Chruścielowate

Z Wikipedii

Chruścielowate
łyska
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Nadrząd	neognatyczne
Rząd	żurawiowe
Rodzina	chruścielowate
Nazwa systematyczna
Rallidae
(Rafinesque, 1815)
Systematyka w Wikispecies
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Chruścielowate (chruściele, wodniki) (Rallidae) - rodzina ptaków z rzędu żurawiowych. Obejmuje gatunki zazwyczaj związane z wodą i terenami podmokłymi (w obu przypadkach gęsto zarośniętymi), podszytem wilgotnych lasów tropikalnych. Zamieszkują cały świat poza najwyższymi szerokościami geograficznymi. Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami:

• długość ciała 14 - 50 cm
• masa ciała 40 - 1200 g
• boczne spłaszczenie ciała stanowi przystosowanie do przeciskania się w gęstej roślinności
• skrzydła krótkie, o zaokrąglonym obrysie, co czyni z nich słabych lotników
• krótki ogon, zazwyczaj złożony z miękkich piór
• nogi długie
• palce długie
• jedynie łyski (Fulica) mają płatkowate błony pławne
• wiele gatunków ma płaską, nagą, rogową narośl lub płytkę na czole
• zazwyczaj brak wyraźnego dymorfizmu płciowego
• żywią się pokarmem mieszanym
• pokarm zdobywają zarówno na lądzie, jak i w wodzie oraz pod wodą
• gnieżdżą się na ziemi, na wodzie, na roślinach lub w norach
• gniazdo zazwyczaj otwarte, rzadziej zamknięte w formie sfery z wejściem z boku
• wyprowadzają od 1 do 4 lęgów w roku
• w zniesieniu od 2 do 16 jaj
• czasem w karmieniu późniejszych lęgów pomaga starsze rodzeństwo

Do rodziny należą następujące rodzaje i gatunki:

• Rodzaj Eulabeornis
  • Chruściel wielki (Eulabeornis ypecaha)
• Rodzaj: Sarothrura
  • kusokurka perlista (Sarothrura pulchra)
  • kusokurka plamista (Sarothrura elegans)
  • kusokurka rdzawogłowa (Sarothrura rufa)
  • kurka długosterna (Sarothrura lugens)
  • kusokurka kreskowana (Sarothrura boehmi)
  • kusokurka smugowana (Sarothrura affinis)
  • kusokurka madagaskarka (Sarothrura insularis)
  • kusokurka białoskrzydła (Sarothrura ayresi)
  • kusokurka cienkodzioba (Sarothrura watersi)
• Rodzaj: Himantornis
  • chruściel płowy (Himantornis haematopus)
• Rodzaj: Canirallus
  • chruściel szarolicy (Canirallus oculeus)
  • chruściel madagaskarski (Canirallus kioloides)
• Rodzaj: Coturnicops
  • rudokurka syberyjska (Coturnicops exquisitus)
  • rudokurka żółtawa (Coturnicops noveboracensis)
  • rudokurka ciemna (Coturnicops notatus)
  • rudokurka kropkowana (Micropygia schomburgkii)

• Rodzaj: Rallina
  • rudokurka czerwonawa (Rallina rubra)
  • rudokurka papuaska (Rallina leucospila)
  • rudokurka czarnoskrzydła (Rallina forbesi)
  • rudokurka kasztanowata (Rallina mayri)
  • rudokurka ognistogłowa (Rallina tricolor)
  • rudokurka wielka (Rallina canningi)
  • rudokurka krasnonoga (Rallina fasciata)
  • rudokurka sinonoga (Rallina eurizonoides)
• Rodzaj: Anurolimnas
  • derkaczyk kasztanowaty (Anurolimnas castaneiceps)
  • derkaczyk szarolicy (Anurolimnas viridis)
  • derkaczyk czarnopręgi (Anurolimnas fasciatus)

• Rodzaj: Laterallus
  • derkaczyk oliwkowy (Laterallus melanophaius)
  • derkaczyk rdzawoboczny (Laterallus levraudi)
  • derkaczyk rudy (Laterallus ruber)
  • derkaczyk białogardły (Laterallus albigularis)
  • derkaczyk amazoński (Laterallus exilis)
  • derkaczyk śniady (Laterallus jamaicensis)
  • derkaczyk galapagoski (Laterallus spilonotus)
  • derkaczyk białobrzuchy (Laterallus leucopyrrhus)
  • derkaczyk rdzawolicy (Laterallus xenopterus)
• Rodzaj: Nesoclopeus
  • weczka czarnodzioba (Nesoclopeus woodfordi)
  • weczka żółtodzioba (Nesoclopeus poecilopterus) †

• Rodzaj: Gallirallus)
  • weka (Gallirallus australis)
  • wodnik nowokaledoński (Gallirallus lafresnayanus)
  • wodnik brunatny (Gallirallus sylvestris)
  • wodnik okinawski (Gallirallus okinawae)
  • wodnik wąsaty (Gallirallus torquatus)
  • wodnik różowonogi (Gallirallus insignis)
  • wodnik białobrewy (Gallirallus philippensis)
  • wodnik guamski (Gallirallus owstoni)
  • wodnik melanezyjski (Gallirallus rovianae)
  • wodnik rdzawogłowy (Gallirallus striatus)
  • wodnik chathamski (Gallirallus dieffenbachii) †
  • wodnik południowy (Gallirallus modestus) †
  • wodnik pacyficzny (Gallirallus pacificus) †
  • wodnik mikronezyjski (Gallirallus wakensis) †

• Rodzaj: Rallus
  • wodnik długodzioby (Rallus longirostris)
  • wodnik królewski (Rallus elegans)
  • wodnik wenezuelski (Rallus wetmorei)
  • wodnik błotny (Rallus limicola)
  • wodnik andyjski (Rallus semiplumbeus)
  • wodnik patagoński (Rallus antarcticus)
  • wodnik (Rallus aquaticus)
  • wodnik afrykański (Rallus caerulescens)
  • wodnik madagaskarski (Rallus madagascariensis)
• Rodzina: Lewinia
  • wodnik luzoński (Lewinia mirificus)
  • wodnik kusy (Lewinia pectoralis)
  • wodnik maoryski (Lewinia muelleri)
• Rodzaj: Dryolimnas
  • chruścielowiec białogardły (Dryolimnas cuvieri)
• Rodzaj: Aphanapteryx
  • chruścielowiec rdzawy (Aphanapteryx bonasia) †
  • chruścielowiec rodrigueski (Aphanapteryx leguati) †
• Rodzaj: Crex
  • derkacz kureczkowaty (Crex egregia)
  • derkacz (Crex crex)
• Rodzaj: Rougetius
  • rudowodnik (Rougetius rougetii)
• Rodzaj: Aramidopsis
  • chruścielak chrapliwy (Aramidopsis plateni)
• Rodzaj: Atlantisia
  • chruścielak karłowaty (Atlantisia rogersi)
  • chruścielak atlantycki (Atlantisia elpenor) †
  • chruścielak oliwkowy (Aramides mangle)
  • Atlantisia podarces †

• Rodzaj: Aramides
  • chruścielak rdzawoszyi (Aramides axillaris)
  • chruścielak szaroszyi (Aramides cajanea)
  • chruścielak brunatny (Aramides wolfi)
  • chruścielak wielki (Aramides ypecaha)
  • chruścielak śniady (Aramides saracura)
  • chruścielak rdzawoskrzydły (Aramides calopterus)
  • Aramides gatturalis †
• Rodzaj: Amaurolimnas
  • chruścielak jednobarwny (Amaurolimnas concolor)
• Rodzaj: Gymnocrex
  • chruścielak gołolicy (Gymnocrex rosenbergii)
  • chruścielak szarobrzuchy (Gymnocrex plumbeiventris)

• Rodzaj: Amaurornis
  • bagiwenik brązowy (Amaurornis akool)
  • bagiwenik rdzawobrzuchy (Amaurornis isabellinus)
  • bagiewnik oliwkowy (Amaurornis olivaceus)
  • bagiewnik ciemnobrzuchy (Amaurornis magnirostris)
  • bagiewnik szaropierśny (Amaurornis moluccanus)
  • bagiewnik białopierśny (Amaurornis phoenicurus)
  • bagiewnik madagaskarski (Amaurornis olivieri)
  • bagiewnik czarnosterny (Amaurornis bicolor)
• Rodzaj: Limnocorax
  • kureczka czarna (Limnocorax flavirostris)

• Rodzaj: Porzana
  • zielonka (Porzana parva)
  • karliczka (Porzana pusilla)
  • kropiatka (Porzana porzana)
  • kureczka australijska (Porzana fluminea)
  • kureczka karolińska (Porzana carolina)
  • kureczka śniada (Porzana spiloptera)
  • kureczka popielata (Porzana albicollis)
  • kureczka hawajska (Porzana sadwichensis) †
  • kureczka kasztanowata (Porzana fusca)
  • kureczka wschodnia (Porzana paykullii)
  • kureczka posępna (Porzana tabuensis)
  • kureczka wyspowa (Porzana monasa) †
  • kureczka smolista (Porzana atra)
  • kureczka żółtawa (Porzana flaviventer)
  • kureczka białobrewa (Porzana cinerea)
  • kureczka kreskowana (Porzana marginalis)
  • karliczka hawajska (Porzana palmeri) †
  • Porzana astrictocarpus †
  • Porzana nigra †
• Rodzaj: Cyanolimnas
  • kureczka krótkoskrzydła (Cyanolimnas cerverai)
• Rodzaj: Neocrex
  • derkacznik kolumbijski (Neocrex colombianus)
  • derkacznik pstrodzioby (Neocrex erythrops)
• Rodzaj :Pardirallus
  • wodniczak pstry (Pardirallus maculatus)
  • wodniczak żałobny (Pardirallus nigricans)
  • wodniczak ołowiowy (Pardirallus sanguinolentus)
• Rodzaj: Eulabeornis
  • wodnokur duży (Eulabeornis castaneoventris)
• Rodzaj: Habroptila
  • wodnokur molucki (Habroptila wallacii)
• Rodzaj: Megarex
  • wodnokur kusy (Megacrex inepta)
• Rodzaj :Gallicrex
  • kokosznik (Gallicrex cinerea)

• Rodzaj: Porphyrio
  • modrzyk (Porphyrio porphyrio)
  • takahe (Porphyrio hochstetteri)
  • modrzyk mały (Porphyrio albus) †
  • takahe z Wyspy Północnej (Porpyrio mantelli) †
  • Porphyrio coerulescens †
  • Porphyrio kukwiedei †
• Rodzaj: Porphyrula
  • sułtanka afrykańska (Porphyrula alleni)
  • sułtanka amerykańska (Porphyrula martinica)
  • sułtanka żółtodzioba (Porphyrula flavirostris)

• Rodzaj: Gallinula
  • kokoszka czerwonodzioba (Gallinula silvestris)
  • kokoszka atlantycka (Gallinula nesiotis) †
  • kokoszka żółtodzioba (Gallinula pacifica)
  • kokoszka (Gallinula chloropus)
  • kokoszka ciemna (Gallinula tenebrosa)
  • kokoszka mała (Gallinula angulata)
  • kokoszka kropkowana (Gallinula melanops)
  • kokoszka czarnosterna (Gallinula ventralis)
  • kokoszka tasmańska (Gallinula mortierii)
• Rodzaj: Fulica
  • łyska czubata (Fulica cristata)
  • łyska maskareńska (Fulica newtoni) †
  • łyska (Fulica atra)
  • łyska hawajska (Fulica alai)
  • łyska amerykańska (Fulica americana)
  • łyska karaibska (Fulica caribaea)
  • łyska złotoczelna (Fulica leucoptera)
  • łyska andyjska (Fulica ardesiaca)
  • łyska żółtodzioba (Fulica armillata)
  • łyska czerwonoczelna (Fulica rufifrons)
  • łyska wielka (Fulica gigantea)
  • łyska rogata (Fulica cornuta)
• Rodzaj: Diaphorapteryx
  • Diaphorapteryx hawkinsi †

[edytuj] Ochrona

W Polsce wszystkie gatunki chruścieli podlegają gatunkowej ochronie ścisłej oprócz łyski (Fulica atra), która jest łowna.

Przypisy

[edytuj] Źródła

• Mielczarek P., Cichocki W., 1999, Polskie nazewnictwo ptaków świata. Notatki ornitologiczne tom 40 - zeszyt specjalny.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 marca 2005 r. w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych