Adam Schaff

Z Wikipedii

Prof. dr hab. Adam Schaff (ur. 10 marca 1913 we Lwowie, zm. 12 listopada 2006 w Warszawie) – polski filozof pochodzenia żydowskiego. Początkowo prezentujący poglądy konserwatywnego nurtu filozofii marksistowskiej, specjalizujący się w epistemologii (teorii poznania); następnie ideolog eurokomunizmu, pod koniec życia zbliżające w poglądach się do współczesnych antyglobalistów.

Spis treści 1 Biografia 2 Przypisy 3 Publikacje 4 Bibliografia i filmografia przedmiotowa 5 Linki zewnętrzne 6 Przypisy

[edytuj] Biografia

Studiował prawo i ekonomię w Paryżu oraz filozofię we Lwowie. Był członkiem Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej. Od 1941 r. przebywał w Moskwie. W 1945 r. ukończył tam studia filozoficzne na Uniwersytecie Moskiewskim, gdzie również uzyskał doktorat i habilitację oraz asystował prof. Marii Spiridonowej. W latach 1944-1946 kierował polskim zespołem Radia Moskwa.

W 1948 r. powrócił do Warszawy. W tych latach reprezentował poglądy stalinowskie^[1]. Rok później pod patronatem KC PZPR założył ideologiczny Instytut Kształcenia Kadr Naukowych, którym kierował do 1954. W tym roku stanął na czele Instytutu Nauk Społecznych przy KC PZPR, w 1957 został kierownikiem Wyższej Szkoły Nauk Społecznych przy KC PZPR, którą kierował do 1968. W latach 1952-1953 był kierownikiem Instytutu Filozoficznego Uniwersytetu Warszawskiego.^[2] W latach 50. znany był także z publikacji prasowych bezkrytycznie opiewających Stalina. Wykładał również na Wieczorowym Uniwersytecie Marksizmu i Leninizmu, który w tamtych latach kończył m.in. Wojciech Jaruzelski. Uważany za głównego i oficjalnego ideologa PZPR. Był członkiem Polskiej Akademii Nauk (krajowy członek rzeczywisty) kierując w latach 1956-1968 Instytutem Filozofii i Socjologii PAN. W 1969 r. został członkiem Klubu Rzymskiego.

Mimo konsekwentnej postawy marksistowskiej dał się poznać jako człowiek o szerokich horyzontach. W 1959 r. promował badania filozofii średniowiecznej prowadzone przez absolwentów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.^[3] Był protektorem zakładanego przez Adama Michnika "Klubu Poszukiwaczy Sprzeczności". W 1965 r. opublikował książkę Marksizm a jednostka ludzka, w której postawił ryzykowną wówczas tezę, że w społeczeństwie socjalistycznym alienacja jednostki może istnieć w dalszym ciągu. Zyskał przez to u ówczesnych władz opinię rewizjonisty. Na fali zmian 1968 r., wskutek nagonki prasowej, w dniach 6-7 lipca został usunięty z KC PZPR i odsunięty od wpływu na naukę filozofii w PRL. We wspomnieniach pisał, że miał podstawy by bać się wtedy o swoje życie.

W czasie trwania stanu wojennego był ostrym krytykiem Solidarności; znana była jego propozycja zgłoszenia kandydatury Wojciecha Jaruzelskiego do Pokojowej Nagrody Nobla.^[4] 27 czerwca 1984 r. został wydalony z PZPR mimo poparcia udzielonego gen. Jaruzelskiemu. Powodem było to, że swoje poglądy na temat ideologii i polityki PZPR ośmielił się prezentować poza oficjalnym forum partyjnym. Po przemianach społecznych w 1989 r. pozostał konsekwentny i nadal wierny swoim ideom, prezentując m.in. pogląd marksizmu demokratycznego jako recepty na kapitalizm, który według niego nie poradzi sobie z głodem i bezrobociem strukturalnym, że przyszłością ludzkości jest nadal socjalizm, choć ten przyszły ustrój nie musi się tak nazywać.

Otrzymał doktoraty honorowe uniwersytetów Michigan w Ann Arbor, Nancy oraz paryskiej Sorbony.

Przypisy

[edytuj] Publikacje

Był autorem ponad 30 książek naukowych pisanych głównie w j. francuskim i niemieckim. Jego najbardziej znane dzieła to:

• Wstęp do teorii marksizmu. Zarys materializmu dialektycznego i historycznego, Spółdzielnia Wydawnicza "Książka", Warszawa 1948
• Filozofia człowieka. Marksizm a egzystencjonalizm
• Wstęp do semantyki (tłumaczona na kilkanaście języków)
• Język i poznanie
• Marksizm a jednostka ludzka
• Entfremdung als soziales Phänomen
• Komunistische Bewegung am Scheideweg
• Alienacja jako zjawisko społeczne, Książka i Wiedza, Warszawa 1999, ISBN 83-05-13097-5 (wcześniejsze wydania w j. niemieckim, angielskim i japońskim)
• Pora na spowiedź, Polska Oficyna Wydawnicza "BGW", Warszawa 1993, ISBN 83-7066-513-6 (biograficzna)
• Notatki kłopotnika, BGW, Warszawa 1995, ISBN 83-7066-648-5
• Medytacje, Wydawnictwo Projekt, Warszawa 1997, ISBN 8320312437
• Próba podsumowania, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 1999, ISBN 83-87367-58-2 (biograficzna)
• Książka dla mojej żony, Wydawnictwo JJK, Warszawa 2001, ISBN 83-913643-2-1 (biograficzna)
• Jak układać i wygłaszać przemówienia, z serii "Biblioteczka pepeerowca", wykład wygłoszony w Centralnej Szkole PPR 1945-08-16, Spółdzielnia Wydawnicza "Książka", Warszawa 1945

[edytuj] Bibliografia i filmografia przedmiotowa

• Bohdan Chwedeńczuk Dialogi z Adamem Schaffem, Wydawnictwo "Iskry", Warszawa 2005, ISBN 83-207-1777-9
• Nie ma innej drogi – film dokumentalny o Adamie Schaffie w realizacji Ewy Żmigrodzkiej i Krzysztofa Zwolińskiego, Telewizja Polska – Agencja Produkcji Audycji Telewizyjnych, Warszawa 2003

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Jestem Guru nowoczesnej lewicy – wywiad z Adamem Schaffem
• Polemiczny tekst Stefana Kisielewskiego w "Więzi" nr 7–8(39) z 1961 r.
• Egzemplarz nowego typu – krytyczny tekst Lecha Stępniewskiego
• Artykuły w wortalu lewica.pl: "Rozmowa z Adamem Schaffem", "Warszawa: Pogrzeb Adama Schaffa", "Chwedeńczuk: Nad grobem Adama Schaffa"

[edytuj] Przypisy