Butla gazowa
Z Wikipedii
Butle gazowe są używane do przechowywania gazów pod dużym ciśnieniem. Są wykonywane ze stali wysokowęglowej, stali nierdzewnej, aluminium lub materiałów kompozytowych.
Spis treści |
[edytuj] Podział butli z/w na stan skupienia gazu
Butle gazowe można podzielić na 4 rodzaje: te, w których substancja jest w stanie gazowym w normalnej temperaturze i podwyższonym ciśnieniu;te, w których substancja jest ciekła w normalnej temperaturze i podwyższonym ciśnieniu; te, w których substancja jest rozpuszczona i te, w których substancja jest ciekła w obniżonej temperaturze i podwyższonym ciśnieniu.
[edytuj] Grupa 1.
W tych butlach gaz jest nadal w stanie gazowym w normalnej temperaturze i podwyższonym ciśnieniu, np.
[edytuj] Grupa 2.
W tych butlach gaz jest skroplony w normalnej temperaturze i podwyższonym ciśnieniu, np.
- butan
- propan
- dwutlenek węgla (czasami zaliczany jest do grupy 4.)
- podtlenek azotu
[edytuj] Grupa 3.
W tych butlach gaz jest rozpuszczony w obojętnym rozpuszczalniku w normalnej temperaturze i podwyższonym ciśnieniu, np.
Uwaga: Butle z acetylenem zawierają obojętny wypełniacz, a acetylen jest rozpuszczony w acetonie lub dimetyloformamidzie. Acetylen jest wpompowywany do butli i rozpuszcza się w sorbencie. Kiedy butla z acetylenem jest otwierana, acetylen powraca z roztworu w formie dużych bąbelków niczym gaz z otwieranego szampana.
[edytuj] Grupa 4.
W tych butlach gaz jest skroplony w obniżonej temperaturze i podwyższonym ciśnieniu. Butle te są kriogeniczne, np.
- ciekły azot
- ciekły tlen
- dwutlenek węgla w stanie skroplonym
[edytuj] Parowanie i objętość
Generalną regułą jest 1 jednostka objętości cieczy na 800 jednostek objętości gazu w standardowej temperaturze i ciśnieniu dla pewnych odchyleń w oddziaływaniach międzycząsteczkowych. Standardowe ciśnienie w butli gazowej jest utrzymywane w granicach 200-400 atmosfer. Ciśnienie utrzymywane w butli jest odpowiednikiem liczby Avogadra.
[edytuj] Wymogi dotyczące obsługi
Ponieważ zawartość butli jest pod wysokim ciśnieniem i czasami jest niebezpieczna, są tam specjalne, przepisowe uchwyty. Zawierają one specjalne łańcuchy uniemożliwiające upadek i zbicie, właściwą wentylację niemożliwą do uszkodzenia i uniemożliwiające zniszczenie podczas transportu i wydostanie się potencjalnie niebezpiecznej zawartości.
[edytuj] Kolory
Różne kraje mają różne oznaczenia butli ale trwają próby ustandaryzowania kodowania kolorowego butli.
- Kolory butli z gazami medycznymi są zgodne z ISO 32, lecz nie wszystkie kraje trzymają się tego
- W całej Europie butle gazowe mają ustandaryzowane kolory według EN 1089-3
- W USA kolory butli nie są prawnie regulowane, dlatego każdy nie powinien polegać na kolorze który oznacza, co jest wewnątrz. Etykieta lub kalkomania powinny być zawsze sprawdzane dla idendyfikacji produktu.
[edytuj] Oznaczenia butli europejskich
Sposób oznaczania butli gazowych wg normy EN 1089-3 stosowany w Europie (nie dotyczy butli z gazem LPG). Oznaczenie kolorystyczne umieszczane jest na czaszy butli, część cylindryczna w zasadzie może być malowana dowolnie. W Polsce producenci gazów technicznych przyjęli jednak następujące zasady malowania części cylindrycznych butli gazowych:
- Tlen - butla niebieska
- Acetylen - butla kasztanowa
- Gazy medyczne i do oddychania - butla biała
- Gazy do użytku spożywczego - butla jasnozielona
Kolory oznakowania butli (czasza butli) wg normy EN 1089-3 są następujące (w nawiasie oznaczenie koloru wg RAL)
[edytuj] Czyste, specyficzne gazy
- Acetylen - kolor kasztanowy (RAL 3009)
- Argon - kolor ciemnozielony (RAL 6001)
- Dwutlenek węgla - kolor szary (RAL 7037)
- Hel - kolor brązowy (RAL 8008)
- Podtlenek azotu - kolor niebieski (RAL 5010)
- Azot - kolor czarny (RAL 9005)
- Tlen - kolor biały (RAL 9010)
[edytuj] Podstawowe właściwości gazu
- Gazy obojętne - kolor jasnozielony (RAL 5012)
- Gazy toksyczne i korozyjne - kolor żółty (RAL 1018)
- Gazy utleniające - kolor jasnoniebieski (RAL 5010)
- Gazy łatwopalne - kolor czerwony (RAL 3000)
- Toksyczny i łatwopalny lub toksyczny i korozyjny - kolor żółty + czerwony (RAL 3000 + RAL 1018)
- Toksyczny i utleniający lub korozyjny i utleniający - kolor żółty + jasnoniebieski (RAL 3000 + RAL 5010)
[edytuj] Mieszanki gazowe, przeważnie do nurkowania
- Powietrze - butla biała i w jednej czwartej czarna
- Heliox (mieszanka helu i tlenu) - butla biała i w jednej czwartej brązowa
- Nitrox (mieszanka azotu i tlenu) - butla biała i częściowo czarna
- Trimix (mieszanka helu, azotu i tlenu) - butla biała, czarna i częściowo brązowa
