Dynastia sabaudzka
Z Wikipedii
Dynastia sabaudzka (wł. Casa di Savoia) - dynastia panująca w Sabaudii i Piemoncie (1000-1732) (Księstwo Sabaudii-Piemontu niezależne od roku 1416), na Sycylii (1713-1720), w Królestwie Sardynii (1720-1861), w zjednoczonym Królestwie Włoskim (1861-1946), w Hiszpanii (1871-1873) oraz w Chorwacji (1941-1943).
Założycielem dynastii sabaudzkiej był hrabia Sabaudii Humbert I Białoręki (980-1047), który władał Sabaudią od 1003. Jego syn Oddo (1010-1060), władał również Piemontem, dzięki małżeństwu z dziedziczką Turynu - Adelajdą. Wiktor Amadeusz II (1666-1732) na mocy pokoju utrechckiego otrzymał w 1713 Sycylię (zamienioną w 1720 na Sardynię) i tytuł królewski. Główna gałąź dynastii sabaudzkiej wygasła w 1831 na Karolu Feliksie. Młodsza linia odziedziczyła tron (w osobie Karola Alberta) i przyczyniła się do zjednoczenia Włoch, których pierwszym królem został w 1861 król Sardynii - Wiktor Emanuel II. Jego młodszy syn - Amedeusz panował w latach 1871-1873 w Hiszpanii. Ostatni król z dynastii sabaudzkiej, Humbert II, stracił tron po referendum (1946) gdzie niewielka większość głosujących wypowiedziała się za wprowadzeniem republiki i udał się nie podpisując abdykacji na wygnanie do Egiptu.
Spis treści |
[edytuj] Hrabiowie Sabaudii (1003-1416)
| # | Imię | Urodzony | Zmarł | Czas rządów | Rodzice | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Humbert I Białoręki Umberto I Biancamano |
 |
970/980 |
19 lipca 1048 |
1003-1048 | ??? ??? |
| 2 | Amadeusz I Czarny Amedeo I Coda |
 |
1016 |
1051/1056 |
1048-1051/1056 | Humbert I Białoręki Ancilla z Lenzbourga |
| 3 | Otton Oddone |
 |
ok. 1020 |
19 marca 1060 |
1051/1056-1060 | Humbert I Białoręki Ancilla z Lenzbourga |
| 4 | Piotr I Pietro I |
 |
ok. 1048 |
9 lipca 1078 |
1060-1078 | Otton Sabaudzki Adelajda z Turynu |
| 5 | Amadeusz II Amedeo II |
 |
ok. 1050 |
26 stycznia 1080 |
1060-1080 | Otton Sabaudzki Adelajda z Turynu |
| 6 | Humbert II Gruby Umberto II il Rinforzato |
 |
ok. 1070 |
14 października 1103 Moûtiers |
1080-1103 | Amadeusz II Sabaudzki Joanna z Genewy |
| 7 | Amadeusz III Krzyżowiec Amedeo III il Crociato |
 |
1095 |
30 sierpnia 1148 Nikozja |
1103-1148 | Humbert II Sabaudzki Gizela Burgundzka |
| 8 | Humbert III Błogosławiony Umberto III il Beato |
 |
4 sierpnia 1135 Veillane |
4 marca 1189 Chambery |
1148-1189 | Amadeusz III Sabaudzki Matylda z Albon |
| 9 | Tomasz I Tommaso I |
 |
27 maja 1178 Charbonnières à Aiguebelle |
1 marca 1233 Moncalieri |
1189-1233 | Humbert III Błogosławiony Beatrycze z Viennois |
| 10 | Amadeusz IV Amedeo IV |
1197 Montmélian |
24 czerwca/13 lipca 1253 Montmélian |
1233-1253 | Tomasz I Sabaudzki Małgorzata z Genewy |
|
| 11 | Bonifacy Bonifacio |
1 grudnia 1244 Chambéry |
czerwiec 1263 Turyn |
1253-1263 | Amadeusz IV Sabaudzki Cecylia de Baux |
|
| 12 | Piotr II Pietro II |
1203 Suza |
15 maja 1268 Pierre-Châtel |
1263-1268 | Tomasz I Sabaudzki Małgorzata z Genewy |
|
| 13 | Filip I Filippo I |
1207 Aiguebelle |
16 sierpnia 1285 Roussillon |
1268-1285 | Tomasz I Sabaudzki Małgorzata z Genewy |
|
| 14 | Amadeusz V Wielki Amedeo V il Conte Grande |
4 września 1249 Bourget-du-Lac |
16 października 1323 Awinion |
1285-1323 | Tomasz II z Piemontu Beatrycze di Fiechi |
|
| 15 | Edward Szczodry Edoardo il Liberale |
8 lutego 1284 Baugé |
4 listopada 1329 Paryż |
1323-1329 | Amadeusz V Wielki Sybilla z Bage |
|
| 16 | Aimone Spokojny Aimone |
15 grudnia 1291 Chambéry |
22 czerwca 1343 Montmélian |
1329-1343 | Amadeusz V Wielki Sybilla z Bage |
|
| 17 | Amadeusz VI Zielony Hrabia Amedeo VI il Conte Verde |
 |
4 stycznia 1334 Chambéry |
1 marca 1383 Campobasso |
1343-1383 | Aimone Spokojny Jolanta Paleologina |
| 18 | Amadeusz VII Czerwony Hrabia Amedeo VII il Conte Rosso |
7 lutego 1360 Avigliana |
1 listopada 1391 Chambéry |
1383-1391 | Amadeusz VI Zielony Hrabia Bonna de Burbon |
|
| 19 | Amadeusz VIII Amedeo VIII |
 |
4 września 1383 Chambéry |
7 stycznia 1451 Ripaglia |
1391-1416 | Amadeusz VII Czerwony Hrabia Bonna de Berry |
[edytuj] Książęta Sabaudii (1416-1720, 1730-1732)
| # | Imię | Urodzony | Zmarł | Czas rządów | Rodzice | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Amadeusz VIII Amedeo VIII |
|
4 września 1383 Chambéry |
7 stycznia 1451 Ripaglia |
1416-1440 | Amadeusz VII Czerwony Hrabia Bonna de Berry |
| 2 | Ludwik I Lodovico I |
 |
21 lutego 1413 Genewa |
29 stycznia 1465 Lyon |
1440-1465 | Amadeusz VIII Sabaudzki Maria Burgundzka |
| 3 | Amadeusz IX Błogosławiony Amedeo IX il Beato |
 |
1 lutego 1435 Thonon-les-Bains |
30 marca 1472 Vercelli |
1465-1472 | Ludwik I Sabaudzki Anna de Lusignan |
| 4 | Filibert I Myśliwy Filiberto I il Cacciatore |
 |
17 sierpnia 1465 Lyon |
22 września 1482 Chambéry |
1472-1482 | Amadeusz IX Błogosławiony Jolanta de Valois |
| 5 | Karol I Wojownik Carlo I il Guerriero |
 |
29 marca 1468 Carignano |
13 marca 1490 Pinerolo |
1482-1490 | Amadeusz IX Błogosławiony Jolanta de Valois |
| 6 | Karol II Jan Amadeusz Carlo II Giovanni Amedeo |
 |
23 czerwca 1489 Turyn |
16 kwietnia 1496 Moncalieri |
1490-1496 | Karol I Wojownik Blanka z Montferratu |
| 7 | Filip II Filippo II |
 |
5 lutego 1438 Genewa |
7 listopada 1497 Chambéry |
1496-1497 | Ludwik I Sabaudzki Anna de Lusignan |
| 8 | Filibert II Piękny Filiberto II il Bello |
10 kwietnia 1480 Pont-d'Ain |
10 września 1504 Pont-d'Ain |
1497-1504 | Filip II Sabaudzki Małgorzata de Burbon |
|
| 9 | Karol III Dobry Carlo III il Buono |
 |
10 października 1486 Chazey |
17 sierpnia 1553 Vercelli |
1504-1553 | Filip II Sabaudzki Klaudia de Brosse |
| 10 | Emanuel Filibert Emanuele Filiberto |
 |
8 lipca 1528 Chambéry |
30 sierpnia 1580 Turyn |
1553-1580 | Karol III Dobry Beatrycze Aviz |
| 11 | Karol Emanuel I Wielki Carlo Emanuele I il Grande |
 |
12 stycznia 1562 Rivoli |
26 lipca 1630 Savigliano |
1580-1630 | Emanuel Filibert Sabaudzki Małgorzata de Valois, księżna de Berry |
| 12 | Wiktor Amadeusz I Vittorio Amedeo I |
 |
8 maja 1587 Turyn |
7 października 1637 Turyn |
1630-1637 | Karol Emanuel I Wielki Katarzyna Michalina Habsburg |
| 13 | Franciszek Hiacynt Francesco Giacinto |
 |
14 września 1632 Turyn |
4 października 1638 Turyn |
1637-1638 | Wiktor Amadeusz I Krystyna Maria Burbon |
| 14 | Karol Emanuel II Carlo Emanuele II |
 |
20 czerwca 1634 Turyn |
12 czerwca 1675 Turyn |
1638-1675 | Wiktor Amadeusz I Krystyna Maria Burbon |
| 15 | Wiktor Amadeusz II Vittorio Amedeo II |
 |
14 maja 1666 Turyn |
31 października 1732 Moncalieri |
1675-1732 | Karol Emanuel II Maria Joanna Baptista de Savoie-Nemours |
[edytuj] Królowie Sardynii (1720-1861)
| # | Imię | Urodzony | Zmarł | Czas rządów | Rodzice | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Wiktor Amadeusz II Vittorio Amedeo II |
|
14 maja 1666 Turyn |
31 października 1732 Moncalieri |
1720-1730 | Karol Emanuel II Maria Joanna Baptista de Savoie-Nemours |
| 2 | Karol Emanuel III Carlo Emanuele III |
 |
27 kwietnia 1701 Turyn |
20 lutego 1773 Turyn |
1730-1773 | Wiktor Amadeusz II Maria Anna Orleańska |
| 3 | Wiktor Amadeusz III Vittorio Amedeo III |
 |
26 czerwca 1726 Turyn |
16 października 1796 Moncalieri |
1773-1796 | Karol Emanuel III Felicja Krystyna von Hessen-Rheinfel |
| 4 | Karol Emanuel IV Carlo Emanuele IV |
 |
24 maja 1751 Turyn |
6 października 1819 Rzym |
1796-1802 | Wiktor Amadeusz III Maria Antonietta Burbon |
| 5 | Wiktor Emanuel I Vittorio Emanuele I |
 |
24 lipca 1759 Turyn |
10 stycznia 1824 Moncalieri |
1802-1821 | Wiktor Amadeusz III Maria Antonietta Burbon |
| 6 | Karol Feliks Carlo Felice |
 |
6 kwietnia 1765 Turyn |
27 kwietnia 1831 Turyn |
1821-1831 | Wiktor Amadeusz III Maria Antonietta Burbon |
| 7 | Karol Albert Carlo Alberto |
 |
2 października 1798 Turyn |
28 lipca 1849 Porto |
1831-1849 | Karol Emanuel di Savoia-Carignano Maria Krystyna Alberta Saska |
| 8 | Wiktor Emanuel II Vittorio Emanuele II |
 |
14 marca 1820 Turyn |
9 stycznia 1878 Rzym |
1849-1861 | Karol Albert Maria Teresa Toskańska |
[edytuj] Królowie Włoch (1861-1946)
| # | Imię | Urodzony | Zmarł | Czas rządów | Rodzice | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Wiktor Emanuel II Vittorio Emanuele II |
|
14 marca 1820 Turyn |
9 stycznia 1878 Rzym |
1861-1878 | Karol Albert Maria Teresa Toskańska |
| 2 | Humbert I Umberto I |
 |
14 marca 1844 Turyn |
29 lipca 1900 Monza |
1878-1900 | Wiktor Emanuel II Maria Adelajda Habsburg |
| 3 | Wiktor Emanuel III Vittorio Emanuele III |
 |
11 listopada 1869 Neapol |
28 grudnia 1947 Aleksandria |
1900-1946 | Humbert I Małgorzata Sabaudzka |
| 4 | Humbert II Umberto II |
 |
15 września 1904 Racconigi |
18 marca 1983 Genewa |
1946 | Wiktor Emanuel III Helena Petrowić-Niegosz |
[edytuj] Tytularni Królowie Włoch od 1946
| # | Imię | Urodzony | Zmarł | Czas rządów | Rodzice | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Humbert II Umberto II |
|
15 września 1904 Racconigi |
18 marca 1983 Genewa |
1946-1983 | Wiktor Emanuel III Helena Petrowić-Niegosz |
| 2 | Wiktor Emanuel IV Vittorio Emanuele IV |
12 lutego 1937 Neapol |
1983- | Humbert II Maria Józefa Belgijska |
[edytuj] Władcy innych państw z dynastii sabaudzkiej
- Amadeusz I, król Hiszpanii 1871-1873
- Tomisław II, król Chorwacji 1941-1943
