Choroba Canavan

Z Wikipedii

	Inne sfingolipidozy
()
ICD-10:	E75.2
E75.2.0 {{{X.0}}}
E75.2.1 {{{X.1}}}
E75.2.2 {{{X.2}}}
E75.2.3 {{{X.3}}}
E75.2.4 {{{X.4}}}
E75.2.5 {{{X.5}}}
E75.2.6 {{{X.6}}}
E75.2.7 {{{X.7}}}
E75.2.8 {{{X.8}}}
E75.2.9 {{{X.9}}}

Choroba Canavan (zwyrodnienie gąbczaste układu nerwowego, leukodystrofia gąbczasta, choroba Canavan-van Bogarta-Bertranda) – uwarunkowana genetycznie, dziedziczona w sposób autosomalnie recesywny, zwyrodnieniowa choroba układu nerwowego z początkiem w okresie prenatalnym. Istotą choroby jest zwyrodnienie istoty białej i szarej mózgu w następstwie niedoboru N-acetyloaspartazy, spowodowanego mutacją w kodującym ten enzym genie ASPA w locus 17pter-p13. Zwyrodnienie gąbczaste wyodrębniono jako osobną jednostkę chorobową w 1949 roku, a pierwszy opis choroby pozostawiła Myrtelle Canavan w 1931^[1].

[edytuj] Epidemiologia

Choroba występuje w różnych populacjach na świecie, częściej jednak u chłopców i z predylekcją do populacji Żydów aszkenazyjskich, mieszkających w USA i pochodzących z Litwy.

[edytuj] Genetyka

Gen dla N-acetyloaspartazy został zmapowany w 1993 na chromosomie 17pter-p13. Składa się on z 29 tysięcy par zasad, kodujących 6 eksonów przedzielonych 5 intronami. Sam enzym zbudowany jest z 313 aminokwasów.^[2].
Najczęstsza mutacją jest tranzycja A>C, skutkująca zamianą kwasu glutaminowego przez alaninę w pozycji 285 białka enzymu. Ponieważ zmiana dotyczy centrum aktywnego dochodzi do całkowitego zablokowania aktywności enzymu.
W populacji europejskiej dominuje mutacja prowadząca do zamiany alaniny na glutaminę w pozycji 305 białka enzymu.
Badanie nosicielstwa opiera się na analizie DNA, przy rozpoznawaniu choroby oznaczać można również stężenie NAA w płynie owodniowym.

[edytuj] Objawy kliniczne

Wyróżnia się postacie: wrodzone, dziecięce, młodzieńcze i późne.

postać wrodzona i dziecięca - wielkogłowie, zespół wiotkiego dziecka, opóźnienie rozwoju motorycznego i umysłowego, napady padaczkowe. W dalszym etapie dochodzi do niedowładu spastycznego i zespołu opuszkowego co prowadzi do śmierci w ciągu kilku lat.
Postać młodzieńcza i dorosłych - otępienie, objawy móżdżkowe, zwyrodnienie barwnikowe siatkówki. Obraz choroby jest mniej charakterystyczny. .^[3]

[edytuj] Patomorfologia

Makroskopowo: odpowiednio do klinicznie widocznego wielkogłowia mózg jest duży i ciężki (czasem nawet o 80% normy), jednak wraz z czasem trwania choroby ulega on zmniejszeniu.
- Zatarcie granicy między istotą szarą i białą,
- istota biała sprawia wrażenie gąbczastej, zapadającej się, o konsystencji galarety,
Mikroskopowo:
- zwyrodnienie wodniczkowe istoty szarej i białej z dużą ilością okrągłych lub owalnych jamek, a w istocie białej wodniczki ułożone są charakterystycznie wzdłuż długiej osi włókien,
- pojedyncze wodniczki w wokół neuronów i komórek glejowych,
- proces jest najwyraźniejszy na pograniczu korowo-podkorowym z rozprzestrzenianiem się do powierzchni kory i w głąb istoty białej,
- stan gąbczasty w gałce bladej, wzgórzu i istocie czarnej
- móżdżek - największe zmiany w komórkach Purkinjego i w jądrze zębatym,
- demielinizacja w obrębie zmian gąbczastych i poza nimi, aksony zazwyczaj zachowane, brak produktów rozpadu mieliny,
- w korze mózgu rozplem astrogleju

Przypisy

↑ Canavan MM. Schilder's encephalitis periaxialis diffusa. Report of a case in a child aged sixteen and one-half months. Archives of Neurology and Psychiatry. 25, 299-308. 1931.
↑ Kaul R, Gao G.P, Aloya M et al. "Canavan disease; mutations among Jewish and non-Jewish patients", Am J Hum.Genet, 1994;55:34-41
↑ Kozubski Wojciech: "Zaburzenia metaboliczne i genetyczne układu nerwowego". W: Choroby układu nerwowego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2004, 287. ISBN 83-200-2636-9