Andriej Szkuro
Z Wikipedii
Andriej Grigoriewicz Szkuro, prawdziwe nazwisko Szkura, ros. Андрей Григорьевич Шкуро (Шкура) (ur. 7 stycznia 1887 r. w Jekaterinodarze, zm. 17 stycznia 1947 r. w więzieniu w Moskwie) – rosyjski wojskowy formacji kozackich, dowódca Dywizji Kozaków Kubańskich w okresie walk z bolszewikami, współorganizator i komendant ochotniczych kozackich formacji tyłowych i rezerwowych podczas II wojny światowej
Spis treści |
[edytuj] Młodość i I wojna światowa
Urodził się w rodzinie oficera Kozaków. Ukończył 3 Moskiewski Korpus Kadetów, a w 1907 r. Mikołajewską Oficerską Szkołę Kawalerii. Służył w wojskach kozackich na Kubaniu. Podczas I wojny światowej służył początkowo w szeregach 3 pułku kozackiego w składzie III Korpusu Kaukaskiego jako młodszy oficer. Brał udział w kilku ciężkich bitwach na froncie galicyjskim, podczas których był kilkakrotnie ranny. W listopadzie 1914 r. za waleczność został udekorowany Medalem Św. Jerzego. Latem 1915 r. awansował do stopnia esauła. Lecząc się z ran, wysunął pomysł sformowania specjalnego kozackiego oddziału partyzanckiego, który utworzył w styczniu 1916 r. Na jego czele urządzał rajdy kawaleryjskie za linie niemieckie i austro-węgierskie na froncie rumuńskim. Po wybuchu na pocz. 1917 r. rewolucji lutowej jego oddział został przeniesiony na północny Kaukaz, a następnie do Persji do korpusu kawalerii gen. Baratowa. Awansował wówczas do stopnia pułkownika.
[edytuj] Wojna domowa w Rosji
Po wybuchu rewolucji bolszewickiej jesienią 1917 r., opowiedział się po stronie białych. Wiosną 1918 r. utworzył kontrrewolucyjny oddział Kozaków w rejonie Batałpaszińska na Kubaniu. W maju i czerwcu przeprowadził najazdy na Stawropol, Jesientuki i Kisłowodsk. Przyłączył się do Armii Ochotniczej gen. Antona Denikina. Objął wówczas dowództwo brygady Kozaków Kubańskich, która wkrótce rozrosła się do wielkości dywizji. Od maja 1919 r. dowodził w stopniu generała porucznika korpusem kawalerii. Wojska gen. A. Szkuro wyróżniały się szczególną brutalnością i niezdyscyplinowaniem, co powodowało niezadowolenie dowództwa białogwardyjskiego, ale także dużym bohaterstwem; on sam był kilkakrotnie ranny. Po objęciu dowództwa sił białych przez gen. Piotra Wrangla został w marcu 1920 r. pozbawiony dowodzenia, w związku z czym złożył rezygnację. Uważał, że obaj głównodowodzący wojskami białych niezbyt efektywnie wykorzystywali możliwości społeczeństwa kozackiego, nie rozumiejąc jego potrzeb. Jego decyzje doprowadziły do wydzielenia się środowisk Kozaków z ruchu białych, pomimo że były one zdecydowanie antybolszewickie.
Po rozbiciu białogwardzistów wyemigrował przez Konstantynopol do Francji, a następnie Jugosławii, gdzie prowadził antysowiecką działalność. Wydał też swoje pamiętniki, w których opisywał szczególnie okres walk z bolszewikami.
[edytuj] II wojna światowa
W okresie II wojny światowej podjął współpracę z Niemcami. Brał udział wspólnie z atamanem Piotrem Krasnowem w tworzeniu antysowieckich oddziałów kozackich złożonych z białych emigrantów i żołnierzy Armii Czerwonej wziętych do niewoli. Nie był faszystą, ale liczył, że z pomocą Niemców uda się wyzwolić społeczność kozacką spod tyranii stalinowskiej. W 1944 r. objął naczelną komendę nad tyłowymi i rezerwowymi formacjami kozackimi w służbie niemieckiej. Wszedł w skład Głównego Zarządu Wojsk Kozackich. Andriej Szkuro wraz z pozostałymi oficerami kozackimi w maju 1945 r. został przekazany Sowietom (Operacja Keelhaul), pomimo że nigdy nie był obywatelem Rosji Sowieckiej. Sąd Najwyższy ZSRR skazał go na karę śmierci, która została wykonana przez powieszenie 17 stycznia 1947 r.
[edytuj] Bibliografia
Hasło napisane na podstawie:
- Bolszaja Sowieckaja Encykłopedija, t. 29, str. 428, Moskwa 1978
