Gwara więzienna
Z Wikipedii
Gwara więzienna (tzw. grypsera, z niem. - Grips - pot. rozum) - gwara języka polskiego typowa dla środowisk przestępczych. Szczególny przypadek argotu. Powstała najprawdopodobniej w XIX wieku na terenie zaboru rosyjskiego. Początkowo pełniła funkcję głównie języka tajnego, gwary środowiskowej przestępców odsiadujących długoletnie wyroki. Od końca XIX wieku używana także na wolności.
[edytuj] Charakterystyka
Gwara więzienna jest jedną z najbogatszych pod względem słownictwa gwar polszczyzny; nie jest możliwe stworzenie pełnego jej słownika, gdyż ewoluuje ona nieprzerwanie w wielu miejscach niezależnie. Ze względu na hermetyzację ośrodków rozwoju gwary więziennej często te same słowa mają różne znaczenia, bądź różne słowa mają te same znaczenia (w zależności od miejsca stosowania). W zasobie słów stosowanych w gwarze więziennej dłużej utrzymują się i bardziej rozprzestrzeniają te, które cechuje łatwość odmiany gramatycznej. Gwarę więzienną należy podzielić na tzw. kminę (język grypsujących, nazywanych ludźmi) oraz język zwykły - tzw. frajerów.
Podstawę gramatyczną grypsery stanowi język polski, jednak wyraźne są w niej wpływy jidysz, rosyjskiego, niemieckiego, ukraińskiego i rozmaitych gwar miejskich (na przykład lwowskiego bałachu czy gwary warszawskiej). W olbrzymim stopniu wpłynęła na ukształtowanie się współczesnych gwar młodzieżowych.
Pod względem fonetycznym grypsera zbliżona jest do gwary warszawskiej z charakterystyczną wymową 'i' jak 'y' i zanikiem samogłosek nosowych.
[edytuj] Bibliografia
- Marek M. Kaminski "Gry więzienne. Tragikomiczny świat polskiego więzienia" 2006, Oficyna Naukowa Warszawa, ISBN 83-7459-022-X, http://webfiles.uci.edu/mkaminsk/www/book.html
