Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP w Kielcach

Z Wikipedii

Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP w Kielcach
Katedra w Kielcach
Data budowy	ok. 1171
Data zniszczenia	1243 1260
Wyznanie	katolicyzm
Rodzaj	pierwotnie kolegiata, obecnie bazylika mniejsza, katedra
Wezwanie	Wniebowzięcia NMP
Budulec	cios kamienny
Obecnie	diecezja kielecka

Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP w Kielcach - barokowa świątynia, z pozostałościami stylu romańskiego, zlokalizowana w samym centrum na "Wzgórzu Zamkowym", jeden z najcenniejszych zabytków miasta. Obecnie kościół], dzwonnica oraz wieże sąsiedniego Pałacu Biskupów Krakowskich górują nad niską zabudową śródmieścia (obok katedry ciągnie się czerwony szlak miejski prowadzący przez zabytkowe i ciekawe turystycznie miejsca Kielc.

[edytuj] Historia

• 1171 - bp krakowski Gedeon ufundował kościół w stylu romańskim. Według Jana Długosza świątynia wzniesiona z ciosów kamiennych posiadała dwie przylegające do prezbiterium wieże.
• 1213 - bp krakowski Wincenty Kadłubek przeniósł istniejącą od XI wieku parafię z kościoła św. Wojciecha do kolegiaty przy jednoczesnym poświęceniu świątyni.
• 1243 - zniszczenie kolegiaty przez księcia Konrada mazowieckiego.
• po 1243 - odbudowa świątyni i prawdopodobnie wymiana posadzki z ornamentowanych płytek ceramicznych.
• 1260 - zniszczenie kolegiaty przez Tatarów.
• 1295 - po odbudowie ze zniszczeń, Kielce otrzymały przywilej na obwarowanie miasta (także kolegiaty).
• 1514-1522 - bp krakowski Piotr Myszkowski rozpoczął przedłużanie nawy w kierunku zachodnim. Kościół zaczął przybierać formę krzyża, którego ramię poprzeczne stanowiły wieże z małymi nawami bocznymi.
• ok. 1600 - Wojciech Piotrowski, audytor sądu biskupiego (krakowskiego) ofiarował kościołowi obraz z wizerunkiem Matki Boskiej Łaskawej.
• 1632-1635 - okres prac budowlanych przy prezbiterium i przedłużaniu naw. Utworzenie nowego wejścia do budynku od strony północnej oraz wykonanie marmurowe portale.
• 1636 - ks. Stanisław Pancerius ufundował sukienkę z klejnotami, zdobiącą obraz Matki Boskiej Łaskawej.
• 1642 - erygowano Arcybractwo Różańcowe.
• 1647 - sprowadzono z katedry wawelskiej w Krakowie renesansowy ołtarz, który w XVIII wieku został przeniesiony z Kielc do Bodzentyna (znajduje się tam do dziś).
• 1710 - budowa ołtarzy św. Jana Kantego i św. Antoniego.
• 1719 - bp krakowski Kazimierz Łubieński wydał polecenie rozbiórki wież i rozpoczęcie prac budowlanych przebudowy kościoła. Jego ideę kontynuował brat Bogusław wraz z ks. kanonikiem Weysem. Wyrównano wysokość sklepień, ujednolicono wygląd naw bocznych, poszerzono i wydłużono prezbiterium dobudowując od południa zakrystię, a od północy kapitularz ze skarbcem; obłożono część zewnętrznych murów ciosem kamiennym.
• 10 kwietnia 1728 - konsekracja kolegiaty oraz połączenie jej krytym przejściem z Pałacem Biskupów Krakowskich i kościołem św. Trójcy.
• 1730 - Szymon Czechowicz, artysta malarz, namalował obraz Matki Boskiej Wniebowziętej - centralną część ołtarza głównego.
• 1726-1765 - krakowscy rzeźbiarze wykonali ołtarz główny oraz większość ołtarzy bocznych, ławki, ambony i loże biskupie.
• 1793 - pierwsze, a zarazem ostatnie przed rozbiorami obrady Sejmiku Ziemskiego woj. Sandomierskiego, które wcześniej odbywały się w opatowskiej kolegiacie.
• 1805 - kolegiata podniesiona do godności katedry.
• 1818 - powrót do tytułu kolegiaty z dodatkiem "insignis"
• 1827 - Jan Paweł Worowicz, bp krakowski rozebrał okalające kościół mury oraz kryty korytarz prowadzący do pałacu.
• 1850 - ks. Majerczak zarządził wyzłocenie kościelnych ołtarzy.
• 1869-1872 - bp krakowski Majerczak i jego następca Tomasz Kuliński (od 1882 r. bp kielecki) przeprowadzili gruntowne prace budowlane wg projektu Frtanciszka Ksawerego Kowalskiego. Przebudowie uległy dzwonnice, wzniesiono nową sygnaturkę oraz elewację boczną kościoła, dzięki czemu nabrał barokowego wyglądu. We wnętrzu dotychczasową kaplicę chrzcielną zamieniono na kruchtę, oddzielając ją od nawy północnej przepierzeniem oraz położono nową posadzkę z marmurów słopieckich i brudzkowskich.
• 1870 - rozebranie dalszej części krytego korytarza, prowadzącej do kościoła św. Trójcy.
• 1873 - wydzielenie z diecezji krakowskiej nowej diecezji kieleckiej, której centrum była kielecka kolegiata.
• 1883 - kolegiata ponownie podniesiona do godności katedry.
• 1892 - Tomasz Kuliński (bp kielecki) przeprowadził gruntowny remont katedry. Usunięto zewnętrzne tynki, zstępując je nowymi o szlachetnej fakturze, przebudowano gzymsy i ozdobiono metodą sztukateryjną sklepienia w pierwszych trzech przęsłach naw. Podwyższono poziom ołtarza głównego. Antoni Strzałecki wraz z braćmi pomalował odnowioną świątynię.
• 1894-1895 - na przedłużeniu nawy północnej, wzniesienie kaplicy Pana Jezusa kosztem kapitularza.
• 1898 - krakowscy artyści Stefan Matejko, Franciszek Bruzdowicz, Kacper Żelechowski, Leonard Strojnowski i kierujący pracami Piotr Niziński pokryli wnętrza katedry polichromią.
• 1912-1914 - zainstalowano nowe organy, przebudowano chór muzyczny, sklepienia prezbiterium oraz położono w nim nową polichromię. Przemalowanie kaplicy Pana Jezusa (P. Nowakowski).
• 1939 - pokryto część dachu świątyni blachą miedzianą.
• 1945-1948 - pokryto resztę dachu oraz wybito od południa nowe wejście i przyozdobiono go marmurowym portalem.
• 1949 - wzmocnienie absydy prezbiterium
• 1950-1951 - konserwacja polichromii
• 1953 - odnowiono ambonę i odnowiono ołtarz św. Jana Kantego.
• 1955 - przyozdobienie świątyni Tryptykiem Łagiewnickim.
• 28 września 1971 - uroczyste obchody 800-lecia świątyni. Nadanie jej honorowego tytułu bazyliki mniejszej oraz udostępnienie turystom skarbca i podziemia katedralnego.
• 1982 - bazylika katedralna uznana za Ogólnodiecezjalne Sanktuarium Maryjne.
• 1984-1986 - umieszczenie pamiątkowych tablic poświęconych ofiarom i uczestnikom ostatnich zmagań o utrzymanie i odzyskanie wolności w latach 1939-1945.
• 1990-1991- rozpoczęto prace przy urządzaniu pl. Jana Pawła II oraz odnowiono zewnętrzne lice ścian bazyliki katedralnej.
• 3 czerwca 1991 - koronacja obrazu Matki Boskiej Łaskawej przez papieża Jana Pawła II.
• 2007 - modernizacja pl. Jana Pawła II oraz budowa nowego ołtarza na tym placu; wymiana pokrycia dachowego świątyni.