Hipparcos

Z Wikipedii

Hipparcos (ang. High Precision Parallax Collecting Satellite lub Hipparcos Space Astrometry Mission) był przedsięwzięciem Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) mającym na celu pomiar paralaks i ruchów własnych gwiazd. Nazwę projektu nadano na cześć na cześć starożytnego greckiego astronoma Hipparchosa z Nikei. Satelita wyznaczył odległości do ponad 2,5 miliona gwiazd, położonych w promieniu 150 parseków (490 lat świetlnych) od Ziemi; wyniki tych pomiarów zawarto w dwóch katalogach - Tycho i Hipparcos.

Pierwsze plany misji Hipparcosa powstały w 1980 roku. Satelita został wyniesiony na orbitę przez rakietę Ariane 4 18 sierpnia 1989 r. Pierwotnie miał znaleźć się na orbicie geostacjonarnej, jednak awaria napędu sprawiła, że ostatecznie Hipparcos spoczął na mocno wydłużonej (mimośród 0,7) orbicie na wysokości od 526 do 35900 kilometrów nad Ziemią, z okresem obiegu równym ok. 640 minut. Pomimo tego utrudnienia, zrealizowano niemal wszystkie zaplanowane cele naukowe. Łączność zawieszono 17 sierpnia 1993 roku.

Program został podzielony na dwie części: eksperyment Hipparcos – polegający na pomiarze pięciu parametrów astrometrycznych około 120 tysięcy gwiazd, z dokładnością 2 do 4 milisekund łuku, oraz eksperyment Tycho, który miał za zadanie pomiar właściwości astrometrycznych i fotometrycznych kolejnych 400 tysięcy gwiazd, z nieco mniejszą dokładnością.

Wyniki obserwacji zebrano w katalogach Hipparcos (położenia 118 tys. gwiazd z dokładnością jednej milisekundy kątowej i jasność z dokładnością do 0,2%) oraz Tycho (pozycje z dokł. 20-30 milisekund kątowych, jasności - do 6%), ukończonych w sierpniu 1996 r. Podczas czterech lat intensywnej pracy Hipparcos odkrył wiele gwiazd podwójnych, zarejestrował zmiany blasku tysięcy gwiazd zmiennych oraz wyznaczył położenie gwiazd z niespotykaną dotąd precyzją. ESA opublikowała obydwa katalogi w czerwcu 1997 r., jako zestaw 6 płyt CD w cenie 400 dolarów amerykańskich. Jest to największy katalog gwiazd, jaki kiedykolwiek sporządzono.

Uzyskane przez Hipparcosa wyniki okazały się dość zaskakujące – w przypadku wielu gwiazd znacznie różniły się od dotychczas przyjmowanych. Między innymi odległość od Plejad zdaje się być o 10% mniejsza niż zmierzona innymi metodami ^[1]; spośród 3000 gwiazd leżących w obrębie 75 lat świetlnych od Słońca, aż 20 do 30% leży wg Hipparcosa znacznie dalej, zaś tylko połowa z gwiazd odległych do 250 l.y. okazuje się mieścić w tej granicy. Tak duże rozbieżności zrodziły obawy, że dane Hipparcosa naznaczone są błędem systematycznym rzędu 1 milisekundy łuku w co najmniej kilku obszarach nieba. W czerwcu 2004 obserwacje wykonane przez Teleskop Hubble'a oraz obserwatoria na Mount Palomar i Mount Wilson dowiodły, dystans do Plejad otrzymany przez Hipparcosa jest błędny. ^[2]

[edytuj] Linki zewnętrzne

• ESA: Hipparcos Space Astrometry Mission (en)