Bitwa pod Carrhae

Z Wikipedii

Bitwa pod Carrhae (obecnie Harran w Turcji) stoczona w czerwcu 53 p.n.e. przez legiony rzymskie i Partów. Była jedną z największych klęsk jakie w swojej historii poniósł Rzym.

W 54 p.n.e. Krassus, jeden z triumwirów, po odbyciu konsulatu w Rzymie, udał się do Syrii, by zgodnie z ustaleniami zjazdu triumwirów w Lukce z 56 p.n.e., objąć namiestnictwo tej prowincji. Sąsiedztwo bogatej Partii, która kontrolowała część jedwabnego szlaku oraz handel między światem śródziemnomorskim a Indiami, podziałało na wyobraźnię Krassusa, który zapragnął łatwych podbojów rzymskich na Wschodzie. Chciał też dorównać w wojennej sławie kolegom-triumwirom: Juliuszowi Cezarowi i Pompejuszowi.

Wkrótce Krassus rozpoczął przygotowania do wyprawy partyjskiej. W 54 p.n.e. na czele swojej armii przeprawił się na drugi brzeg Eufratu, zajmując kilka miast - niektóre poddały się dobrowolnie. Zostawiając kilka garnizonów w Mezopotamii, z resztą wojska powrócił na zimowe kwatery do Syrii. Ta zwłoka w działaniach była, zdaniem Plutarcha, przyczyną dalszych niepowodzeń Marka Krassusa. Pod koniec 54 p.n.e. przybył do Syrii syn Krassusa, Publiusz Krassus, dawny, odznaczany za odwagę, legat Cezara w Galii, który przywiódł ze sobą liczący 1000 jeźdźców oddział galijskiej kawalerii. W 54 p.n.e. 36-tysięczna armia Krassusa (siedem legionów, jazda Publiusza Krassusa oraz sprzymierzeńców) przekroczyła Eufrat w pobliżu miasta Zeugma i w początkach 53 p.n.e. znalazła się na terenie kontrolowanej przez Partów Mezopotamii. W sojusz z Krassusem wszedł naturalny jego sprzymierzeniec król Armenii Artawazdes II, który namawiał Krassusa, by pomaszerował na Partię przez bezpieczniejszą dla Rzymian Armenię. Krassus wolał jednak krótszą marszrutę przez pustynny kraj w kierunku Seleucji i stolicy Partów Ktezyfonu, wobec czego Artawazdes II wycofał się z swoimi oddziałami. Do Rzymian dołączył również na czele 6 tys. konnych Ariamnes, wódz arabskiego Natabanu, który później okazał się sojusznikiem Partów i wprowadził legiony w pułapkę, odciągając je od rzeki i prowadząc na pustynne obszary.

Król partyjski Orodes II podzielił swe wojska na dwie części i sam ruszył na Armenię, by ukarać Artawazdesa II. Pozostałe oddziały, ok. 10 000 konnych łuczników i 1000 ciężkozbrojnych kawalerzystów (katafraktów) pod wodzą wybitnego partyjskiego wodza Erana Spahbodha Rustahama Suren-Pahlava miały opóźniać marsz Rzymian aż do powrotu z północy króla Orodesa.

Krassus maszerował wzdłuż Eufratu nie napotykając najmniejszego oporu, a jedynie ślady uchodzących przed nim wojsk. Dlatego, gdy natkął się na partyjską armię ok. 35 km na południe od miejscowości Carrhae, był bardzo zaskoczony. Rozkazał swoim legionistom sformować "żółwia" - rzymski szyk obronny. Każdy bok szyku liczył po 12 kohort i oddział kawalerii. Skrzydłami dowodzili Publiusz Krassus i legat Kasjusz, a Marek Krassus pozostał w środku kwadratu. W takim szyku Rzymianie dotarli do strumienia Balissus (obecnie Balikh). Większość dowódców rzymskich była za założeniem obozu i pozostaniem w tym miejscu przez noc oraz zdobyciem informacji o liczebności przeciwnika. Do szybkiej akcji namawiał Krassusa jego syn. Był pewny siebie widząc wyłącznie lekkozbrojnych łuczników. Nie wiedział, że partyjski wódz nakazał swoim katafraktom osłonić pancerze skórami i schować się za przednie linie. Nagle w ogłuszającym i przerażającym dudnieniu tarabanów katafrakci zrzucili okrycia z pancerzy i przypuścili atak na Rzymian. Gdy Suren zorientował się w głębokości rzymskiej armii, która mogła wytrzymać impet ataku, zatrzymał szarżę ciężkozbrojnych i nakazał otoczyć wroga. Rzymianie przypuścili kontratak, ale zostali zatrzymani przez grad strzał, które przebijały rzymskie pancerze. Konni łucznicy zaczęli zasypywać strzałami bezradnych, mogących się tylko chronić za tarczami Rzymian. Nieprzerwane dostawy strzał dla partyjskich łuczników zapewniało tysiąc arabskich jeźdźców na wielblądach.

Marek Krassus nakazał Publiuszowi Krassusowi zaatakować szarżą oddziały partyjskie. Publiusz poprowadził do niej 1300 kawalerzystów, 500 łuczników i osiem kohort legionistów. Galijscy jeźdźcy, którzy walczyli z ogromną odwagą i determinacją, zostali jednak rozbici przez katafraktów, a Publiusz nie chcąc trafić do niewoli, odebrał sobie życie. Jego odciętą głowę zatkniętą na włóczni Partowie pokazali Rzymianom. Główne siły rzymskie były masakrowane strzałami aż do zmroku, kiedy Partowie się wycofali.

Inicjatywę przejęli legaci Krassusa, Kasjusz i Oktawiusz, którzy nadzieję przeżycia pokładali w szybkim wycofaniu się pod osłoną ciemności za mury Carrhae. Przed północą do miasta dotarł oddział kawalerii, który poprzedzał wycofujące się w chaosie główne siły, na które kawalerzyści nie czekali, rejterując w kierunku Eufratu. Dwutysięczny oddział piechoty rzymskiej, który odłącył się od głównej kolumny, został wycięty w pień, przez ścigających Rzymian Partów. Wojska Krassusa do miasta wprowadził dowódca rzymskiego garnizonu, który wyszedł na pomoc Krassusowi. W Carrhae nie było zapasów potrzebnych dla wytrzymania długiego oblężenia. Obrońcy nie mogli też liczyć na pomoc z zewnątrz. Przeto Krassus postanowił wyrwać się kolejnej nocy i szukać schronienia w Armenii. Jednak jego przewodnik okazał się partyjskim szpiegiem, który zwodził Rzymian całą noc.

Kasjuszowi z pięciuset jeźdźcami udało się inną trasą dotrzeć do bezpieczenej Syrii. Oktawiusz, inny z oficerów, dzięki zaufanym przewodnikom, schronił się w górach. O świcie Krassus i jego siły podeszli do podnóża łańcucha górskiego i połączyli się z Oktawiuszem. W tym momencie Suren zaoferował Krassusowi układy pokojowe. Krassus i Oktawiusz spotkali się z Partami. W trakcie rozmów doszło, prawdopodobnie przez przypadek, do utarczki, w czasie której Krassus zginął z rąk pomniejszego dowódcy partyjskiego.

W czasie bitwy zginęło około 20 000 legionistów, a 10 000 dostało się do niewoli. Tych ostatnich osiedlono w Sogdianie we wschodniej części partyjskiego imperium. W ręce Partów wpadły insygnia legionowe, których zwrot wynegocjował w 20 p.n.e. August.