Gałkówek

Z Wikipedii

Gałkówek jest dużą wsią rolniczo-wypoczynkową. Otoczony lasami ze względu na swe walory klimatyczne od ubiegłego wieku znany jako miejsce wypoczynku mieszkańców Łodzi. Dogodne połączenie autobusowe z miastem wojewódzkim i Brzezinami oraz kolejowe z Łodzią, Koluszkami, Warszawą, Piotrkowem Trybunalskim i Tomaszowem Mazowieckim powoduje, że Gałkówek staje się miejscowością atrakcyjną pod względem budownictwa rekreacyjnego, mieszkaniowego.

Miejscowość jest doskonałą baza wypadową do wycieczek rowerowych po gałkowskim lesie i okolicy, która oferuje trasy o różnym ukształtowaniu. Bliskość Łodzi sprawia, że jest to naturalny teren rekreacyjny dla tej aglomeracji. Tym bardziej, że transport roweru może odbyć się pociągiem ze stacji Łódź Fabryczna bądź autobusem spod domu handlowego "Central". Czas przejazdu zamyka się w 30 minutach.

Gałkówek – nazwa poczty (95-041) i stacji kolejowej (współrzędne geograficzne: 51°44' N 19°44' E) w Gałkowie Dużym, określenie jednostki wojskowej w Gałkowie Małym, ogólnie i potocznie Gałkówkiem nazywany jest Gałków Duży i Gałków Mały razem. Miejscowości te znajdują się w gminie Koluszki.

Ulica Główna w Gałkówku

Kościół w Gałkówku

Gałkowskie pola

Stacja PKP w Gałkówku

Wiejska chata z końca XIX wieku

Zachód słońca nad Gałkówkiem

Zdjęcie satelitarne Gałkówka

Tereny budowlane w Gałkówku

Na terenie Gałkówka znajdują się:
- dworzec PKP
- przystanki autobusowe
- szkoła podstawowa i gimnazjum
- sala gimnastyczna
- przedszkole
- biblioteka
- kościół parafialny
- cmentarz
- jednostka wojskowa
- klub sportowy, boisko piłkarskie – LKS Gałkówek
- zakłady usługowe
- składy opałowe i materiałów budowlanych
- sklepy spożywcze i przemysłowe
- apteka
- leśniczówka
- rezerwat bukowy
- tartak
- kawiarenka internetowa
- muzeum

[edytuj] Ciekawostki

Gałków Duży i Gałków Mały, dwie sąsiadujące ze sobą przez tor kolejowy wsie w gminie Koluszki, nazywają się na odwrót!

W rzeczywistości bowiem Gałków Mały jest zdecydowanie większy od Gałkowa Dużego. Przewyższa go pod względem powierzchni (stosunkiem 1102 do 923 hektarów), a nade wszystko pod względem liczby mieszkańców.

W Gałkowie Małym mieszka, według najnowszych danych ewidencyjnych z koluszkowskiego magistratu, 1576 osób, a w Gałkowie Dużym 831. Dlatego Gałków Mały dzieli się na dwa sołectwa i ma dwóch sołtysów, a Gałków Duży tylko jednego. Z czego wynika mylący charakter nazw obydwu wsi? Jak nietrudno się domyślić, z zaszłości historycznych.

Pierwsza wzmianka o wsi Gałków pochodzi z 1230 roku. Była własnością biskupów kujawsko – pomorskich (mających swoją siedzibę w nieodległym Wolborzu), liczyła siedem chat i znajdowała się mniej więcej tam, gdzie dzisiejsza wieś Gałkówek Parcela. W sto lat później, około 1330 roku, biskupom zezwolono na lokację kolejnego osiedla.

W nowo powstałej wsi zamieszkało 21 osadników i wójt. Nic więc dziwnego, że zaczęto nazywać ją Gałkowem Dużym, podczas gdy do starej wsi przylgnęła zdrobniała nazwa Gałkówek. W pierwszej połowie XIX stulecia, w efekcie intensywnego w całym łódzkim regionie napływu kolonistów niemieckich, powstał Gałkówek Kolonia, wieś znajdująca się dziś już w gminie Brzeziny i brzezińskim powiecie. Natomiast w 1864 roku pola mieszkańców Gałkowa Dużego przeciął tor kolejowy.

Ponieważ "odcięte" ziemie niewygodnie było uprawiać chłopi chętnie je wyprzedawali w postaci działek budowlanych, początkowo głównie kolejarzom, a z czasem również łódzkim letnikom. Tak powstał Gałków "za koleją", który w latach dwudziestych XX wieku otrzymał oficjalnie nazwę Gałkowa Małego, początkowo bowiem w istocie był mniejszy od sąsiedniej wsi. Gałków Mały nigdy nie był typową wsią rolniczą, kolejarsko – letniskowym osiedlem. Między innymi dlatego, że letnikom z Łodzi było tu "o jeden szlaban" bliżej niż do sąsiedniej wsi, rozwijał się na tyle intensywnie, że z czasem przerósł Gałków Duży.

Dwa usytuowane po przeciwnych stronach torów kolejowych Gałkowy łączy również wspólna stacja kolejowa. Powstała dokładnie w roku 1900 i nazywa się neutralnie Gałkówek. Nazwa stacji wzięła się stąd, że Gałkówek był wówczas ważniejszy od chłopskiego Gałkowa, stanowił bowiem centrum dóbr ziemskich, którymi władali, na mocy carskiego ukazu, potomkowie nijakiego Enochina, rosyjskiego lekarza wojskowego, zasłużonego w dławieniu polskiego powstania listopadowego. Bezpośrednio po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w latach 1918-1920, dobra te rozparcelowano (stąd dzisiejsza nazwa wsi Gałkówek Parcela). Stacja PKP do dziś nazywa się tak, jak "ochrzczono" ją w 1900 roku, chociaż miejscowości o nazwie "Gałkówek" w ogóle nie ma na mapie.

W Gałkowie Dużym znajduje się Muzeum Regionalne, które ulokowane jest w budynku Biblioteki.

Jeden z najstarszych domów w Gałkowie Małym znajduje się przy ulicy Łódzkiej 81.

Co roku w maju na polach nieopodal cmentarza i kościoła w Gałkowie Dużym obchodzone są Dni Gałkówka, święto Gałkowa Małego i Dużego. Odbywają się tu liczne imprezy plenerowe, jarmarki, rozstawiane są stragany i karuzele. W Dniach Gałkówka chętnie biorą udział zarówno mieszkańcy wsi jak i letnicy.

[edytuj] Historia

Gałków ma bogatą przeszłość historyczną. Wieś ta istniała od czasów Piastowskich. Pochodzenia nazwy nie znamy i trudno jej dziś dociec. Najwcześniejsza wzmianka w źródłach pisanych pochodzi z roku 1230. W roku 1534 Gałków liczył 40 domów, zaś majątek Gałkówek 23 domy.

Dla porównania Widzew liczył 5 domów, Żakowice 6, Stara Łódź 9, Łódź z okolicznymi wioskami 89 domów. Dużą rolę w życiu wsi odegrał Kościół, gdyż wieś stanowiła własność Biskupstwa Włocławskiego i wchodziła w skład Klucza Wolborskiego. Parafia Gałków założona została 17 listopada 1636 roku. W roku 1799 Gałków stał się własnością rządową. Duży wpływ na życie wsi miał dwór szlachecki Gałkówek. Był on świadkiem wielu wydarzeń historycznych, między innymi odwrotu wojsk napoleońskich po klęsce 1812 roku spod Moskwy. Z wyczerpania i chorób zmarło tu kilkunastu żołnierzy. Pochowano ich na pobliskim wzgórzu. Powstającą w pobliżu wioskę nazwano Mogiłki.

W lasach gałkowskich koncentrowali się powstańcy 1863 roku. W pobliżu kościoła z rąk Moskali zginęła czata powstańcza. Dla upamiętnienia tego wydarzenia część wsi nazwano Czatolinem a Ziemia Brzezińska ufundowała kamień z rzeźbą orła w koronie i napisem POWSTAŃCOM 1863 R – ZIEMIA BRZEZIŃSKA. Kamień ten znajduje się przed Ośrodkiem Zdrowia w Gałkowie Dużym.

W latach 1904-1908 podczas powszechnych rozruchów rewolucyjnych przebywali tu bojownicy PPS. W 1905 dzieci szkolne brały udział w strajku.

W czasie I wojny światowej na polach Gałkowa rozegrała się duża bitwa, w której zginęło około 800 żołnierzy niemieckich i rosyjskich. Ich mogiły znajdują się w lesie gałkowskim i w Pustułce (las nad rzeką Mrogą pomiędzy Gałkówkiem-Kolonią a Witkowicami). Tu dowodził wojskiem niemieckim Karl Litzmann. Dla upamiętnienia jego brawurowego kierowania wojskiem w kwietniu 1940 roku Niemcy nazwali Łódź Litzmannstadt. O ciężkich latach I wojny światowej świadczy napis wycięty w korze potężnego buka rosnącego w lesie gałkowskim "ROK 1916 – rok nędzy i niepokoju".

W 1858 roku utworzono w Gałkowie gminę. Jej nazwa powstała od majątku Gałkówek. Przeprowadzenie linii kolejowej Koluszki – Łódź w 1866 podzieliło Gałków na Gałków Duży i Gałków Mały.

W roku 1936 do gminy Gałków należało 20 sołectw: Gałków, Gałków Mały, Gałkówek (Gałkówek-Kolonia, Parcela Gałkówek, Witosów i Gaj), Jordanów (Jordanów, Ignaców), Justynów (Justynów, Hulanka), Janówka, Kędziorki (Feliksówka, Guzówka), Koluszki Stare, Koluszki Kolejowe (Wypalenisko), Natolin, Małczew, Pszanowice, Różyca, Tworzyjanki (folwark Tworzyjanki, Erazmów, Bronowice), Zielona Góra, Zalesie (Ściborów, Bogdanka, Rochna), Żakowice Stare, Żakowice Nowe.

W czasie II wojny światowej przez wieś przebiegała granica między ziemiami włączonymi do Rzeszy Niemieckiej a tak zwanym Protektoratem.

Przyszedł rok 1954. Zlikwidowano gminę Gałkówek i nakazem władz utworzono z niej 5 Gromadzkich Rad Narodowych. Minęło następnych 19 lat i znów decyzją władz ustanowiono nowe porządki administracyjne. Zlikwidowano i przeniesiono do Koluszek (1 kwietnia 1949 roku Koluszki uzyskały prawa miejskie) Gromadzką Radę Narodową, Spółdzielnię "Samopomoc Chłopska", posterunek Milicji, Kółko Rolnicze rozbito na mniejsze jednostki, zlikwidowano Izbę Porodową. Jednocześnie ograniczona została działalność kulturalno-oświatowa. były to ciosy niweczące wiele wysiłków społecznych.