Bitwa pod Hastenbeck

Z Wikipedii

Bitwa pod Hastenbeck wojna siedmioletnia
Data	26 lipca 1757
Miejsce	koło wioski Hastenbeck, na południowy wschód od Hameln
Wynik	zwycięstwo francuskie, prowadziła do zajęcia Elektoratu Hannoweru
Terytorium	Dolna Saksonia, Niemcy
Strony konfliktu Elektoratu Hanoweru Hesja-Kassel Brunszwik Francja Dowódcy William August książę Cumberland Louis Charles d'Estrées Siły 35 tys. ludzi, 28 ciężkich dział [1] 50 tys. piechoty, 10 tys. jazdy, 68 ciężkich dział[2] Straty 1300 ludzi 2600 ludzi

Wojna siedmioletnia
Minorka - Lovosice - Reichenberg - Praga - Kolin - Plassey - Hastenbeck - Groß-Jägersdorf - Moys - Rossbach - Wrocław - Lutynia - Krefeld - Domstadtl - Sarbinowo - Hochkirch - Bergen - Kije - Minden - Kunowice - Hoyerswerda - zatoka Quiberon - Maxen - Miśnia - Landeshut - Warburg - Legnica - Kloster Kamp - Torgau - Vellinghausen - Burkersdorf - Wilhelmstahl - Freiberg - Buxar

Bitwa pod Hastenbeck odbyła się podczas wojny siedmioletniej 26 lipca 1757 roku koło wioski Hastenbeck (koło Hameln). Sojusznicze siły zbrojne Elektoratu Hanoweru, Hesji-Kassel i Brunszwiku zostały pokonane armię francuską, co w ostatecznym rozrachunku doprowadziło do Konwencji z Klosterzeven i okupacji Elektoratu.

Spis treści 1 Preludium 2 Bitwa 3 Efekty 4 Przypisy 5 Literatura 6 Zobacz też

[edytuj] Preludium

Francuzi – sojusznicy Austrii, Rosji, Szwecji i Saksonii uderzyli na Niemcy w kwietniu 1757 roku, prowadząc 100 tys. armię. Mieli oni nadzieję odciągnąć uwagę Prusaków, którzy byli sprzymierzeni z Anglią i Hanowerem, od czeskiego teatru działań wojennych gdzie toczyły się ciężkie walki prusko-austriackie (bitwy pod Lovosicami, Pragą, Kolinem). Bitwa pod Hastenbeck jest jedną najbardziej niezwykłych bitew w historii, gdyż w pewnym momencie obydwaj głównodowodzący stwierdzili, iż przegrali bitwę i rozpoczęli odwrót.

Jedna z dwu francuskich armii, pod dowództwem księcia de Soubise pomaszerowała na centralne Niemcy. Połączyła się ona z Armią Rzeszy księcia von Hildburghausen. Ta koalicyjna armia później poniosła klęskę w bitwie z Prusakami pod Rossbach 5 listopada 1757.

Inna francuska armia pod rozkazami marszałka Louisa Charles'a d'Estrées składająca się z około 50 000 piechoty, 10 000 kawalerii i 68 dział posuwała się w kierunku Elektoratu Hanoweru. Prusy związane przez Austrię, Rosję i Szwecję nie były zdolne wspomóc zachodniego frontu. To zadanie spadło na Hanowerską Armię Obserwacyjną, która miała niewielkie wsparcie wojsk pruskich – sześć batalionów. W skład Hanowerskiej Armii Obserwacyjnej, wychodziły kontyngenty z Hanoweru (około 60%) i Hesji (około 25%), dodatkowo siły zbrojne Brunszwiku i niewielki kontyngent pruski. Łącznie siły te liczyły około 40 tys. ludzi (źródła podają liczby między 36 i 47 tys. ludzi). Armia pozostawała pod rozkazami Williama Augustusa księcia Cumberland, który był synem króla Wielkiej Brytanii Jerzego II.

Siły hanowerskie zrezygnowały z obrony Renu i postanowiły bronić położonej dalej na wschód Wezery. To zmusiło Prusaków do rezygnacji z obrony twierdzy w Wesel i do oddania linii rzeki Lippe w kwietniu. Głównym celem Cumberlanda było zapobieżenie francuskiej okupacji Elektoratu. Najpierw skupił on armię pod Bielefeld a potem po krótkim postoju Brackwede, Cumberland postanowił przekroczyć Wezerę na południe od Minden. Główną ideą było użycie Wezery jako naturalnej linii obronnej uniemożliwienie przekroczenia rzeki przez wojska francuskie. Książę Cumberland rozwinął główne siły pod Hameln, który jest kilka kilometrów na północny zachód od Hastenbeck i pozostawił pruskie bataliony w garnizonie Minden. Rozwinięto też małe patrole wzdłuż całej Wezery. Tymczasem Francuzi posłali wydzielone oddziały na północ, które zajęły 3 lipca Emden, który był istotnym punktem komunikacji pomiędzy Brytanią a Niemcami. Póoźniej posyłano inny oddział na południe, który wziął 15 lipca Kassel.

Nocą 7 lipca czołówki francuskie przekroczyły Wezerę koło miasteczka Beverungen. Normalnie Wezera jest ciężka do sforsowania, lecz podczas lata poziom wody obniża się od ok. 80 cm między Münden i Hameln, stwarzając przez to możliwy dla piechoty i kawalerii bród. Posuwając się na przód grupa ta udała się na północ i utworzyła przyczółek przy Höxter. Główne siły armii przekroczyły Wezerę 16 lipca nie pozostawiając księciu Cumberland żadnego wyboru jak tylko rozwinąć swe siły na południe od Hameln w celu przeciwstawienia się marszałkowi d'Estrées. Niefortunnie dla niego Fryderyk II przegrał tymczasem bitwę pod Kolinem z Austriakami i dlatego ściągnął wspierające dotychczas Cumberlanda bataliony pruskie.

[edytuj] Bitwa

Przeciwne armie w ostatecznym rozrachunku spotykały się rankiem 25 lipca koło wsi Hastenbeck. Dowódca francuskiego prawego skrzydła, generał François de Chevert, otrzymał rozkaz uderzenia na wojska hanowerskie koło wsi Voremberg, ale natarcie zostało powstrzymane. Ponieważ francuskie lewe skrzydło pod dowództwem generała de Broglie wciąż przekraczało Wezerę niedaleko Hameln, d'Estrées postanowił odroczyć bitwę do czasu skoncentrowania całości swych sił. W tym czasie książę Cumberland cofnął się i zajął silną pozycję między Alferde a Voremberg.

Następnego dnia wódz francuski ujrzał armię sprzymierzonych trzymającą linię od Hameln do Voremberga. Jej prawe skrzydło było oparte na rzece Hamel i potoku Hastenbach. Centrum frontu wojsk Cumberlanda było rozwinięte na północ od wioski Hastenbeck zaś baterie artylerii zostały rozmieszczone na wyniosłości za wioską. Lewe skrzydło sprzymierzonych obejmowało dwie okopane baterie oraz broniące je bataliony grenadierskie. Lewa flanka była chroniona przez wzgórze Obensburg. Przed frontem armii Cumberlanda płynęła rzeka Haste. Książę Cumberland popełnił błąd w rozwinięciu przypuszczając, iż wzgórze to jest niemożliwe do przebycia przez kolumny przeciwnika i rozwinął na szczycie szczupłe siły w postaci zaledwie 3 kompanii strzelców. W ten sposób lewe skrzydło armii Cumberlanda w praktyce zawisło w powietrzu.

Generał Chevert otrzymał rozkaz uderzenia na lewą flankę hanowerskich pozycji z czterema brygadami obejmującymi żołnierzy z Picardii, la Marne, Nawarry i Eu. O 09.00 siły te posuwały się w kierunku do Obensburgu w trzech kolumnach batalionowych i szybko zalały hanowerskich strzelców. Książę Cumberland, widzący możliwość zagrożenia swych pozycji od tyłu, rozkazał odwodom oraz stojącym w centrum batalionom grenadierskim broniącym dział odbić Obensburg. Użycie batalionów grenadierskich do przeciwataku na Obensburg spowodowało, iż były one nieobecne w momencie rozpoczęcia się głównego francuskiego uderzenia na centrum hanowerskie.

Francuskie główne uderzenie wykonywał generał d'Armentieres atakując Voremberg siłami pięciu brygad piechoty wzmocnionych czterema pułkami spieszonych dragonów. W tym samym czasie, francuskie centrum pod dowództwem generała-porucznika Contandes zaatakowało baterie sprzymierzonych znajdujące się bezpośrednio na północ od niego. Główna bateria armii Cumberlanda była w stanie odeprzeć kilka francuskich ataków ale ostatecznie broniące jej oddziały zostały zdziesiątkowane, a działa zdobyte. Około godziny 13, czyli po tym jak Cumberland wydał już rozkazy do odwrotu, wydzielony oddział, strzegący dotąd przepraw nad rzeką Hamel, którym dowodził pułkownik Dachenhausen, natarł samorzutnie na prawe skrzydło armii francuskiej i spędził Francuzów ze wzgórza Obensburg. Porwane tym przykładem oddziały centrum przeszły do kontrnatarcia i odzyskały utracone działa. Jednak reszta armii wskutek rozkazów Cumberlanda rozpoczęła już odwrót. Zdezorientowany D'Estrees także wydał o godzinie 13 rozkaz do odwrotu. Zwycięskie oddziały Cumberlanda widząc odwrót reszty swych sił, również zaczęły się cofać. Dopiero godzinę później wódz francuski zorientował się w sytuacji i zarządził pościg, nie zdołał już jednak przeszkodzić armii sprzymierzonych w przeprawie przez rzekę Hamel.

Podczas bitwy Hastenbeck zostało prawie zupełnie zniszczone, ocalały tylko kościół, plebania i dom rolnika.

[edytuj] Efekty

Po bitwie wojska Cumberlanda znalazły się w odwrocie. Francuzi, teraz pod dowództwem Richelieu, zdobyli umocnienia nad Wezerą oraz zajęli Brunszwik i miasto Hanower, zmuszający rząd do ewakuacji do Stade. Książę Cumberland trzymał linię rzeki Aller by bronić Bremy. Richelieu bał się brytyjskiego lądowania w okolicach Emden albo Stade. Z tego to powodu oraz z obawy flankowego uderzenia nie ruszył on wraz z drugą armią francuską w kierunku Saksonii. Zamiast tego, nacierał on na Bremę, biorąc miasto zmusił Cumberlanda do wycofania się na półwysep ukształtowany przez Łabę i Wezerę, na końcu którego znajduje się Stade. Mimo, że Francuzi zatrzymali ofensywę, książę Cumberland podpisał poniżającą Konwencję z Klosterzeven, w której zgadzał się na ewakuację z Hanoweru. Kończyła ona jego udział w wojnie w Niemczech. Zaś Hanower znalazł się pod francuską okupacją.

[edytuj] Przypisy

1. ↑ według Małej Encyklopedii Wojskowej armia Cumberlanda liczyła 40 000 żołnierzy i 30 dział
2. ↑ według Małej Encyklopedii Wojskowej armia francuska liczyła 74 000 żołnierzy i 76 dział

[edytuj] Literatura

• Groehler Olaf: Die Kriege Friedrichs II, Berlin 1989
• Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I
• Paulig F.R: Geschichte des Siebenjaehrigen Krieges, Starnberg 1988

[edytuj] Zobacz też

• słynne bitwy
• bitwa pod Rossbach