Bisior
Z Wikipedii
Bisior - wiązka jedwabistych nici powstająca z szybko krzepnącej wydzieliny niektórych, głównie morskich małżów (omułek, szołdra) lub rzadko słodkowodnych (racicznica). W Polsce bisior wytwarzają racicznica zmienna oraz omułek jadalny.
Nici te powstają z wydzieliny gruczołu bisiorowego, leżącego u nasady nogi małża. Służą do przytwierdzania się małża do podłoża, osiągając długość do 6 cm. U niektórych gatunków małży służą także do sklejania materiałów gniazda. Bisior nie zrasta się z nabłonkiem małża - jest przytrzymywany mięśniem nogi i w każdej chwili może być porzucony.
[edytuj] Jedwab morski
W starożytności i w średniowieczu wyrabiano z bisioru bardzo cienkie i lśniące tkaniny określane jako jedwab morski lub oceaniczny, po włosku "tarantine"; był on prawdopodobnie najdroższą tkaniną starożytności. Powstawał z nici pozyskiwanych głównie z małża Pinna nobilis L. (pol. "przyszynka szlachetna") z Morza Śródziemnego, bardzo dużego, bo dorastającego do 60-90 cm długości.
Zalety bisioru sławił już w starożytności Herodot, również XIX-wieczni egiptolodzy na podstawie swych odkryć potwierdzili znajomość jedwabiu morskiego w dawnym Egipcie. Jednym z nich był John Gardner, który pokusił się o obliczenie gęstości bisiorowych nitek w odnalezionych fragmentach tkanin - w jednym calu materiału (25,4 mm) miały się znajdować 152 nitki bisiorowe, co dowodziło ich niebywałej delikatności. Głównym ośrodkiem produkcji bisioru był Tarent we Włoszech, a także Korsyka, Sardynia i Sycylia.
Jedwab morski był bardzo ceniony ze względu na swoją rzadkość i złocisty połysk. Był niebywale drogi, ponieważ produkowano go ręcznie, a zdobycie nici bisiorowych nie było proste. Aby uzyskać 200-300 gramów tej przędzy, trzeba było zanurkować po ok. 1000 sztuk małży (jeden małż wytwarza zaledwie 1-2 gramy surowej nici). Przyczyniło się to też do przetrzebienia siedlisk Pinna nobilis L..
W wieku XVIII modna była bisiorowa galanteria (pończochy, apaszki, rękawiczki) - zachwycano się jej lekkością: poskładaną parę rękawiczek dało się zmieścić w skorupce włoskiego orzecha. Słynny całun z Manoppello powstał na kawałku tkaniny z bisioru.
W dzisiejszych czasach morski jedwab produkowany jest tylko na wyspie Sant Antioco koło Sardynii. Mieszka tam jedyna na świecie kobieta, która potrafi wytwarzać tkaniny bisiorowe - Chiara Vigo. Jej przodkami mają być Chaldejczycy i Fenicjanie, ludy, u których umiejętność wytwarzania morskiego jedwabiu przekazywano sobie z pokolenia na pokolenie od tysięcy lat. Bisior produkowany obecnie używany jest głównie do naprawy muzealnych eksponatów wykonanych z tarantine.
