Alfons Koziełł-Poklewski
Z Wikipedii
Alfons Koziełł-Poklewski (ros. Альфонс Фомич Поклевский-Козелл) (ur. w 1809 w guberni witebskiej, zm. 28 sierpnia 1890) – polski przemysłowiec, działacz społeczny, rzeczywisty radca stanu, jeden z najbogatszych przedsiębiorców na Syberii w XIX wieku.
Szkołę średnią ukończył w Połocku, studiował na Uniwersytecie Wileńskim, następnie przyjął posadę urzędnika w Petersburgu. Od 1838 sprawował nadzór nad zaopatrzeniem armii rosyjskiej w całej zachodniej Syberii i był asesorem do spraw handlu produktami monopolowymi, a od 1843 był głównym urzędnikiem do spraw produktów monopolowych zachodniej Syberii. Nagrodzony orderem św. Stanisława trzeciego stopnia. Jeszcze pełniąc służbę urzędniczą, rozpoczął prywatną działalność gospodarczą, uruchamiając w 1845 (wg innych źródeł w 1846) pierwszą w dziejach regularną żeglugę po rzekach Ob i Irtysz i jednocześnie pierwszą żeglugę tego typu w Zachodniej Syberii. W tym roku kupił i uruchomił pierwszy parowiec, wyposażając go w nowoczesny silnik sprowadzony ze Szwecji. Żegluga ta obsługiwała głównie transport państwowych produktów monopolowych (alkoholu, soli, tytoniu), których dystrybucja podlegała Koziełł-Poklewskiemu. W 1852 podał się do dymisji i całkowicie poświęcił się handlowi i budowaniu fabryk oraz kopalń. Głównym źródłem jego bogactwa stało się pośrednictwo i produkcja na potrzeby zaopatrzenia armii (zwłaszcza zboża i mąki) i pośrednictwo w dostawach dla wojska, a także handel produktami monopolowymi, w tym zwłaszcza produkcja i handel alkoholem. Praktycznie zmonopolizował produkcję i dystrybucję wódki w większości okręgów Zachodniej Syberii i w województwie permskim, będąc dzierżawcą, a od 1860 właścicielem większości większych gorzelni. Często określany mianem "wódczanego króla Uralu", produkował też znaczne ilości drożdży piwowarskich, piwa, wina i innych napojów alkoholowych. Duże ilości alkoholu sprzedawał także do Petersburga i Rosji europejskiej. Oprócz tego stworzył pierwszą w Rosji fabrykę fosforu, uruchomił fabrykę kwasu siarkowego na Uralu, fabrykę szkła (dającą 50% całej produkcji szyb i naczyń w Syberii Zachodniej), fabrykę porcelany, dziewięć fabryk żelaznych i kilka kopalń, m.in. złota, srebra. W okresie 1878-1882 dzierżawił jedną z największych w Rosji kopalń szmaragdów na Uralu. W tym czasie był największym prywatnym przedsiębiorcą górniczym na Uralu. Zbudował także w 1866 nowoczesny, wielki młyn parowy o produkcji 1150 ton rocznie, dzięki czemu stał się największym producentem produktów mącznych w Zachodniej Syberii. Był jednym z głównych akcjonariuszy budowy linii kolejowej Tiumeń - Jekaterynburg oraz Syberyjskiego Banku Handlowego. Rozwinął też sieć sklepów i magazynów, zwłaszcza szynków sprzedających alkohol, ale także otworzył dwa duże domy towarowe w Tobolsku i Tiumeni. Rozbudował swoją flotyllę statków na Obi i Irtyszu, do 3 parostatków i dziesiątków barek oraz łodzi wiosłowych, będąc do końca lat 50. liderem transportu rzecznego na obu rzekach. Główną siedzibą i miejscem zamieszkania Koziełł-Poklewskiego był pałac w miasteczku Talica na Uralu.
Koziełł-Poklewski inwestował znaczne sumy w działalność społeczną, zwłaszcza na rzecz licznej na Syberii społeczności Polaków. Założył kilkadziesiąt żłobków, szpitali, jadłodajni, szkół, m.in. bezpłatną jadłodajnię dla ubogich w Tobolsku w 1868, pomagającą głównie zesłańcom (w tym polskim z powstania styczniowego) i sierociniec w Omsku. Był głównym fundatorem kościołów katolickich w Tobolsku, Permie (1875), Tomsku, Jekaterynburgu (1884) i Omsku. Masowo przyjmował polskich zesłańców do swoich fabryk, wykupując ich od cięższych robót. Ufundował także w 1890 prawosławną cerkiew we wsi Demarino koło Czelabińska.
[edytuj] Bibliografia
- A. Kuczyński, 1998: Syberia. 400 lat polskiej diaspory. Wydawnictwo Atla 2, Wrocław.
