Adolf Bertram

Z Wikipedii

Adolf kardynał Bertram
arcybiskup metropolita wrocławski
Kościół tytularny S. Agnese fuori le mura
Urodzony	14 marca 1859 Hildesheim
Święcenia kapłańskie	31 lipca 1881
Nominacja biskupia	1906 biskup Hildesheim
Sakra biskupia	15 sierpnia 1906
Kreacja kardynalska	4 grudnia 1916 in pectore
Za papieża	Benedykta XV
Zmarł	6 lipca 1945 Jánský Vrch w Javorniku
Dewiza Veritati et Caritati

Adolf Bertram (ur. 14 marca 1859 w Hildesheim, Westfalia, zm. 6 lipca 1945 na zamku Jánský Vrch w Javorníku), niemiecki duchowny katolicki, biskup Hildesheim, od 1930 arcybiskup metropolita Wrocławia, kardynał.

Studiował w seminarium w Hildesheim, na niemieckich uniwersytetach w Würzburgu i Monachium oraz na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie; święcenia kapłańskie przyjął 31 lipca 1881 w Hildesheim. Pracował m.in. jako kapelan kolegium niemieckiego S. Maria dell'Anima w Rzymie. W 1884 powrócił do Hildesheim, gdzie zajmował się duszpasterstwem; w 1905 został wikariuszem generalnym, rok później wikariuszem kapitulnym. Kapituła wybrała go na biskupa Hildesheim 26 kwietnia 1906; uzyskał zatwierdzenie papieża Piusa X 12 czerwca t.r. i odebrał sakrę biskupią 15 sierpnia 1906 we Wrocławiu z rąk kardynała Georga von Koppa (biskupa Wrocławia).

Po śmierci kardynała Koppa został przeniesiony na stolicę biskupią wrocławską 8 września 1914; rządy w nowej diecezji objął 28 października 1914. W 1916 został mianowany członkiem Pruskiej Izby Panów. Papież Benedykt XV mianował go 4 grudnia 1916 kardynałem, zachowując jednak jego nazwisko in pectore; nominacja została ogłoszona 5 grudnia 1919, z nadaniem tytułu prezbiterskiego S. Agnese fuori le mura. 13 sierpnia 1930 rządzona przez Bertrama diecezja została podniesiona do rangi arcybiskupstwa, a on sam do godności pierwszego arcybiskupa metropolity wrocławskiego.

Po śmierci kardynała Felixa von Hartmanna, A. Bertram będąc najstarszym biskupem w episkopacie, został przewodniczącym niemieckiej konferencji biskupów mającej swoją siedzibę w Fuldzie i funkcję tę sprawował przez 25 lat ‑ do swojej śmierci w 1945 roku.^[1]

Miał opinię zwierzchnika diecezji zatroskanego o rozwój życia religijnego, wspierał działalność diecezjalnych Caritasu i Akcji Katolickiej, sprzyjał rozwojowi kultury. Po dojściu do władzy Hitlera wielokrotnie protestował przeciwko naruszaniu praw Kościoła. Interweniował w sprawie rekwizycji dóbr kościelnych i zamykaniu organizacji religijnych. Dwukrotnie brał udział w konklawe (1922, 1939). W 1922 z części diecezji wrocławskiej utworzono Administrację Apostolską na Górnym Śląsku; od 1925 r. – diecezja katowicka.

Swoją troską duszpasterską otaczał mniejszości narodowe zabiegając, by w kościołach używano w śpiewach i kazaniach języka narodowego.^[2]

Po wybuchu II wojny światowej wielokrotnie interweniował w sprawie praw polskich robotników przymusowych, protestował przeciwko próbom wprowadzenia rozdziału narodowściowego w kościołach zachęcając swoich kapłanów, by nie podporządkowywali się przepisom władz policyjnych zabraniających używania języka narodowego podczas spowiedzi.

Jak wynika z listu pasterskiego wydanego w 1914 roku z okazji objęcia diecezji wrocławskiej kardynał Bertram uważał że władza świecka, podobnie jak biskupia, pochodzi od Boga. Obie władze, każda w swojej dzedzinie, powinny bezwzględnie ze sobą współpracować. Wyrazem tego może być list pasterski skierowany w czerwcu 1922 roku do diecezjan mieszkających na terenie Górnego Śląska, które zostały przejęte przez władze polskie, w którym kardynał napominał swoich diecezjan, by podporządkowali się nowym władzom.

Mieszane uczucia wywołują u katolików życzenia urodzinowe, jakie rokrocznie kardynał składał Adolfowi Hitlerowi.^[3] Początkowo wysyłał je w imieniu episkopatu niemieckiego, którego był przewodniczącym. W 1940 r. napisał w nich o niezrównanych sukcesach ostatnich lat co wywołało gwałtowne protesty niektórych biskupów. Od tej pory wysyłał życzenia wyłącznie we własnym imieniu. W maju 1945 r. wezwał proboszczów swojej diecezji do odprawienia mszy żałobnych za wodza Adolfa Hitlera.^[4]

Jego działania wobec władz Rzeszy, nazwane ze względu na dużą liczbę wysyłanych przez niego petycji "polityką podań" (Eingabenpolitik), były w dużej mierze spowodowane jego wcześniejszymi doświadczeniami z okresu Kulturkampfu, kiedy to taka metoda działania połączona z aktywnością pastoralną przyniosła spodziewane efekty. ^[5]

Zmarł w letniej rezydencji biskupiej w zamku Jansky Vrch w Javorniku; został pochowany początkowo na cmentarzu w Javorniku w grobie biskupa Josepha Hohenlohe, 9 listopada 1991 spoczął w katedrze metropolitalnej we Wrocławiu. Dopiero w 1972 jego pełnoprawnym następcą (metropolitą wrocławskim) został Bolesław Kominek (wcześniej zarządzał on archidiecezją jako delegat prymasa Polski i administrator apostolski).

1. ↑ M. Pater, Bertram Adolf, w: Słownik Biograficzny Katolickiego Duchowieństwa Śląskiego XIX i XX wieku, pod red. Mieczysława Patera, Katowice 1996 r., s. 25.
2. ↑ Adolf Bertram, Charyzmaty duszy i pracy kapłańskiej, tł. St. Grelewski, Poznań 1936 r., s. 211; St. Wójcik, Katechizm katolicki dla dzieci a tradycje książki polskiej na Śląsku, w: Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, 1996(1-3), s. 440.
3. ↑ http://www.phil.uni-sb.de/projekte/imprimatur/2004/imp040312.html
4. ↑ Georg Bönisch / Klaus Wiegrefe: Das größere Übel. In: Stefan Aust, Gerhard Spörl (Hrsg.): Die Gegenwart der Vergangenheit. Reinbek 2005 (Zitat Seite 271)
5. ↑ Handbuch der Kirchengeschichte, tom VII, Die Weltkirche im 20. Jahrhundert, praca zbiorowa pod. Red. H. Jedin i K. Repgen, Freiburg 1985 r., s. 550.

[edytuj] Twórczość (wybór)

• Geschichte des Bistums Hildesheim, Hildesheim und Leipzig 1925 r.
• Mein Firmungstag, Den Gefirmten zum Geleit durchs Leben gewidmet, Freiburg in Breisgau 1920 r.
• Dzień Bierzmowania. Bierzmowanym na drogę życia poświęcam, Fruburg w Bryzgowji 1918 r.
• Reverentia Puero! Katholische Erwägungen zu Fragen der Sexualpädagogik, Freiburg in Breisgau 1929 r.
• Charismen priestlicher Gesinnung und Arbeit. Skizzen und Winke für Tage der Recollectio, Freiburg in Breisgau 1931 r.
• Charyzmaty duszy i pracy kapłańskiej, tł. St. Grelewski, Poznań 1936 r.
• Im Geiste und Dienste der Katholischen Aktion, Aus meinem Sinnen und Sorgen vom Wirken im Reiche des Königs Christus, München 1929 r.
• W służbie ideałów Akcji Katolickiej, tłum. tł. St. Grelewski, Poznań 1938 r.

[edytuj] Źródła

• sylwetka w słowniku biograficznym kardynałów Salvadora Mirandy
• Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999, ISBN 83-211-1311-7, Warszawa 2000.
• M. Pater, Bertram Adolf, w: Słownik Biograficzny Katolickiego Duchowieństwa Śląskiego XIX i XX wieku, pod red. Mieczysława Patera, Katowice 1996 r., s. 25.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Adolf Bertram, "Chrystusa przepowiadamy, moc Bożą i mądrość Bożą". List pasterski z okazyi objęcia urzędu pasterskiego dyecezyi wrocławskiej, Wrocław 1914.
• Adolf Bertram, O źródłach sił Kościoła katolickiego. List pasterski wydany z początkiem Wielkiego Postu w 1939 r., Wrocław 1939.