Brzeźno

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy dzielnicy Gdańska. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Brzeźno dzielnica Gdańska
Status	dzielnica
W granicach miasta	od 1 kwietnia 1914
Powierzchnia	2,83 km²
Populacja (2004)  - liczba ludności  - gęstość	14 859 5 260 os./km²
Kod pocztowy	od 80-506 do 80-528
Położenie na planie Gdańska

Brzeźno (dawniej: Prusicino, Prusęcino (1278), Bresno, Bresin (1480), Brieszno (1570), Bresen (1618); kaszb. Brzézno, niem. Brösen) - nadmorska dzielnica Gdańska granicząca z takimi dzielnicami, jak: Nowy Port, Letnica, Wrzeszcz, Zaspa-Rozstaje, Przymorze Wielkie. W okresie letnim pełni funkcję kąpieliska i dzielnicy wypoczynkowo-rozrywkowej.

[edytuj] Etymologia nazwy

Istnieje kilka hipotez dotyczących pochodzenia nazwy. Wg jednej "Brzeźno" pierwotnie było nazwą jeziora, która została utworzona z formantem -no od podstawy roślinnej brzoza i oznaczała jezioro, nad którym rosną brzozy. Leżąca nad nim osada nazywała się Prusęcino (od zamieszkującej ją ludności pochodzenia pruskiego). Wiele wskazuje na to, że właśnie Prusęcino zmieniło później nazwę na Bresno (pierwszy zapis na ten temat pochodzi z 1323 roku). Z uwagi na dwuznaczność nazwy odnoszącej się do jeziora i osady, jezioro przemianowano na "Zaspa". Druga hipoteza mówi o powstaniu nazwy osady od słowa brzeg odnoszącego się do nadmorskiego położenia.

[edytuj] Historia

[edytuj] Brzeźno - wieś

XIII wiek - Pierwsze wzmianki o Brzeźnie. Do początków XIX wieku było rybacką osadą jednocześnie będąc (przez ponad 600 lat) własnością cystersów z Oliwy.

1769 - powstanie pierwszego zakładu przemysłowego - wytwórni saletry założonej przez Franciszka Karola Deissela.

1891 - wybudowanie szkoły. Do tego czasu wszyscy mieszkańcy Brzeźna byli analfabetami.

1773-1807 - okres przynależności Brzeźna do dóbr oliwskich (Amt Oliva) zarządzanych przez państwo pruskie. Okres ten kończy czas przynależenia wsi do klasztoru oliwskiego.

1758 - wybudowanie dwóch latarni morskich ułatwiających wejście do gdańskiego portu.

[edytuj] Czas kurortu

Plan Brzeźna z roku 1932
1. Kościół pod wezwaniem św. Antoniego
2. Szkoła podstawowa
3. Rybacka część dzielnicy
4. Dom Zdrojowy
5. Hala Brzegowa
6. Molo
7. Łazienki
8. Stacja kolejowa Danzig Brösen
9. Stacja kwarantanny w Neufahwasser (Nowy Port)
10. Latarnia morska
11. Zespół budynków urzędowo-administracyjnych w Neufahwasser (Nowy Port): obóz dla uchodźców, Policja

1820 - wybudowanie przez francuskiego mistrza murarskiego Fryderyka Bladau zakładu kąpielowego. Zakład spłonął w pożarze w roku 1829.

1826 - wydanie przez Karla Eduarda Ertela lokalnego pisma pt. "Kallisto".

1830 - wybrukowanie pierwszej drogi łączącej Brzeźno z Gdańskiem (Nowym Portem).

1833 - powstanie kolejnego zakładu kąpielowego i wybudowanie przez Wilhelma Pastoriusa domu zdrojowego.

1838 - rozpoczęcie budowy drogi łączącej Brzeźno z Gdańskiem przez Nowe Szkoty. Budowę zakończono w 1848 roku.

1843 - wybudowanie żelaznej latarni morskiej, zastępującej jedną z już istniejących.

1850 - budowa Fortu Brzeźno. Brzeźno zaczęło pełnić rolę w pruskim systemie umocnień. Fort miał za zadanie zabezpieczać dostęp do Nowego Portu. W latach 1908-1910 system fortyfikacji nadbrzeżnych przebudowano. Na północnym stoku Fortu Brzeźno wybudowano cztery stanowiska artylerii dalekosiężnej z pięcioma bunkrami dla artylerzystów. Do dziś przetrwało pięć schronów, cztery działobitnie i fosy.

1867 - oddanie do użytku linii kolejowej z Gdańska do Nowego Portu, wiodącej przez peryferie Brzeźna.

1892 - pożar i odbudowa domu zdrojowego.

1899 - budowa Hali Brzegowej, z galeriami i wieżami widokowymi.

1900 - budowa stumetrowego molo (przedłużone w latach międzywojennych do dwustu metrów), do którego zawijały statki wycieczkowe.

koniec XIX wieku - wybudowanie linii tramwaju elektrycznego z Gdańska do Nowego Portu i z Nowego Portu przez Brzeźno do Wrzeszcza.

początek XX wieku - elektryfikacja Brzeźna.

1910 - sprzedanie kąpieliska gminie Brzeźno.

1914, 1 kwietnia - Brzeźno zostaje przyłączone Gdańska.

1922-1926 - budowa kościoła rzymskokatolickiego.

1945, 25 marca - wkroczenie do Brzeźna Armii Czerwonej.

[edytuj] Okres po II wojnie światowej

1962-1984 - okres budowy osiedli z "wielkiej płyty"; powstanie podziału na "nowe" i "stare" Brzeźno.

po 1989 - odzyskiwanie przez Brzeźno kąpieliskowo-wypoczynkowego charakteru:

2002-2003 - budowa ciągu pieszo-rowerowego łączącego Brzeźno z Sopotem

2002 - budowa hotelu Lival

2003 - budowa hotelu Villa Pascal

2005 - budowa hotelu Villa Corona; początek rewitalizacji dawnego parku zdrojowego

[edytuj] Galeria

Ul. Miła - stara uliczka z rybacką zabudową prowadząca na brzeźnieńską plażę

Molo

Plaża

Hala Brzegowa (ok. 1900 r.)

Zobacz galerię na Wikimedia Commons:
Brzeźno

[edytuj] Wykaz ulic dzielnicy

Stan na 5 maja 2006, na podstawie danych ze strony internetowej miasta.

[edytuj] Interesujące miejsca

• Stare budynki rybackie
• Pozostałości po Domu Zdrojowym sprzed 1945 (ul. Zdrojowa)
• Fortyfikacje z XIX i XX wieku
• Molo
• Plaża strzeżona
• Ścieżka rowerowa do Sopotu
• Kościół św. Antoniego z 1926 roku
• Park Brzeźnieński im. Jana Jerzego Haffnera

[edytuj] Ciekawostki

• Przystanek Szybkiej Kolei Miejskiej o nazwie "Gdańsk Brzeźno", wbrew nazwie, znajduje się w sąsiedniej dzielnicy - Nowym Porcie.

[edytuj] Literatura

• Był sobie Gdańsk. Brzeźno, Nowy Port, Grzegorz Fortuna, Donald Tusk, Gdańsk 2004
• Brzeźno - Najstarsze Kąpielisko Wybrzeża Gdańskiego, Waldemar Nocny, Gdańsk 2004
• Zarys dziejów kąpieliska w Brzeźnie, Acta Cassubiana, t. V, Wojciech Konkel, Gdańsk 2003
• Miasto jak ogród - Brzeźno, Polski Klub Ekologiczny, 2/1997

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona o Brzeźnie
• Brösen i dawne Brzeźno - strona o historii dzielnicy
• O brzeźnieńskim parku
• O cmentarzu parafii św. Antoniego w Gdańsku-Brzeźnie
• O zabytkowych dzwonach kościoła św. Antoniego

p • d • e

Dzielnice Gdańska

Aniołki • Brętowo • Brzeźno • Chełm i Gdańsk Południe • Kokoszki • Krakowiec-Górki Zachodnie • Letnica • Matarnia • Młyniska • Nowy Port • Oliwa • Olszynka • Orunia-Św. Wojciech-Lipce • Osowa • Piecki-Migowo • Przymorze Małe • Przymorze Wielkie • Rudniki • Siedlce • Stogi z Przeróbką • Strzyża • Suchanino • Śródmieście • VII Dwór • Wrzeszcz • Wyspa Sobieszewska • Wzgórze Mickiewicza • Zaspa-Młyniec • Zaspa-Rozstaje • Żabianka-Wejhera-Jelitkowo-Tysiąclecia