Eutymiusz Tyrnowski

Z Wikipedii

Św. Eutymiusz Tyrnowski (bułg. Евтимий Търновски, ur. ok. 1320-1330 w Welikim Tyrnowie, zm. ok 1402-1404 w klasztorze baczkowskim) - bułgarski duchowny, mnich, ostatni patriarcha Tyrnowa, pisarz, uznawany za jednego z najwybitniejszych twórców bułgarskich z okresu tzw. drugiego państwa bułgarskiego.

Według niektórych źródeł średniowiecznych Eutymiusz pochodził ze znanego rodu Cambłaków. Wykształcenie zdobył w tyrnowskich szkołach przyklasztornych, a następnie został mnichem. Przyciągnięty sławą św. Teodozjusza Tyrnowskiego ok. 1350 r. wstąpił do klasztoru kilifarewskiego, gdzie spędził 13 lat. W 1363 r. wraz z Tedozjuszem udał się do Konstantynopola, gdzie został oskarżony o ukrywanie w swej celi skarbu bułgarskich carów a następnie zesłany na wyspę Limios. Po uwolnieniu udał się do bułgarskiego klasztoru zografskiego na Górze Athos. W 1371 r. wrócił do Bułgarii, gdzie założył klasztor św. Trójcy (w pobliżu Tyrnowa), który stał się następnie centrum tzw. tyrnowskiej szkole piśmienniczej. W 1375 roku, po śmierci dotychczasowego patriarchy tyrnowskiego, Eutymiusz zajął jego stanowisko. Był zwolennikiem hesychazmu. Jego działalności położył kres najazd wojsk tureckich pod wodzą Czelebiego, syna sułtana Bajazyda w 1393 roku. Eutymiusz, wobec nieobecności w mieście cara Iwana Szyszmana, brał udział w obronie Tyrnowa. Po zdobyciu miasta przez Turków został aresztowany i skazany na zesłanie. Zmarł najprawdopodobniej w klasztorze baczkowskim (w okolicach Asenowgradu) około 1402-1404 r.

Po powrocie do Bułgarii w 1371 r. i założeniu klasztoru Św. Trójcy, Eutymiusz podjął wielką akcję weryfikacji ksiąg liturgicznych, pisanych językiem staro-cerkiewno-słowiańskim, pod kątem ich zgodności z wersjami greckimi. Z inicjatywy Eutymiusza wprowadzono także zmiany w ortografii s-c-s, mające na celu dostosowanie zmieniającego się języka do archaicznego stanu z czasów Cyryla i Metodego. Reforma ortograficzna Eutymiusza stałą się następnie wzorem dla zmian, wprowadzanych w tekstach cerkiewnosłowiańskich w redakcji serbskiej, rosyjskiej oraz tworzonych na terenie Rumunii.

Znanych jest 15 dzieł Eutymiusza. Są to głównie teksty religijne: księgi liturgiczne, słowa pochwalne, żywoty (między innymi żywot św. Petki, św. Iwana Rylskiego), pisane wyszukanym stylem, pełne alegorii i symboli. Zapoczątkowane przez Eutymiusza dzieło zostało podjęte przez jego uczniów, do których należeli m.in. Grigorij Cambłak i Konstantyn Kostenecki.

Bułgarska cerkiew prawosławna ogłosiła Eutymiusza Tyrnowskiego świętym. Jego święto przypada 20 stycznia.