Starożytna Syria

Z Wikipedii

Starożytna Syria zajmowała obszar między Morzem Śródziemnym, a rzeką Eufrat oraz między Azją Mniejszą (konkretnie górami Taurus) i Palestyną. Takie ramy terytorialnie przyjmuje się najczęściej w literaturze, z punktu widzenia geograficznego dla tego regionu. Nie są one tożsame z obecnymi granicami państwa syryjskiego.

Spis treści 1 Granice starożytnej Syrii 2 Historia 2.1 Ebla 2.2 Okres grecki 2.3 Okres rzymski 3 Przypisy

[edytuj] Granice starożytnej Syrii

Granica zachodnia starożytnej Syrii nie podlega dyskusji, gdyż tworzy ją naturalna bariera Morza Śródziemnego. Jeśli chodzi o wschodnią granicę, to Eufrat wydaje się w pełni uzasadniony, gdyż tereny na wschód od tej rzeki zaliczane są w historiografii do Mezopotamii.

Z kolei od północnej strony góry Taurus oddzielają od Syrii Azję Mniejszą, w której rozwijały się odrębne kultury i państwa, często bardzo zróżnicowane.

Najbardziej płynną granicą starożytnej Syrii była południowa jej część sięgająca poza pasma Libanu i Antylibanu. Na południe od nich żyły plemiona nomadów oraz półnomadów i zaczynały się terytoria zaliczane do Palestyny.

Oczywiście podział powyższy jest tylko umowny, gdyż dzieje ościennych terenów ściśle zazębiały się z historią starożytnej Syrii, często tworząc wspólną historię zjednoczonych obszarów (np. w czasach panowania perskiej dynastii Achemenidów). I na odwrót – niektóre obszary w toku dziejów wyodrębniały się jako oddzielne organizmy polityczne, co wynikało niekiedy z uwarunkowań geograficznych (np. część wybrzeża w I w. p.n.e. wyodrębniła się jako Fenicja).

[edytuj] Historia

Stepowe, mało urodzajne obszary Syrii, otoczone od zachodu, północy i północnego wschodu wąskimi pasami żyznej ziemi, zamieszkane były w II tysiącleciu p.n.e. przez niejednolite etnicznie plemiona trudniące się głównie hodowlą, a także rolnictwem i sadownictwem. Położenie na szlakach łączących Azję Mniejszą z Mezopotamią: Palestyną, Egiptem i Arabią powodowało znaczny rozwój handlu, głównie tranzytowego, równocześnie jednak sprawiało, że Syria stanowiła cel ekspansji i terytorium sporne wszystkich wielkich państw istniejących w starożytności w Azji Zachodniej; położenie geograficzne oraz brak jednolitego, centralnie położonego dorzecza, które mogłoby skupić ludność Syrii, przeszkodziły wytworzeniu się tu niezależnego, dużego państwa.

[edytuj] Ebla

W XVII-XVI w. p.n.e. tereny Syrii wchodziły w skład państwa Mitanni; północną część opanowali w II poł. XVI w. Hetyci, południowa część Syrii w I poł. XV w. uległa ekspansji Egiptu; konflikt hetycko-egipski zakończył się opanowaniem przez Hetytów w I poł. XIV w. także południowej Syrii. W XI wieku Syria dostała się pod krótkotrwałe rządy Asyrii; w okresie jej osłabienia w Syrii powstały liczne odrębne, niezależne państewka (Aramejczycy); w IX i VIII w. rządy asyryjskie zostały odnowione. Po upadku państwa asyryjskiego Syria została opanowana przez Medów, następnie w I poł. VI w. przez Babilonię; w II poł. VI wieku Syria weszła w skład Persji, tworząc jedną z satrapii.

[edytuj] Okres grecki

W 332 opanowana przez Aleksandra Wielkiego; w wyniku bitwy pod Ipsos 301, północna Syria weszła w skład ogromnej monarchii Seleucydów, utworzonej przez Seleukosa I Nikatora; później, po przeniesieniu do Syrii głównych jej ośrodków, zwanej też królestwem syryjskim, południowa część została włączona do Egiptu. Monarchia syryjska, obejmująca rozległe obszary od Indii po zach. wybrzeża Azji Mniejszej, stanowiła sztuczny twór polityczny o nadzwyczaj niejednolitej etnicznie, kulturowo, językowo i religijnie ludności. Jedynym oparciem dla panującej dynastii była armia oraz masowo zakładane, głównie w zachodniej części państwa, miasta greckie, dzięki którym coraz bardziej pogłębiała się hellenizacja kraju. Stolicami oraz głównymi ośrodkami handlu i kultury były Antiochia nad Orontesem (największe miasto w Syrii) i Seleucja nad Tygrysem. Rządy Seleucydów, mimo licznych sukcesów militarnych odnoszonych zwłaszcza przez Antiocha III Wielkiego (m.in. przyłączenie Palestyny), nie doprowadziły do większej konsolidacji państwa. Słabość gospodarki i brak wewnętrznej spoistości sprawiły, że to ogromne imperium nie umiało przeciwstawić się ekspansji Rzymu. Wojna podjęta przez Antiocha III zakończyła się jego klęską pod Magnezją 190, a następnie utratą części terytoriów zach. i ograniczeniem samodzielności politycznej. Próby odbudowania dawnej potęgi podejmowane przez Antiocha IV Epifanesa nie dały trwałych rezultatów; nękane częstymi powstaniami (największe powstanie Machabeuszów, 167) oraz atakowane z zewnątrz państwo Seleucydów słabło coraz bardziej.

[edytuj] Okres rzymski

W 64-63 p.n.e. opanowana przez Rzym i przekształcona w rzymską prowincję; w pierwszych wiekach n.e. Syria przeżyła rozkwit gospodarczy; uległa w znacznym stopniu chrystianizacji. W okresie cesarstwa miała duże znaczenie militarne – stanowiła bazę dla wypraw przeciwko Partom, potem Persom. Od IV-V w. wzrastał opór ludności syryjskiej przeciw hellenizacji, co znalazło wyraz w rozwoju piśmiennictwa w języku miejscowym i w opozycji do oficjalnego kościoła (monofizytyzm). W okresie bizantyjskim w VI i VII w. ulegała najazdom perskim.

W czasach rzymskich była podzielona na 10 okręgów: Commagene, Cyrrhestice, Pieria, Seleucis, Chalcidice, Chalybonitis, Palmyrene, Apamene, Cassiotis, Laodicene. Konstantyn wydzielił 2 północne okręgi: Commagene i Cyrrhestice w oddzielną prowincję Euphratensis. Teodozjusz II pozostałą część Syrii podzielił na 2 prowincje: Syria Prima, ze stolicą w Antiochii i Syria Secunda, ze stolicą w Apamei.

Rzymscy gubernatorzy Syrii

Data	Gubernator
63-61 p.n.e.	Marek Emiliusz Skaurus
61-60 p.n.e.	Lucius Marcius Philippus
59-58 p.n.e.	Lentulus Marcellinus
57-55 p.n.e.	Aulus Gabiniusz
55-53 p.n.e.	Marcus Licinius Crassus Dives
53 p.n.e.	Sextus Iulius Caesar
53-51 p.n.e.	Gajusz Kasjusz Longinus I
51-50 p.n.e.	Marcus Calpurnius Bibulus
50-49 p.n.e.	Veientonius
49-47 p.n.e.	Scypion Metellus
47-46 p.n.e.	Sextus Iulius Caesar (po raz drugi)
46-44 p.n.e.	Caecilius Bassus
44-43 p.n.e.	Lucius Statius Murcus
43-42 p.n.e.	Gajusz Kasjusz Longinus I (po raz drugi)
42 p.n.e.	Lucius Cassius Longinus
41-40 p.n.e.	Lucius Decidius Saxa
40-39 p.n.e.	okupacja przez Partów
39-38 p.n.e.	Publius Ventidius
38-35 p.n.e.	Gajusz Sosjusz
35-31 p.n.e.	Lucius Munatius Plancus
31-30 p.n.e.	Lucius Calpurnius Bibulus
30-27 p.n.e.	Quintus Didius
27-22 p.n.e.	Cassius Longinus
22-12 p.n.e.	Marek Agryppa
11-10 p.n.e.	Marcus Titius
9-6 p.n.e.	Gajusz Sencjusz Saturninus
6-4 p.n.e.	Publiusz Kwinktyliusz Warus
4 p.n.e.	Gajusz Sencjusz Saturninus (po raz drugi)
3-2 p.n.e.	Publiusz Sulpicjusz Kwiryniusz
2-1 p.n.e.	Publiusz Kwinktyliusz Warus (po raz drugi)
1 p.n.e.-4 n.e.	Gajusz Juliusz Cezar (wnuk Augusta)?[1]
4-5	Lucjusz Woluzjusz Saturninus
6-12	Publiusz Sulpicjusz Kwiryniusz (po raz drugi)
12-17	Kwintus Cecyliusz Metellus Silan
17-19	Gnejusz Kalpurniusz Pizon
19-20	Waleriusz Gratus
20-21	Petronius
21-?	Gnaeus Centius Saturninus
?-32	Alius Lamius
32-35	Pomponiusz Flakkus
35-38	Lucjusz Witeliusz
39-42	Publiusz Petroniusz
42-44	Gnaeus Vibius Marcus
44-49	Gajusz Kasjusz Longinus II
51-60	Gaius Ummidius Quadratus
60-63	Domitius Corbulo
63-65	Caesennius Paetus
65-67	Cestius Gallus
67-?	Gaius Licinius Mucianus
ok.72	Lucius Iunius Caesennius Paetus
133	Publicjus Maecellus
160-162	Attidius Cornelianus
ok.164-ok.171	Awidiusz Kasjusz
po 171	Flavius Boethus
następca powyższego	C. Erucius Clarus
185/6-191	Asellius Emilianus
191-194	Pescennius Niger
ok.196	Ulplus Arabianus

Przypisy