Fryburg (miasto w Szwajcarii)
Z Wikipedii
| Fryburg | |||
|
|||
| Państwo |  Szwajcaria |
||
| Kanton |  Fryburg |
||
| Powierzchnia | 9,32 km² | ||
| Położenie | 46° 48' N 7° 09' E |
||
| Wysokość | 610 m n.p.m. | ||
| Ludność (2005) • liczba ludności • aglomeracja |
33 008 94 867 |
||
| Kod pocztowy | 1700 | ||
|
Położenie na mapie kraju
  Fryburg
|
|||
| Strona internetowa miasta | |||
Fryburg (fr. Fribourg, niem. Freiburg im Üechtland lub Freiburg) – miasto w Szwajcarii nad rzeką Sarine, stolica kantonu Fryburg.
Fryburg leży na styku dwóch wielkich regionów etnicznych i językowych w Szwajcarii, których granicę wyznacza tu Sarine. Wiele miejscowości leżących nad tą rzeką poniżej Fryburga posiada podwójne nazwy: na lewym brzegu francuskie, a na prawym niemieckie.
[edytuj] Historia
Wzmiankowany po raz pierwszy w 1162 r. jako Friborc, później Friborc, Friborch, Friburch, Friburg, co znaczy "wolne miasto". Najstarsza część miasta usadowiona jest na skalistym cyplu, opadającym stromymi stokami ku głęboko wciętej dolinie Sarine, opływającej dawne Cité z trzech stron. Założycielem Fryburga był w 1157 r. Berchtold IV de Zähringen. Miasto, którego zaczątkiem był gród obronny przy jednym z niewielu brodów na rzece Sarine, kontrolowało później to ważne przejście. Najstarsza pieczęć miejska pochodzi z 1225 r. Po wygaśnięciu rodziny Zähringen (1218) Fryburg wielokrotnie zmieniał właścicieli. Jego panami były kolejno dynastie Kyburgów (drogą spadku) i Habsburgów (zakup w 1277). Później mieszkańcy Fryburga woleli znosić zwierzchnictwo sabaudzkie (od 1452 r.), niż dominację Berna.
Podstawą organizacji życia politycznego i gospodarczego Fryburga w średniowieczu w. stały się prawa miejskie, ustalone jeszcze przez Bertholda IV (najstarsza znana wersja pochodzi z 1249 r.). Określały one ramy prawne i urbanistyczne funkcjonowania miasta, nadając jego mieszkańcom liczne przywileje. Mieszczanie posiadali m. in. prawo wyboru bajlifa (zwanego tu avoyer), proboszcza i poborców ceł. Dysponując swobodnie swymi majątkami mogli kupować ziemię, trudnić się handlem i rzemiosłem. W 1309 r. mieszkańcy odzyskali od panującego patronat nad kościołem parafialnym p.w. św. Mikołaja, co było ważnym krokiem w kierunku samodzielności miasta. Po wojnach burgundzkich Fryburg stał się niezależnym miastem-państwem, a w 1478 - wolnym miastem cesarstwa.
Marginalne położenie Fryburga w państwie Habsburgów, ciągła rywalizacja między tymi ostatnimi a Sabaudią oraz sąsiedztwo Konfederacji Szwajcarskiej i ciągłe walki niepodległościowe na przyległych ziemiach sprzyjały formowaniu się i rozwojowi nowego miasta-państwa. Fryburg korzystał z dawnych aliansów, zawartych z sąsiednimi miastami: Avenches (w 1239 r.), Bernem (w 1243 r.) i Morat (w 1245 r.). Jednocześnie miasto rozwijało się terytorialnie, rozciągając swą dominację polityczną nad okolicznymi ziemiami. Do najstarszych posiadłości, nazywanych później "Starymi Ziemiami" (fr. Anciennes Terres, niem. Alte Landschaft; 24 parafie, podległe bezpośrednio władzom miejskim) dochodziły nowe tereny. W 1481 r. Fryburg, po nabyciu rozległych terenów od Pays de Vaud, zdecydował się przystąpić do Konfederacji Szwajcarskiej. Był pierwszym kantonem dwujęzycznym w Konfederacji, chociaż jego władze wybrały język niemiecki jako urzędowy. Od 1435 r. Fryburg bił własne monety (od 1509 r. - również złote).
Ważnym zdarzeniem w historii miasta był wybuch Reformacji w I połowie XVI w., która nie odniosła tu jednak spodziewanego sukcesu. Pomimo tego, że i tu idee reformatorskie i humanistyczne miały pewien oddźwięk, ogromna większość ludności pozostała przy dawnej konfesji. W 1582 r. powstało tu słynne kolegium św. Michała, założone przy poparciu miasta przez jezuitów i kierowane przez Piotra Kanizjusza. Głęboka restauracja katolicyzmu, zainicjowana przez ojca Kanizjusza, potwierdziła atrakcyjność tego wyznania. W 1613 r. przeniesiono z Lozanny do Fryburga siedzibę biskupstwa Lozanny – Genewy – Fryburga. Do kilku domów zakonnych, funkcjonujących w mieście nad Sarine już od średniowiecza, w XVII w. dołączały następne. Obok La Maigrauge - klasztoru cystersów, wybudowanego w XIII w. w zakolu Sarine, powstały tu klasztory franciszkanów, kapucynów (1608) i kapucynek (Montorge w zakolu Sarine; 1621), urszulanek (1634) i wizytek (1635). Wszystko to uczyniło z Fryburga stolicę szwajcarskiego katolicyzmu. Objawem trwałej i znaczącej roli szkolnictwa kościelnego w mieście było założenie znacznie później, bo w 1889 r. państwowego uniwersytetu o charakterze katolickim, który szybko stał się znaczącym ośrodkiem nauki i kultury (od 1941 r. w nowej siedzibie). Przez 27 lat profesorem tegoż uniwersytetu, a w latach 1964-66 rektorem był Józef Maria Bocheński.
[edytuj] Zabytki
We Fryburgu znajduje się bardzo dobrze zachowane średniowieczne Stare Miasto, otoczone pozostałościami dawnych murów obronnych. W mieście szereg cennych przykładów architektury mieszkalnej i sakralnej, m.in. gotycka katedra zbudowana w latach 1283–1490, znana z witraży Józefa Mehoffera.
