Chronologia chińskiej sztuki

Z Wikipedii

**Chronologia sztuki chińskiej okres od 3000 p.n.e. do 1911 r.**
3000 - 1500 p.n.e.
Wydarzenia; szkoły filozoficzne	Rozwój kultur neolitycznych.
Architektura	Człowiek zamieszkuje groty, ziemianki. Pierwsze osady otoczone wałami ziemnymi.
Rzeźba	Figurki ludzi i zwierząt rzeźbione w kamieniu.
Rzemiosło	Ceramika malowana i zdobiona odciskami.
1766 - 1025 p.n.e. - dynastia Shang Yin
Wydarzenia; szkoły filozoficzne	Utworzenie organizacji państwa w dolnym biegu Żółtej Rzeki, najstarsze zabytki pisma.
Architektura	Powstanie pierwszych, obwarowanych miast (Czengczou, Anjang) na regularnym planie; budowle o konstrukcji szkieletowej (drewniane słupy, wypełnienie ścian z ubitej gliny); pałace i grobowce władców (Anjangu), świątynie przodków (Lojang).
Malarstwo	Fragmentarycznie zachowane malowane dekoracje na glinianych ścianach grobowców (Anjangu).
Rzemiosło	Wyroby z brązu: broń i brązy rytualne zdobione ornamentami i napisami; przedmioty z nefrytu, jadeitu i kości; ceramika naśladująca wyroby z brąz; kamionka z zielonkawą polewą.
1025 p.n.e. - 770 p.n.e Zachodnia dynastia Zhou
Wydarzenia; szkoły filozoficzne	Utworzenie państwa lennego.
Architektura	Dalszy rozwój konstrukcji drewnianych, wprowadzenie wsporników tou-kung.
Malarstwo	Malarstwo na jedwabiu (fragment sztandaru znaleziony w grobowcu w Czangsza).
Rzemiosło	Wyroby z brązu: broń i brązy rytualne zdobione ornamentami i napisami; przedmioty z nefrytu, jadeitu i kości; ceramika naśladująca wyroby z brąz]u; kamionka z zielonkawą polewą.
770 - 256 p.n.e. Wschodnia dynastia Zhou; 770 - 480 p.n.e. Okres Wiosen i Jesieni
Wydarzenia; szkoły filozoficzne	Rozbicie państwa na niezależne, feudalne państewka; w VII wieku p.n.e.; wprowadzenie kalendarza astronomicznego (opartego o obserwację ciał niebieskich); Powstanie taoizmu - Lao-tsy (VI wiek p.n.e.); powstanie konfucjanizmu - Konfucjusz (551 p.n.e. - 479 p.n.e.).
Architektura	Dalszy rozwój konstrukcji drewnianych, częste stosowanie wsporników tou-kung.
Rzemiosło	Pojawienie się w zdobnictwie brązów scen figuralnych z polowań, wojen, uroczystości świątecznych.
480 p.n.e. - 221 p.n.e. Okres Walczących Królestw
Wydarzenia; szkoły filozoficzne	Katalog gwiazd (IV w. p.n.e.), wytop żeliwa. Powstanie licznych szkół filozoficznych: Szkoła konfucjańska: Mengzi, Xunzi; Szkoła taoistów: Zhuangagzi, Yang Zhou, Lienzi; Szkoła motistów: Mo Di; Szkoła wróżbiarska; Szkoła logistów: Huishi; Szkoła legistów: Gongsun Long, Shang Yang, Han Fei.
Architektura	Pierwsze założenia urbanistyczne - powstanie miast Lojang i Luczeng (V-IV wiek p.n.e.), budowle pałacowe położone w ogrodach otoczonych murami, rozpoczęcie budowy Wielkiego Muru.
Rzeźba	Umieszczane w grobowcach figury z drewna, brązu, gliny przedstawiające służbę i konie, modele domów.
Rzemiosło	Zwierciadła z brązu, rytualne przedmioty z nefrytu i jadeitu.
221 p.n.e. - 207 p.n.e. dynastia Ts'ing; 206 p.n.e. - 220 n.e. dynastia Han
Wydarzenia; szkoły filozoficzne	Zjednoczenie państwa i poszerzenie zasięgu terytorialnego, utworzenie organizacji administracyjnej kraju, palenie ksiąg 213 p.n.e., powstanie jedwabnego szlaku, zastosowanie żelaza, wynalezienie papieru (105 r.) i sejsmografu (II wiek), powstanie teatru pai-hi. Filozofia: konfucjonizm: Dong Zhongshu; taoizm: Zhang Daoling, Wang Bi, He Ian; Opozycjoniści wobec konfucjanizmowi i taoizmu.
Architektura	Zastosowanie w grobowcach konstrukcji łuku i kopuły. Różnorodność typów budowli (nie zachowane).
Rzeźba	Terakotowa armia z grobowca cesarza Szy-huang-ti, rzeźby w brązie: konie, zaprzęgi; rzeźba w kamieniu: słupy i figury na drogach prowadzących do grobowców (Drogi Duchów).
Malarstwo	Gliniane i kamienne płyty pokryte płaskim reliefem, zdobione malowidłami z scenami mitologicznymi i z życia codziennego, wizerunki dam dworu, strażników i koni (odnalezione w grobowcach).
Rzemiosło	Grubościenne naczynia ceramiczne malowane lub glazurowane, dekoracje reliefowe wzorowane na sztuce perskiej. Wyroby z laki, jedwabiu, nefrytu i jadeitu.
220 - 265 Okres Trzech Królestw; 256 - 420 dynastia Jin; 420 - 589 Epoka Południowych i Północnych Dynastii; 589 - 618 dynastia Suei
Wydarzenia; szkoły filozoficzne	Zbudowanie Wielkiego Kanału, rozkwit buddyzmu w IV-V w., ożywienie taoizmu i prześladowania buddyzmu (449), prześladowania taoizmu i buddyzmu (574-579); uznanie buddyzmu za religię państwową. Poezja Ts'ao Czy. Rozwój szkół buddyjskich: Huyan; Rozwój szkół pozostających w opozycji do szkół buddyjskich: Fan Zhen, Fu Yi.
Architektura	Budowa buddyjskich świątyń kutych w skale, buddyjskie świątynie wzorowane na architekturze pałacowej wykonane z drewna, pagody z drewna,cegły, kamienia, kontynuacja budowy Wielkiego Muru, budowa mostów wiszących na żelaznych łańcuchach, użycie chomąta.
Rzeźba	Największy rozwój rzeźby buddyjskiej (świątynie skalne: Groty Tysiąca Buddów w Tunhuang, rzeźby w Jünkang, Lungmen, stele kamienne z napisami, datami.
Malarstwo	Malarstwo na ścianach świątyń skalnych, drewnianych, ścianach klasztorów; reforma kaligrafii, początki teorii malarstwa.
Rzemiosło	Wynalezienie porcelany (VI wiek); naczynia z kamionki pokryte przejrzystą zieloną glazurą; niewielkie formy rzeźbiarskie ze złoconego brązu.
618 - 907 dynastia T'ang
Wydarzenia; szkoły filozoficzne	Budowa potęgi państwa, rozwój biurokracji państwowej, rozwój rolnictwa, złoty wiek poezji, zastosowanie druku blokowego, pierwsze encyklopedie, konstrukcja mechanicznego zegara wodnego; ok. 750 - początek upadku państwa.
Architektura	Rozwój urbanistyki, powstanie pierwszego milionowego miasta (Czang-an). Budowa pałaców cesarskich, klasztorów, pagód (Wielka Pagoda Dzikich Gęsi i Mała Pagoda Dzikich Gęsi).
Rzeźba	Kontynuacja rzeźby buddyjskiej, rzeźba w kamieniu, brązie, lace, drewnie. Figury grobowe z gliny. Malowanie i glazurowanie rzeźb z gliny.
Malarstwo	Malarstwo ścienne w świątyniach, malarstwo krajobrazowe, malarstwo tuszem, malarstwo związane z buddyzmem; portrety i sceny rodzajowe.
Rzemiosło	Rozwój techniki produkcji porcelany, naczynia z kamionki pokryte białą glazurą, wyroby ze srebra.
907 - 960 Epoka Pięciu Dynastii; 960 - 1127 Północna Dynastia Sung, 1127 - 1279 Południowa Dynastia Sung
Wydarzenia; szkoły filozoficzne	Rozbicie państwa na niewielkie państewka, rozwój miast. Wynalezienie prochu strzelniczego (pierwsze zastosowanie do sztucznych ogni - 969, w wojsku - 1232), wprowadzenie do druku ruchomej czcionki, użycie kompasu magnetycznego i soczewki (940, okulary - ok. 1240), rozwój literatury i teatru. Neokonfucjanizm.
Architektura	Dalszy rozwój budownictwa założeń pałacowo-parkowych, świątyń buddyjskich, pagód (Biała Pagoda), podwijanie naroży dachów. Stosowanie zasad feng-szuei.
Rzeźba	Buddyjska plastyka w malowanym drewnie, liczne przedstawienia siedzących Bodhisattwa (XII-XII wiek).
Malarstwo	Powstanie akademii i rozkwit malarstwa: krajobrazowego, pejzażowego w tuszu. Obrazy buddyjskie. Przedstawienia bambusów, ptaków, zwierząt i kwiatów.
Rzemiosło	Doskonalenie techniki produkcji porcelany, porcelanowe wyroby naśladujące nefryt, figurki zwierząt i ludzi. Duża liczba typów naczyń i glazur (naczynia seladonowe), produkcja naczyń monochromatycznych, oraz zdobionych rytem i malowaniem, wysoki poziom artystyczny wyrobów.
1279 - 1368 mongolska dynastia Jüng
Wydarzenia; szkoły filozoficzne	Wpływy lamaizmu pod panowaniem dynastii mongolskiej, pobyt Marco Polo w Pekinie; liczne bunty i powstania.
Architektura	Rozbudowa Pekinu, odbudowa pałaców z okresu Sung, powstanie licznych świątyń.
Rzeźba	Naśladownictwo stylu epoki T'ang.
Malarstwo	Naśladownictwo stylu z okresu Sung; malarstwo krajobrazowe, rodzajowe, przedstawienia kwiatów. Rozwój teorii malarstwa. Ilustracja tekstów literackich, barwny drzeworyt.
Rzemiosło	Liczne wyroby z brązu, srebra, laki, jedwabiu. Wyroby z porcelany (pojawienie się błękitno-białych naczyń). Naczynia jednobarwne i wielobarwne (przede wszystkim na eksport do Persji i Europy), figurki z porcelany.
1368 - 1644 dynastia Ming
Wydarzenia; szkoły filozoficzne	Stabilizacja gospodarcza i wzrost potęgi państwa. Rozwój żeglugi, handlu, również z Europą (liczne manufaktury), bunty feudalne. W filozofii nurt subiektywno - idealistyczny.
Architektura	Rozbudowa Pekinu (Miasto Zewnętrzne, Wewnętrzne, Zakazane Miasto), budowa wielu świątyń (Świątynia Niebios), kompleks 13 grobowców cesarskich pod Pekinem.
Rzeźba	Monumentalne rzeźby stawiane wzdłuż Dróg Duchów; ceramiczne rzeźby lohanów.
Malarstwo	Naśladownictwo stylu z okresu Sung; malarstwo krajobrazowe, rodzajowe, przedstawienia kwiatów. Rozwój teorii malarstwa. Ilustracja tekstów literackich, barwny drzeworyt.
Rzemiosło	Liczne wyroby z brązu, srebra, laki, jedwabiu. Wyroby z porcelany (pojawienie się błękitno-białych naczyń). Naczynia jednobarwne i wielobarwne (przede wszystkim na eksport do Europy), figurki z porcelany.
1644 - 1911 mandżurska dynastia Ts'ing
Wydarzenia; szkoły filozoficzne	Panowanie dynastii mandżurskiej (język mandżurski zostaje językiem urzędowym), cenzura i nadzór policyjny oraz tajne organizacje i powstania narodowe. Misjonarze z Europy na dworze cesarza. Upadek wartości kultury narodowej filoziofii - neokonfucjański „pozytywizm”.
Architektura	Odbudowa zniszczonych miast, założeń pałacowych; powstanie nowych - Letni Pałac pod Pekinem. Budowa klasztorów, świątyń. Przerost ornamentyki.
Rzeźba	Drobne rzeźby w lace, nefrycie, kości. Liczne dekoracje rzeźbiarskie w architekturze.
Malarstwo	Naśladownictwo okresu Sung, nowe techniki i formy malarskie (np. technika olejna), rozwój drukarstwa i ilustracji przy pomocy drzeworytu.
Rzemiosło	Powrót do okresu Ming i Sung, dekoracja naczyń podszkliwionych w połączeniu z emaliowaniem, naczynia pięciobarwne, nadmiar dekoarcji. Doskonała technika produkcji i spadek wartości artystycznej. Wyroby z laki, jedwabiu (haft jedwabny).