Chaim Zelig Słonimski

Z Wikipedii

Chaim Zelig Słonimski
Urodzony	10 marca 1810 Białystok
Zmarł	15 maja 1904 Warszawa

Chaim Zelig Słonimski (ur. 10 marca 1810 w Białymstoku, zm. 15 maja 1904 w Warszawie) - polski pisarz, matematyk, astronom i wynalazca żydowskiego pochodzenia.

[edytuj] Biografia

Chaim Zelig Słonimski urodził się w Białymstoku w ortodoksyjnej rodzinie żydowskiej, która zapewniła mu tradycyjne wykształcenie. W 1828 roku ożenił się z bogatą panną z Zabłudowa i przeniósł się do domu teściów, gdzie samodzielnie studiował matematykę, astronomię i język hebrajski. Rozwiódł się w 1831 roku i powrócił do Białegostoku.

W 1834 roku dzięki pomocy sponsora z Wilna, Mojżesza Rozentala wydał w języku hebrajskim podręcznik matematyki "Podstawy wiedzy" (hebr. Jesodej chochma). W 1835 roku wydał pierwszą pracę z astronomii zatytuowaną "Kometa" (aram. Kochawa de-szawit), w której m.in. opisał kometę Halleya. Praca przyniosła mu duży sukces, który zmobilizował go w 1838 roku do wyjazdu do Warszawy. Tam nawiązał kontakt z polskimi astronomami: Janem Baranowskim i Franciszkiem Armińskim, którzy napisali wstęp do książki "Dzieje nieba" (hebr. Taldot ha-szamajim), wydanej w 1838 roku dzięki protekcji matematyka, Abrahama Jakuba Sterna. W 1842 roku poślubił Sarę, najmłodszą córkę Abrahama Sterna i osiadł w Warszawie na stałe.

W stolicy zajął się udoskonalaniem wynalezionej przez teścia maszyny liczącej, którą przedstawił na wystawach w Królewcu w 1844 roku i następnie w Sankt Petersburgu w 1845, na której otrzymał nagrodę Cesarskiej Akademii Nauk, a car Mikołaj I Romanow nagrodził go prawem zamieszkania poza rewirem żydowskim w Warszawie. Wynalazek prezentował później w Berlinie, gdzie dzięki Aleksandrowi von Humboldtowi został nagrodzony przez króla Fryderyka Wilhelma IV.

W 1850 roku otrzymał patent na cynowanie naczyń kuchennych z lanego żelaza, a w 1854 roku na sikawkę strażacką. W 1852 roku opracował sposób liczenia wstecz lat przestępnych w kalendarzu żydowskim. W 1859 roku uleprzył działanie telegrafu, dzięki urzadzeniu do jednoczesnego przekazywania czterech depesz przez jeden przewód. W 1862 roku założył popularnonaukowe pismo w języku hebrajskim dla umiarkowanie zasymilowanych i oświeconych Żydów Ha-Cefira (z hebr. Jutrzenka), w którym oprócz propagowania asymilacji piasł o najnowszych osiągnięciach techniki.

W 1861 roku został inspektorem Szkoły Rabinów w Żytomierzu i jednocześnie cenzorem druków hebrajskich, poprzec co został zmuszony do zawieszenia wydawania Ha-Cefiry, której wydał łącznie 25 numerów. W szkole wraz z żoną Sąrą prowadził również kółko dramatyczne. W 1873 roku szkoła została zamknięta przez władze carskie, poprzez co Słonimski powrócił do Warszawy.

W 1875 roku wznowił wydawanie Ha-Cefiry w Berlinie, a nastepnie w Warszawie. Prowadził je do 1886 roku. Od 1864 roku działał w Warszawskim Towarzystwie Krzewienia Oświaty wśród Izraelitów. W 1865 roku opublikował podręcznik do matematyki "Podstawy nauki liczenia" (hebr. Jesodej chochma ha-sziur).

Chaim Słonimski zmarł 15 maja 1904 roku. Został pochowany alei głównej cmentarza żydowskiego przy ulicy Okopowej w Warszawie. Miał trzech synów - Józefa, Leonida (Ludwika) i Stanisława. Dwaj ostatni porzucili judaizm - Stanisław dla katolicyzmu, a Leonid dla prawosławia.

[edytuj] Bibliografia

• Alina Cała, Hanna Węgrzynek, Gabriela Zalewska, Historia i kultura Żydów polskich, Warszawa 2000, ISBN 83-02-07813-1