Bodzanów (województwo małopolskie)
Z Wikipedii
| Bodzanów | |
| Województwo | małopolskie |
| Powiat | wielicki |
| Gmina | Biskupice |
| Sołtys | Andrzej Kałuża |
| Położenie | 49° 59' 21,3'' N 20° 09' 11,3'' E |
| Liczba mieszkańców • liczba ludności |
1200 |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
0-12 |
| Kod pocztowy | 32-020 Wieliczka |
| Tablice rejestracyjne | KWI |
|
Położenie na mapie Polski
  Bodzanów
|
|
Bodzanów – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie wielickim, w gminie Biskupice. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
Przez obszar Bodzanowa przebiega międzynarodowa trasa Kraków-Medyka (droga krajowa nr 4 Kraków - Bochnia) oraz drogi powiatowe i gminne.
W centrum wsi znajduje się kościół parafialny i dawne zabudowania dworskie. W Bodzanowie jest dużo tradycyjnych domów drewnianych, budowanych na zrąb, z szerokimi okapami, podpartymi wysuniętymi na zewnątrz belkami sufitowymi. Domy są przeważnie szalowe i często mają ganki. Niektóre z nich pochodzą z początku XX w.
Spis treści |
[edytuj] Etymologia nazwy
Bodzanów to wg. prof. Bujaka nazwa dzierżawcza, nawiązująca do nazwiska pierwszego właściciela tej miejscowości. Zanim Bolesław Chrobry sprowadził Benedyktynów i osadził ich w Tyńcu, dobra im przyznane należały do rodziny Toporczyków. Nazwisko zasadźcy zaś miało brzmieć Boczan, ewentualnie Bocan.
[edytuj] Historia
Bodzanów, to mała miejscowość Powiatu Wielickiego, która podobnie jak sąsiednie miejscowości istniała już w okresie celtyckim. Dowodem tego faktu są znalezione przez archeologów przedmioty-głównie resztki naczyń glinianych oraz ślady pieców garncarskich.
Nazwa wsi Bodzanów pojawiła się w dokumencie pisanym pochodzącym z XIw., a dokładnie z 1044r. w związku ze sprowadzeniem do Wieliczki O.O.Benedyktynów. Jako proboszczowie Parafii Wielickiej wspomniani ojcowie otrzymali w uposażeniu 2 wsie: Bodzanów i Sierczę oraz warzelnie soli. Zgodnie z przekazem Długosza Bodzanów posiadał wówczas 23 łany kmiece, 3 karczmy oraz trzech zagrodników posiadających ziemię.
Spis majątku Zakonu Benedyktynów potwierdza fakt istnienia Bodzanowa już na przełomie XI/XII wieków. Pierwszy kościół w Bodzanowie miał poświęcić Św. Stanisław, biskup krakowski, a więc musiało to nastąpić już w XII w. W roku 1325 Bodzanów figurował jako parafia płacąca do Rzymu ofiarę tzw. "Święto Pietrza".
[edytuj] Położenie geograficzne
Bodzanów od strony południowej sąsiaduje z Zabłociem, Szczygłowem i Biskupicami. Od zachodu graniczy z Przebieczanami, a od wschodu ze Słomirogiem i Zagórzem. Od strony północnej sąsiaduje z Ochmanowem, Zakrzowem i Zakrzowcem. Bodzanów położony jest 20 km od centrum Krakowa, a od Wieliczki i Niepołomic dzieli go 6 km.
[edytuj] Ukształtowanie powierzchni
Widoczne są tu liczne pagórki, z których najwyższa jest tak zwana "Pańska Góra". Rozciąga się z niej widok na Bodzanów. "Pańska Góra" znajduje się na pograniczu Bodzanowa ze Słomirogiem. Na jednym ze wzniesień, na północo-zachodnim skraju wsi stoi zabytkowy kościół.
[edytuj] Sieć wodna
Sieć wodna na terenie Bodzanowa jest bardzo nikła. Przepływają tu tylko dwa cieki wodne. Jednym z nich jest potok zwany "Bogusława" biorący swój początek w zachodnim rejonie Biskupic i Przebieczan, zbierający wody z dużych połaci Bodzanowa płynie dalej przez gminę Niepołomice, wpadając do Wisły w miejscowości Grabie. Drugi ciek wodny, to potok "Podłęska" biorący początek w południowym rejonie Bodzanowa, w Podłężu łączy się z potokiem "Obrzydka" i potokiem płynącym ze Staniątek, zwanym Babicą i wpada do Wisły. Poza wymienionymi inne cieki wodne to ledwo sączące się strumyki, wzbierające tylko w czasie obfitych opadów, nie posiadających swoich nazw geograficznych.
[edytuj] Zwierzęta w Bodzanowie
W Bodzanowie jest coraz mniej zwierząt hodowlanych. Występują tu nieliczne konie - na dzień dzisiejszy w Bodzanowie prawdopodobnie są tylko 4 konie, a kiedyś było ich 50. Jest także niewiele krów i kóz. Trochę więcej ludzi hoduje kury, kaczki i gołębie. Natomiast w prawie każdym domu jest pies lub kot. Ze zwierząt żyjących na wolności spotkać można w Bodzanowie: zające, lisy, sarny, kuny oraz różne ptaki jak np: kuropatwy i bażanty.
[edytuj] Użytkowanie terenu w Bodzanowie
Obecnie przeważają niewielkie gospodarstwa rolne i hodowlane, których jest coraz mniej. Znaczna część mieszkańców pracuje w Krakowie i w Wieliczce. Na terenie Bodzanowa jest wiele działek budowlanych, na których powstają nowe domy. Przy drodze E4 znajdują się atrakcyjne tereny pod działalność handlowo-usługową. W Bodzanowie znajduje się też wiele nieużytków, czyli pól na których niczego się nie uprawia. Część ziemi wykorzystywana jest pod uprawę zbóż (pszenica, żyto, owies) oraz ziemniaków. Warunki glebowe są zróżnicowane, generalnie przeważają jednak czarnoziemy lessowe oraz gleby brunatne.
[edytuj] Kościół w Bodzanowie
W Bodzanowie znajduje się zabytkowy drewniany kościół z XVIII w. pod wezwaniem św. apostołów Piotra i Pawła.
Parafia pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Bodzanowie należy do dekanatu wielickiego. XVIII-wieczny drewniany, jednonawowy kościółek góruje nad okolicą wzniesiony na wzgórzu w północno-zachodniej części wsi.
Ten kościół jest to trzecia z kolei świątynia na tym miejscu. Została zbudowana w 1765 jako drewniana, jednonawowa, o konstrukcji zrębowej. Kościół przebudowywany i remontowany był w latach: 1870, 1910, 1923, a w 1910 od zachodu dobudowano kruchtę. Niska wieża, nakryta daszkiem o kształcie piramidy, wbudowana jest w korpus kościoła. Rokokowe ołtarze - główny i dwa boczne oraz boczny późnobarokowy, pochodzą z trzeciej ćwierci XVIII wieku.
Na zewnątrz wieży kościoła znajduje się figurka św. Floriana. Odlana z ołowiu, mająca kamienny stopień z drewnianą obudową ozdobioną malowidłami. Na zwieńczeniu wieży umocowany jest płaski, mosiężny krzyż. Przed prezbiterium po prawej stronie stoi chrzcielnica opasana czystym płótnem, zamykana stałym zamkiem. Wewnątrz znajduje się miseczka z wodą chrzcielną na podłożonym kamiennym stopniu. W prezbiterium świątyni znajduje się bogato złocony ołtarz, w którym pod obrusem umieszczone są relikwie świętych. Niewielkie tabernakulum w środku ołtarza ozdobione jest pięknymi malowidłami i zamkiem na klucz, który znajduje się pod opieką miejscowych księży.
U góry w centrum za ołtarzem widnieje czczony od lat obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Nad ołtarzem znajduje się symbol Trójcy Świętej i Bożej Opatrzności. Na bokach ołtarzy stoją figurki patronów parafii św. Piotra trzymającego klucze oraz Pawła dzierżącego w rękach miecz. W zakrystii znajdują się cenne srebrne i pozłacane puszki do przechowywania Najświętszego Sakramentu. Warto również wspomnieć o bogato zdobionej monstrancji okrytej jedwabną zasłoną z naszytymi srebrnymi kwiatuszkami z małym krzyżem na zwieńczeniu. Drugi ołtarz po stronie prawej pod wezwaniem św. Antoniego, pięknej rzeźbiarskiej roboty o strukturze ułożonej w kwiaty. Zbudowany został własnym sumptem przez byłego księdza proboszcza.
Po lewej stronie znajduje się ołtarz pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny. Na Obrazie Matka boża trzyma na ręku Boże Dzieciątko. Na ołtarzu umieszczony jest przenośny wizerunek Matki Bożej Częstochowskiej, który peregrynował po domach parafii Bodzanów. Przymocowane są na nim wota, które mieszkańcy ofiarowali jako podziękowanie za opiekę Maryi nad ich rodzinami.
[edytuj] Szkoła
Szkolnictwo w Bodzanowie sięga swoimi korzeniami aż do XVI wieku, kiedy to funkcje oświatowe pełniła parafia. Były to tzw. Szkoły parafialne, którymi kierował oraz zajmował się nauczaniem tzw. Rector scholae czyli kierownik szkoły. Oprócz wspomnianych funkcji pełnił również czasem rolę organisty, zwanego kantorem.
Szkoła parafialna w Bodzanowie dopełniła swego żywota w 1 połowie XVIII wieku. Wraz z nastaniem nowego politycznego porządku, w 2 połowie XVIII wieku, utworzono 3 kategorie szkół. Do jednej z nich – szkoły powszechne, ludowe – zaliczała się też nasza w Bodzanowie.
Rok 1867 przyniósł zmiany w szkolnictwie ludowym Galicji. Odebrano Kościołowi zarząd szkół, a przekazano organom świeckim.
Rada Szkolna dla Bodzanowa miała swoją siedzibę w Wieliczce, ale jeszcze wiele lat miało upłynąć nim powstała Rada Szkolna Miejscowa. Potem zaś nie było osoby, która zajęłaby się wzniesieniem placówki.
W 1898 r. zjawił się w Bodzanowie pierwszy zawodowy nauczyciel. Zamieszkał on w bardzo skromnej izbie sąsiadującej z salą lekcyjną. Funkcję tę pełniła wzmiankowana izba aż do 1908 roku.
Po śmierci pierwszego nauczyciela jego miejsce zajął w 1902 roku Władysław Biestek, którego największa zasługą było doprowadzenie do skutku budowy budynku szkoły w Bodzanowie.
Później pojawili się inni nauczyciele, ale nie zagrzewali długo miejsca w szkole w Bodzanowie. Na dłużej pozostał tutaj dopiero Jan Wlazło – szkolny przyjaciel przyszłego premiera i generała Władysława Sikorskiego. W początkach 1909 roku budynek szkolny został oddany do użytku. Mieściły się w nim 2 izby lekcyjne i mieszkanie dla nauczyciela. Budynek stoi do dziś, ale nie pełni żadnej funkcji oświatowej.
W 1910 r. Jan Wlazło został kierownikiem szkoły. Był to rok obchodów 500-lecia zwycięstwa pod Grunwaldem.
Kiedyś nowoczesna, w połowie XX wieku bodzanowska szkoła nie mieściła wyżu demograficznego. W związku z tym nauka odbywała się w izbach użyczonych do tego celu przez mieszkańców Bodzanowa.
Jan Wlazło wpajał swoim uczniom zamiłowanie do przyrody, szacunek dla pracy rolnika. Jego następcą został Stanisław Meizner. W 1967 r. jesienią oddano nowy budynek do użytku szkolnego. Szkoła otrzymała imię Wojska Polskiego, tego które swoimi tradycjami sięga chwały Grunwaldu. Wojska walczącego o wolną, demokratyczną Polskę w czasie I wojny światowej. Wojska „Cudu nad Wisłą” i żołnierzy Katynia.
[edytuj] Ciekawostki o Bodzanowie
- Bodzanów jest największą, bo zajmującą obszar blisko 617 ha miejscowością Gminy Biskupice.
- Badania archeologiczne wykazały, że Bodzanów istniał już w okresie prehistorycznym i był zamieszkany przez ludność zajmującą się wyrębem lasów, pasterstwem i rolnictwem.
- Dawniej w Bodzanowie znajdowały się źródła solne.
- Parafia pw. Świętych Piotra i Pawła należy do dekanatu wielickiego, a zabytkowy kościół został wpisany do Rejestru Zabytków.
- Wzgórze na którym znajduje się kościół, to jeden z najpiękniejszych zakątków gminy Biskupice.
- W Bodzanowie znajduje się kapliczka wzniesiona na pamiątkę bitwy pod Grunwaldem stoczonej 15 lipca 1410 r.
- W roku 2006 w Bodzanowie zostały wyremontowane drogi: Słomiana oraz Rędziny.
- Telefonizacja, gazyfikacja i wodociągi w Bodzanowie - 100%.
- Droga krajowa (Kraków- Bochnia) nr 4 na terenie Bodzanowa ma długość około 4 km.
- Droga powiatowa Nr 18202 (Zakrzów- Bodzanów) ma długość 1,9 km.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- http://sp_bodzanow.w.interia.pl - Strona szkoły podstawowej w Bodzanowie
- http://www.biskupice.pl - Strona gminy Biskupice
- http://www.wieliczka.pl/ - Strona powiatu Wielickiego
- http://www.wrotamalopolski.pl/ - Strona województwa małopolskiego
