Antoni Protazy Potocki

Z Wikipedii

Antoni Protazy Potocki zwany Protem herbu Pilawa ( ur. 11 września 1761 w Guzowie, zm. 1801) - starosta guzowski, wojewoda kijowski, jeden z pionierów polskiego kapitalizmu.

Syn Jana Prospera, starosty guzowskiego i Pauli Szembek, wnuk Antoniego Michała. Jeden z najczynniejszych działaczy na polu gospodarczym w epoce stanisławowskiej. Po ojcu odziedziczył wielkie dobra i kapitały, powiększone jeszcze przez małżeństwo z Marianną Lubomirską, córką Kaspra Lubomirskiego. W latach 80. XVIII w. założył kantory bankowe i handlowe w Warszawie, Machnówce i Chersoniu. W swych dobrach, których centrum stanowiła Machnówka (20 km od Berdyczowa), zbudował szereg manufaktur: sukiennicze, pończosznicze, powozów, mebli, wytwórnie fajansów i inne, do których sprowadził rzemieślników zagranicznych. W dobrach jego powstała także drukarnia, apteka i duży browar. Pracował nad podniesieniem rolnictwa i chowu bydła. 8 maja 1787 został kawalerem Orderu Orła Białego.

Jako bankier, prowadził rozległe operacje finansowe, usiłował skierować handel polski w kierunku Morza Czarnego, od 1783 kierował Kompanią Handlu Czarnomorskiego, w rosyjskim porcie Chersoń, otworzył dom handlowy i rozpoczął transport towarów własnymi statkami. W momencie szczytowego rozwoju interesów jego majątek sięgał 60-70 mln złp. W 1791 zakupił krzesło wojewody kijowskiego w senacie. W 1793, w związku z ogólnym kryzysem finansowym, spowodowanym II rozbiorem, który pociągnął za sobą bankructwo wielkich finansistów warszawskich (m. in. Teppera), zbankrutował.