Egiptologia
Z Wikipedii
Egiptologia - nauka zajmująca się badaniem języka i historii starożytnego Egiptu.
Spis treści |
[edytuj] Dzieje badań Egiptu Starożytnego
[edytuj] Pisarze starożytni
- do napisania
[edytuj] Średniowiecze
- do napisania
[edytuj] Renesans
- do napisania
[edytuj] Wiek XVI i XVII
Pierwsze podróże w celu poszukiwania zabytków rozpoczęły się u schyłku XVI i początku XVII wieku. Pewien nieznany z imienia Wenecjanin odwiedził w 1589 roku Górny Egipt i Dolną Nubię docierając aż do el-Derr. W pozostawionym manukrypcie zaświadcza, że nie podróżował dla żadnego konkretnego celu, lecz tylko po to, by zobaczyć "tyle pysznych budowli, kościołów, posągów, obelisków i kolumn". Za najbardziej godne uwagi Wenecjanin uznał świątynie Karnaku i Luksoru. Jedną z ważniejszych postaci był Włoch Pietro della Valle (1586-1652), który odbył w latach 1616-1626 podróż przemierzając całą wschodnią część basenu Morza Śródziemnego, przywożąc do ojczyzny egipskie mumie i manuskrypty koptyjskie. Badania ówczesnych podróżników nie są jeszcze nazywane mianem archeologicznych.
Do rozwoju badań nad piramidami egipskimi przyczynił się poprzez swoje prace John Greaves (1602-52). W 1646 wydał dzieło Pyramidographia, or a Discours of the Pyramids in Aegypt (Piramidografia czyli rozprawa o piramidach w Egipcie). Autor dwukrotnie odwiedził Gizę, zmierzył i przebadał piramidy, swoje ustalenia krytycznie skonfrontował z tekstami starożytnymi im poświęconymi. Greaves odwiedził także Sakkarę. Rezultat przeprowadzonych prac był dużo bardziej przenikliwy i dokładny niż jakiekolwiek inne z tego samego okresu.
[edytuj] Wiek XVIII
Od końca XVII wieku wzrasta liczba podróżników odwiedzających Egipt. Dzieła publikowane po powrocie obejmować zaczęły także użyteczne rysunki zabytków. Francuski jezuita Claude Sicard (1677-1726) zbadał z polecenia francuskiego regenta zabytki Górnego Egiptu. On też jako pierwszy nowożytny podróżnik, w oparciu o źródła starożytne, zidentyfikował Teby i prawidłowo określił Kolosy Memnona i Dolinę Królów. Następnym ważnym podróznikiem był Duńczyk Frederik Ludwig Norden (1708-42). Dzieło opisu podróży odbytej w latach 1737-38, wydane już po jego śmierci, wspaniale ilustrowane, wznawiano w kolejnych edycjach od 1751 do końca XVIII wieku.
Egiptowi stopniowo poświęcało się coraz więcej miejsca w sławnych publikacjach, m.in. w wielotomowych kompilacjach Bernarda de Montfaucona (publikacja: 1719-24) i barona de Caylusa (1752-64).
Egiptologia rozwinęła się szczególnie dzięki wyprawie Napoleona Bonaparte do Egiptu, podczas ktorej założono Instytut Egipski w Kairze. W skład ekspedycji wchodziły nie tylko siły wojskowe, ale także liczna grupa uczonych, którzy jako pierwsi podjęli naukowe badania zabytków starożytnego Egiptu. Opisali oni i utrwalili na rycinach szereg najsłynniejszych zabytków kultury egipskiej m.in. Piramidy w Gizie, czy też Świątynię na wyspie File. Do wzrostu zainteresowania egiptologią przyczyniły się dalsze odkrycia naukowe, wśród których przełomowym było odczytanie hieroglifów przez Jean'a Francois'a Champollion'a.
Od tego momentu nastał szał na wszystko, co egipskie. W Anglii stało się modne urządzanie przyjęć, na których punktem kulminacyjnym było odwijanie mumii przywiezionych z krainy faraonów. Początkowo do Egiptu przyjeżdżali hobbyści, w niczym niezwiązani z archeologią. Jednym z nich był lord Carnarvon, który wraz z Howardem Carterem odkrył grobowiec Tutanchamona.
[edytuj] Egiptologia poza Egiptem
Praca w terenie stanowi niewielką część całej pracy egiptologów. Wielu z nich spędza czas w zaciszu bibliotek i gabinetów studiując uzyskane z wykopalisk zabytki o wartości estetycznej oraz materiały piśmienne.
[edytuj] Badania nad pismem i językiem
F. Griffith (1862-1934) i Wilhelm Spiegelberg (1870-1930) znacznie wzbogacili wiedzę na temat demotyki i hieratyki, a Adolf Erman przyczynił się do lepszego poznania wczesniejszyc faz rozwoju egipskiego. Fundamentalne znaczenie miała wydana w 1927 roku przez sir Alana Gardinera, do dziś niezastąpiona, gramatyka klasycznego języka egipskiego, w której zawarto wyniki prac Gardinera i Battiscombe`a Gunna (1883-1950). W 1944 roku opublikowano rewolucyjne studium H.J. Polotsky`ego, egiptologa, który zmienił rozumienie samego języka we wszystkich okresach rozwoju. W latach 1926-53 wydano jedenastotomowy słownik Adolfa Ermana i Hermana Grapowa, stanowi on jednak tylko początek studiów nad znaczeniem egipskich słów. Rozwiązanie wszystkich problemów językowych najprawdopodobniej nigdy nie nastąpi.
Szczegółowe studia nad tekstami prowadził Kurt Sethe (1869-1934), badacz wielce dla egiptologii zasłużony. Wniosł swój wkład do niemal wszystkich szczegółowych dziedzin, wydał też najwięcej tekstów. Wybitny współpracownik Gardinera, Jaroslav Černy (1898-1970) zasłynął między innymi jako edytor ostraków i innych tekstów kursywnych z Deir el-Medina.
Gerhard Fecht zmienił sposób postrzegania tekstów egipskich wykazując, że większość z nich napisana jest w czymś podobnym do metrum.
[edytuj] Badania nad sztuką
Do rozwoju badań nad sztuką egipską niezwykle przyczynił się Heinrich Schäfer (1868-1957). Napisał on fundamentalną pracę analizującą sposób przedstawiania przedmiotów i postaci świata naturalnego.
Wszelkie dokonania pokoleń egiptologów stanowią jedynie wstęp do prac, które czekają na wykonanie. Współczesna egiptologia jest dyscypliną akademicką uprawianą na uniwersytetach, muzeach i instytutach archeologicznych w ponad 20 krajach. Badaniami nad językiem, historią, literaturą, religią, sztuką zajmuje się około 300 egiptologów.
[edytuj] Zobacz też
- Starożytny Egipt
- Architektura i rzeźba starożytnego Egiptu
- Malarstwo starożytnego Egiptu
- Bogowie starożytnego Egiptu, mitologia egipska
- Władcy Egiptu
