Asesor

Z Wikipedii

1. Asesor (hist.) - urząd sądowy w I Rzeczypospolitej, uzupełniał komplet sędziowski i był doradcą sędziego. Występował między innymi w sądach ziemskich. Był urzędnikiem obieralnym, czasem nazywano go komisarzem.
2. Asesor (prawn.) - urząd w sądach powszechnych, sądach administracyjnych, sądach wojskowych, prokuraturach, notariacie oraz izbach komorniczych, który obejmuje osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje (najczęściej po zdanym egzaminie zawodowym) w celu przejścia swoistego okresu próby, który uprawnia do otrzymania bezterminowej nominacji (np. sędziowskiej, prokuratorskiej). Posiada prawnokarny status funkcjonariusza publicznego w zakresie w jakim na podstawie przepisów prawa wykonuje funkcje właściwe dla zastępowanego organu, czyli sędziego, komornika^[1], notariusza itd.

Spis treści 1 Asesor sądowy 1.1 Asesorzy w sądach powszechnych 1.2 Asesorzy w sądach wojskowych 1.3 Asesorzy w sądach administracyjnych 2 Asesor prokuratury 3 Asesorzy notarialni i komorniczy 4 Przypisy

[edytuj] Asesor sądowy

Asesorzy są mianowani zarówno w sądownictwie powszechnym (w sądach rejonowych), wojskowym (w wojskowych sądach garnizonowych^[2]) jak i administracyjnym (w wojewódzkich sądach administracyjnych). W każdym z tych pionów sądownictwa, instytucja asesora jest ukształtowana w odmienny sposób.

[edytuj] Asesorzy w sądach powszechnych

Asesorem sądowym mianuje Minister Sprawiedliwości na czas nieokreślony osobę, która po odbyciu trzyletniej aplikacji sądowej zdała egzamin sędziowski, względnie spełnia inne szczególne warunki określone w ustawie. Minister może za wypowiedzeniem zwolnić asesora ze stanowiska tylko za zgodą kolegium sądu okręgowego (wbrew obawom, w praktyce się to nie zdarza). Zajmowanie tego stanowiska przez okres co najmniej 3 lat jest jednym z podstawowych warunków ubiegania się o nominację na urząd sędziego sądu rejonowego.

Zgodnie z art. 135 § 1 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych Minister Sprawiedliwości może powierzyć asesorowi sądowemu czasowo pełnienie obowiązków sędziego na okres nieprzekraczający czterech lat (tzw. votum sędziowskie). W praktyce nie spotyka się asesorów nieposiadających votum (asesor nie posiadający votum może pełnić w sądzie rejonowym obowiązki referendarza sądowego). Dlatego też kolokwialnie można powiedzieć, że asesor sądowy to sędzia bez nominacji. W zakresie orzekania asesorzy są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom. Asesor skupia w swoim ręku takie same uprawnienia i obowiązki, jak sędzia, w tym również posiada immunitet sędziowski. W odróżnieniu od sędziego, nie jest nieusuwalny (choć, jak wspomniano, usunięcie asesora z urzędu jest niezwykle trudne, jako wymagające woli Ministra Sprawiedliwości oraz zgody większości sędziów - członków kolegium danego sądu okręgowego), a co najważniejsze – wykonuje czynności orzecznicze tylko do czasu wygaśnięcia votum.

Na mocy wyroku^[3] Trybunału Konstytucyjnego ww. przepis uprawniający do powierzania czynności sędziowskich asesorom utraci moc w dniu 6 maja 2009 r., z powodu jego niezgodności z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Trybunału orzekł też, że jego rozstrzygnięcie nie stanowi podstawy do wzruszania prawomocnych orzeczeń w sprawach, w których czynności podejmowali asesorzy sądowi, albowiem niekonstytucyjność standardu w odniesieniu do tego, komu można powierzyć sądzenie, nie musi przesądzać o niekonstytucyjności treści rozstrzygnięcia lub zastosowanej procedury jego wydawania. Wartości związane z cechą prawomocności przemawiają zaś za ochroną takich orzeczeń.

[edytuj] Asesorzy w sądach wojskowych

Asesora powołuje i odwołuje Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej. Może nim być żołnierz zawodowy pełniący służbę stałą i posiadający stopień wojskowy w korpusie oficerów oraz spełniający niektóre warunki do objęcia urzędu sędziego sądu wojskowego.

Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej może powierzyć asesorowi pełnienie czynności sędziowskich w wojskowym sądzie garnizonowym oraz w wojskowym sądzie okręgowym jako odwoławczym.^[4]

[edytuj] Asesorzy w sądach administracyjnych

W wojewódzkich sądach administracyjnych asesorów mianuje i ewentualnie (za zgodą kolegium sądu) powierza im wykonywanie czynności sędziowskich Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 26 Prawa o ustroju sądów administracyjnych^[5]). W pozostałym zakresie stosuje się do nich przepisy o asesorach sądów rejonowych, z tym że w zakresie wynagrodzenia - przepisy o wynagrodzeniu sędziów sądów okręgowych (art. 29 wymienionej ustawy).

[edytuj] Asesor prokuratury

Asesorzy są powoływani w jednostkach powszechnych prokuratury - w prokuraturze rejonowej, a w jednostkach wojskowych prokuratury - w wojskowej prokuraturze garnizonowej. Asesorowi prokuratorskiemu Prokurator Generalny może powierzyć czasowo pełnienie obowiązków prokuratora, w przeciwnym razie asesor może występować tylko jako oskarżyciel publiczny w postępowaniu uproszczonym.

[edytuj] Asesorzy notarialni i komorniczy

Asesorami nazywa się także osoby, które zdały egzamin notarialny lub komorniczy, i którym powierzono pełnienie obowiązków notariusza (asesor notarialny) lub komornika (asesor komorniczy).

Minister Sprawiedliwości powierza asesorom notarialnym pełnienie obowiązków notariusza, zaś asesorów komorniczych powołuje prezes sądu apelacyjnego na wniosek komornika, który zamierza zatrudnić asesora komorniczego.

Przypisy