Gmina Stare Bogaczowice

Osadnictwo na terenie gminy Stare Bogaczowice ma bogatą historię. Chwaliszów oraz Stare Bogaczowice po raz pierwszy wymienione są w dokumentach z 1228 roku w aktach związanych z założeniem klasztoru henrykowskiego. W 1292 roku Chwaliszów wraz z Starymi Bogaczowicami zostały przekazane Cystersom w Krzeszowie. Poprzez nadania Bolka I posiadłości cysterskie były rozszerzane i objęły wsie Gostków i Nowe Bogaczowice. Wieś Struga wymieniana w 1290 roku stanowiła siedzibę rycerską. Z majątkiem w Strudze związana była wieś Cieszów oraz Lubomin. Natomiast Jabłów należał do właścicieli Czarnego Boru. Rozwijające się osadnictwo wiejskie na tym terenie związane z gospodarką rolną oraz uprawianiem rzemiosła zostało zahamowane w okresie wojny trzydziestoletniej. Na obszarze obecnej gminy kwitła działalność rzemieślnicza oraz przemysłowa: włókiennictwo (Gostków, Nowe Bogaczowice), górnictwo: eksploatacja wapieni, rud żelaza i rud srebra.

Po przerwie spowodowanej wojną trzydziestoletnią następuje dalszy rozwój górnictwa. Czynne są w Jabłowie: kopalnia rud żelaza, dwie kopalnie węgla kamiennego oraz kopalnie rud srebra i ołowiu. W niewielkim zakresie kopalnictwo rud występuje również we wsi Stare Bogaczowice. Poziom rozwoju gospodarczego był na tym terenie wysoki. Według danych źródłowych w okresie od XVI w. do XX w. następował stały przyrost mieszkańców. Wyposażenie poszczególnych wsi w usługi oraz miejsca pracy przedstawiało się z reguły następująco: dwie szkoły (katolicka i ewangelicka, dom parafialny, folwark, kilka młynów wodnych, gorzelnia, browar, cegielnia, kilka warsztatów tkackich, karczma, inne warsztaty usługowe oraz kuźnia). W Starych Bogaczowicach wykorzystywano dla celów leczniczych wody mineralne. Poszczególne wsie należały pierwotnie do Księstwa Świdnickiego. Później do powiatu wałbrzyskiego. Struga i Cieszów, a po reformie administracyjnej w 1934 r. również pozostałe wsie znalazły się w powiecie wałbrzyskim po likwidacji powiatu bolkowskiego.

Do I wojny światowej w Starych Bogaczowicach były dwie szkoły, katolicka i protestancka, parafia, dwór, kilka młynów wodnych, browar, gorzelnia, murarstwo, kilka warsztatów tkackich, zajazd, kuźnia i kilka innych warsztatów. W latach 20. i 30. XX wieku zaczęła rozwijać się turystyka. Zbudowano kilka małych hoteli i restauracji, pijalnię wody mineralnej. Wieś Stare Bogaczowice uzyskała status zdroju. Podobnie pobliski Cieszów. Po II wojnie światowej pijalnie zaniedbano i ostatecznie rozebrano w latach 50. W okresie międzywojennym znacznie rozwinęła się hodowla bydła i owiec. Rozbudowano gospodarstwa, powstały wielkie ceglane stodoły i stajnie. W większości budynki te przetrwały do dzisiaj. Obecnie wykorzystywane są w niewielkim stopniu. Przewaga gruntów rolnych i leśnych świadczy o charakterze gminy. W strukturze gruntów rolnych duży odsetek zajmują trwałe użytki zielone. Gmina charakteryzuje się stosunkowo niedużą powierzchnią terenów leśnych

[edytuj] Turystyka

Przez gminę przebiega kilka szlaków turystycznych:

Szlak niebieski: Witków Śląski PKP – Dolina Czyżynki – Trójgarb – Pod Trójgarbem – Modrzewiec – Węgielnik – Struga – Zamek Cisy – Dolina Czyżynki.
Szlak zielony: Szklarska Poręba Górna – Wałbrzych Główny PKP – Dolina Zimnej Wody – Gostków – Rozdroże Pod Trójgarbem -Trójgarb – Pod Trójgarbem – Bacówka Pod Trójgarbem – Lubomin.
Szlak żółty: Bolków – Szczawno-Zdrój – Pod Łysicą – Nowe Bogaczowice – Dolina Polskiej Wody – góra Jagodnik – Rozdroże Pod Trójgarbem – Trójgarb – Pod Trójgarbem – Bacówka Pod Trójgarbem – Lubomin – dawna linia kolejowa.

Obiekty warte zobaczenia:

Chwaliszów – dom ryglowy z 1517 roku, najstarszy dom mieszkalny na Dolnym Śląsku,
Cieszów – zamek Cisy, zespół ruin pięciu pieców wapienniczych, XVIII w.
Gostków – kościół parafialny pw. św. Rodziny, wiatrak holenderski, zespół kościoła ewangelickiego: kościół murowany z 1785, szkołę ewangelicką murowaną z pocz. XIX w., dom pastora z 2 pół. XIX w, cmentarz ewangelicki z XIX w.
Jabłów – kościół filialny pw. MB Częstochowskiej
Lubomin – kościół filialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego XIV/XVI w.
Stare Bogaczowice – kościół par. pw. św. Józefa Oblubieńca NMP, cmentarz przy kościele parafialnym pw. ś. Józefa Oblubieńca, kościół poewangelicki, klasztor pocysterski, kaplica św. Anny, ruina kościoła Św. Mikołaja, mur., XV/XVIII.
Struga – kościół parafialny pw. MB Bolesnej, dzwonnica cmentarna, pałac Abrahama Czettritza 1463 r. wraz z parkiem przypałacowym.
Wrony - Przysiółek - kaplica przydrożna z XVIII wieku

Miejscowości bez statusu sołectwa: Cisów, Podgórna, Wrony.