretem Rady Ministrów zatwierdzonym przez KRN z dnia 8 października 1946 roku „w celu upamiętnienia bohaterskich walk ludu śląskiego przeciwko niemieckiej przemocy, która w ciągu 600 lat niewoli Śląska nie zdołała złamać polskiego ducha tej prastarej piastowskiej dzielnicy...”.

[edytuj] Nadawanie

W myśl dekretu Śląskim Krzyżem Powstańczym mogły być nagradzane:

• osoby, które brały udział z bronią w ręku w powstaniach śląskich w latach 1919 – 1921
• osoby, które w okresie działań wojennych od września 1939 roku do stycznia 1945 roku swą walką i pracą w organizacjach konspiracyjnych przyczyniły się do utrzymania polskiego ducha i ułatwienia odzyskania ziem śląskich lub bezpośrednio pomagali wojsku w oswobodzeniu Śląska.

Był on nadawany jednorazowo; oprócz odznaki, odznaczeni otrzymywali dyplom o nadaniu.

Ustawą z dnia 17 lutego 1960, zastępującą dotychczasowe przepisy, określono, że Śląski Krzyż Powstańczy stanowi nagrodę dla osób, które brały udział w walkach przeciw zaborcom niemieckim w powstaniach śląskich 1919-1921.

Po raz pierwszy nadano Śląskie Krzyże Powstańcze w dniu 28 września 1947 roku i otrzymali je wtedy m.in. gen. Aleksander Zawadzki, gen. Stanisław Popławski, płk Edward Ochab, płk Jerzy Ziętek, Arkadiusz Bożek. Łącznie Śląski Krzyż Powstańczy otrzymało ponad 12 tys. osób. Śląski Krzyż Powstańczy nadawał Minister Obrony Narodowej, od 1960 do 1989 Rada Państwa, a następnie Prezydent RP.

Nadawanie Śląskiego Krzyża Powstańczego uznano za zakończone w dniu 8 maja 1999 roku, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 października 1992 roku.

[edytuj] Opis odznaki

Opis odznaki Śląskiego Krzyża Powstańczego został zawarty w dekrecie z 1946, a następnie w nieco zmienionej formie, szczegółowo określony w uchwale Rady Państwa z 29 lutego 1960. Według tej uchwały, odznaką jest wykonany z jasnego metalu równoramienny krzyż, srebrzony i oksydowany, o wymiarach 35 x 35 mm, ramiona krzyża są obramowane. Na awersie pośrodku krzyża znajduje się okrągła tarcza pokryta szafirową emalią, na której umieszczony jest wypukły srebrzony, oksydowany orzeł śląski. Tarcza otoczona jest ornamentowanym otokiem (w dekrecie: wieńcem laurowym srebrzonym). Na poziomych ramionach umieszczone są daty 1921 i 1939, na dolnym pionowym data 1945 (w opisie odznaki w dekrecie daty te były umieszczone na ramionach na rewersie). Na rewersie na tarczy umieszczony jest w dwóch wierszach napis KRN i data 1946, a na otoku tarczy jest napis BOJOWNIKOM ŚLĄSKA (w opisie odznaki w dekrecie zamiast napisu na otoku jest wieniec laurowy).

Wstążka Śląskiego Krzyża Powstańczego ma szerokość 36 mm, z białym pionowym paskiem szerokości 2 mm pośrodku oraz umieszczonymi po obu jego stronach paskami: czerwonym o szerokości 2 mm, zielonym o szerokości 2 mm, białym o szerokości 1 mm, niebieskim o szerokości 7 mm, białym o szerokości 3 mm i wiśniowym o szerokości 2 mm (wcześniej, według dekretu, Śląski Krzyż Powstańczy zawieszony był na wstążeczce niebieskiej o dwóch pionowych paskach brązowym i białym po bokach wstążeczki i pionowym pasku o barwach "Krzyża Grunwaldu" przechodzącym przez środek wstążeczki).

Śląski Krzyż Powstańczy nosi się przypięty na lewej piersi, w kolejności polskich odznaczeń początkowo po Krzyżu Partyzanckim, później także po Medalu "Za waszą wolność i naszą" i kilku dalszych odznaczeniach.

Zobacz też: Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi