Alf Liczmański
Z Wikipedii
Alfons (Alf) Liczmański (ur. 10 października 1904 w Gdańsku - zm. 20 marca 1940 w Granicznej Wsi) - gdański działacz polonijny, harcmistrz.
Spis treści |
[edytuj] Młodość
Był jedynym synem Teofili i Stanisława Liczmańskich. Ojciec, z zawodu krawiec był działaczem narodowym jeszcze przed I wojną światową, matka również pracowała w polonijnych organizacjach kobiecych.
Ukończył w 1924 roku Gimnazjum Piotra i Pawła (w budynku obecnego I LO w Gdańsku). Następnie rozpoczął studia na Wydziale Budownictwa Lądowego Gdańskiej Politechniki (wówczas Technische Hochschule), które był zmuszony przerwać z przyczyn materialnych, nie uzyskując dyplomu. Już jako uczeń brał udział w tajnych zbiórkach działającego od 1917 roku Towarzystwa Filaretów. Grał na skrzypcach, z pasją fotografował, znał biegle niemiecki, angielski i francuski.
W latach 1927-1936 nauczyciel w Polskiej Szkole Handlowej w Gdańsku, uczył stenografii i kaligrafii. Aktywny działacz polski, organizator wielu patriotycznych imprez polonijnych w Wolnym Mieście.
[edytuj] Harcerstwo
Ukończył kurs harcerski w Karwi w 1920 roku. Następnie współtworzył 8 sierpnia 1920 roku pierwszą męską drużynę harcerską im. Zygmunta Augusta.
Współorganizator polskiego harcerstwa w Wolnym Mieście Gdańsku. Twórca drużyny harcerskiej im. Zawiszy Czarnego (1930), komendant hufca gdańskiego. Od 1935 komendant Gdańskiej Chorągwi ZHP. Redaktor naczelny harcerskiego pisma "Zewie" (1935-1938).
Propagował działalność harcerstwa gdańskiego na obozach w Polsce i zlotach międzynarodowych - na Węgrzech, w Holandii, Francji, Austrii i Szkocji. Liczne kontakty międzynarodowe ułatwiała mu znajomość języków.
W chwili wybuchu II wojny światowej gdańskie harcerstwo było bardzo prężnie działającą, jedną z najliczniejszych organizacji polonijnych w Wolnym Mieście Gdańsku. Zrzeszało około dwu tysięcy osób w różnym wieku, od zuchów po dorosłych, działało w polskich szkołach, w poszczególnych dzielnicach: w Śródmieściu, we Wrzeszczu, Brzeźnie, Oliwie, Nowym Porcie, Oruni i Siedlcach, a także w Sopocie, Pszczółkach, Piekle, Trąbkach Wielkich i Ełganowie.
[edytuj] Śmierć
Działalność harcerska i patriotyczna była skrupulatnie śledzona przez gdańską policję, zwłaszcza po dojściu do władzy Adolfa Hitlera w Niemczech. Komendant gdańskich harcerzy był na czołowym miejscu na liście Polaków przeznaczonych - z chwilą wybuchu wojny - do aresztowania i likwidacji.
Został aresztowany w 1939 i osadzony w więzieniu w Gdańsku. Z więzienia został przewieziony do obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Został jako "wielki i fanatyczny Polak" (to określenie w obozowej kartotece przy jego nazwisku podpatrzyli współwięźniowie), potraktowany w sposób specjalny - wywieziono go do filii obozu w Grenzdorfie (obecnie Graniczna Wieś) i rozstrzelano wczesnym rankiem 20 marca 1940 roku.
[edytuj] Miejsca pamięci
Jego zwłoki po wojnie zostały ekshumowane, a następnie uroczyście pochowane 14 listopada 1948 roku na cmentarzu w Gdańsku-Zaspie w Alei Zasłużonych.
Wyrazem pamięci dla działalności Alfa Liczmańskiego było nazwanie jego imieniem Szkoły Podstawowej nr 65 w Gdańsku. Na dziedzińcu szkoły umieszczono pomnik wodza harcerstwa Gdańskiego, dłuta Wiktora Tołkina. Także ulica przy której mieszkał (Jahnstrasse) w Oliwie nosi imię Alfa Liczmańskiego.
11 listopada 2002 roku otwarto w Granicznej Wsi ekspozycję pamięci poświęconą Alfowi Liczmańskiemu, a obok symbolicznej leśnej mogiły przebiega szlak spacerowy imienia Alfa Liczmańskiego.
Komenda Hufca ZHP Gdańsk-Śródmieście za swojego bohatera przyjęła Alfa Liczmańskiego.
[edytuj] Janina Liczmańska
Żona Janina opiekowała się urodzoną w 1935 córeczką (Regina Maria Liczmańska-Małek) i prowadziła dom. Wraz z dzieckiem opuściła Gdańsk w sierpniu 1939 roku. Przeżyła wojnę w Koronowie i 7 maja 1945 roku wróciła do Oliwy, pod dawny adres.
