Bifurkacja (geografia)

Z Wikipedii

Bifurkacja (z łac. furca - widły, bi - dwa razy, bifurcare - rozwidlać się na dwie części) - w szerszym znaczeniu: rozwidlenie się (rozdzielenie) na dwa lub więcej ramion rzeki, pasma górskiego, prądu morskiego, struktury geologicznej itp.

[edytuj] Bifurkacja punktowa (rzeki)

Bifurkacja rzeki to rozwidlenie się rzeki na dwa lub więcej ramion, które następnie płyną do dwóch różnych dorzeczy. To stosunkowo rzadko spotykane zjawisko występuje na rzekach o łagodnym nurcie, płynących przez tereny równinne, zabagnione. Decydującą rolę odgrywają tu: stan wody, czynniki meteorologiczne (siła i kierunek wiatru, opady) i hydrologiczne (nagłe wezbrania, topnienie śniegu) itp. Często bifurkacja jest wynikiem kaptażu.
Znanym przykładem bifurkacji jest bifurkacja rzeki Casiquiare w Ameryce Południowej. Wskutek erozji wstecznej rzeki Rio Negro, część wód Casiquiare odpływa do Rio Negro i Amazonki, a część do Orinoko. W Polsce zjawisko to występuje m.in. na Obrze, dopływie Warty, ma jednak charakter sztuczny - przez kanał część wody płynie do Obrzycy (dopływ Odry). Często przytaczanym lecz błędnym przykładem jest skrzyżowanie Nielby i Wełny w Wągrowcu - nie jest to jednak naturalna bifurkacja, lecz skrzyżowanie rzek powstałe w wyniku prac melioracyjnych prowadzonych przez cystersów w dolinie Wełny (XV-XVI w.).

[edytuj] Bifurkacja powierzchniowa (jeziora)

Bifurkacja jeziora to wypływ cieków, które odprowadzają z niego wody do różnych dorzeczy. Występuje w przypadku, gdy zlewnia jeziora leży w pobliżu działu wodnego. Zjawisko to może występować okresowo w zależności od poziomu wód jeziora.
Przykładem zbiornika bifurkującego jest Jezioro Wollaston w Kanadzie, którego wody odpływają jednocześnie do dorzecza Mackenzie oraz do Zatoki Hudsona przez rzekę Churchill.

[edytuj] Pseudobifurkacja

W przypadku bifurkacji rzeki, odcina się czasem to ramię, w którym przepływ jest mniejszy i zaznacza się bramę (brama bifurkacyjna) w dziale wodnym. Wskazuje ona miejsce, od którego woda w korycie odpływa w różnych kierunkach. Taki układ nazywa się pseudobifurkacją; występuje on najczęściej na obszarach o gęstej sieci kanałów lub rowów melioracyjnych.