Amadeusz I Sabaudzki

Z Wikipedii

Amadeusz I Sabaudzki jako król Hiszpanii (ok. 1871)

Amadeusz I Sabaudzki, wł. Amedeo Ferdinando Maria di Savoia, hiszp. Amadeo Fernando María (ur. 30 maja 1835 w Turynie, zm. 18 stycznia 1890 w Turynie) – książę Aosty, od listopada 1870 do lutego 1873 król Hiszpanii z dynastii sabaudzkiej.

Amadeusz był drugim synem króla Sardynii (później Italii), Wiktora Emanuela II i arcyksiężniczki Marii Adelajdy Habsburg. Był bratem Humberta I, Klotyldy Marii Sabaudzkiej - żony księcia Napoleona Józefa Bonaparte i Marii Pia Sabaudzkiej - królowej Portugalii.

Od 1859 służył w armii włoskiej, w 1866 walczył u boku brata Humberta w bitwie pod Custozza w stopniu generała majora.

Po detronizacji królowej Izabeli II i wygnaniu Burbonów z kraju (1868) Hiszpania, formalnie nadal królestwo, nie miała monarchy. Kortezy zaproponowały tron niemieckiemu księciu Leopoldowi Hohenzollernowi, na co Francja wpadła w panikę, bojąc się zostać okrążona przez monarchie Hohenzollernów (w rzeczywistości pokrewieństwo Leopolda z Wilhelmem I było bardzo odległe i wywodziło się z XIV wieku). Wobec gróźb Napoleona III Leopold wycofał swą kandydaturę. Kortezy wybrały wtedy na króla Amadeusza Sabaudzkiego, który koronę przyjął bardzo niechętnie i dopiero pod naciskiem rządu włoskiego. Koronowany został 16 listopada 1870.

Czas panowania Amadeusza I to jeden z trudniejszych okresów w historii Hiszpanii. W kraju wrzały zamieszki republikańskie i karlistowskie, powstania w Kraju Basków i Katalonii, Kuba żądała niepodległości. Monarchistyczni posłowie w Kortezach błagali go, by dokonał zamachu stanu i wprowadził absolutyzm, na co Amadeusz, popierany przez ojca, nie chciał się zgodzić. Po zamachu na jego życie latem 1872 Amadeusz zaczął mieć dosyć Hiszpanii i doszedł do wniosku, że tym krajem nie da się rządzić. 11 lutego 1873 ogłosił swą abdykację. Wieczorem tego samego dnia proklamowano w Hiszpanii pierwszą w historii kraju republikę (przetrwała tylko dwa lata, po czym wezwano na tron Alfonsa XII Burbona).

Herb Amadeusza I Sabaudzkiego jako króla Hiszpanii

Amadeusz powrócił z żoną Marią Wiktorią z ks. dal Pozzo della Cisterna (1846-1876) do Włoch, gdzie od ojca otrzymał księstwo Aosty. Tytułu króla, który mu przysługiwał, nie chciał używać. Z Maria Wiktorią miał trzech synów:

Emanuel Filiberto d'Aosta (13 stycznia 1869; 4 lipca, 1931);
Wiktor Emanuel (24 listopada 1872; 10 października, 1946), hrabia Turynu;
Luigi Amadeo (29 stycznia 1873; 18 marca 1933), książę Abruzzi, znany alpinista, polarnik i podróżnik.

Po śmierci żony, ożenił się w 1888 r. z własną siostrzenicą - Marią Letycją Bonaparte, córką tzw. Plonplona i Klotyldy Marii Sabaudzkiej. Jedyny syn z drugiego małżeństwa Humbert Sabaudzki (di Salemi) zmarł po koniec I wojny światowej bezdzietnie.