Hospodarstwo Mołdawskie

Z Wikipedii

Principatul Moldovei Hospodarstwo Mołdawii
← 1359-1859 →
Flaga Mołdawii Godło Mołdawii
Język urzędowy	rumuński
Stolica	Suczawa, od 1564 Jassy
Typ państwa	monarchia
Ostatnia głowa państwa	hospodar Alexandru Ioan Cuza
Data powstania	1359
Data likwidacji	24 stycznia 1859

Hospodarstwo Mołdawskie (rum. Principatul Moldovei) to państwo historyczne rozciągające się na terenie Równinie Mołdawskiej pomiędzy Karpatami a Dniestrem. Początki państwa mołdawskiego datuje się na rok 1359, kiedy to książę Bogdan I wzniecił antywęgierskie powstanie, przyjmując tytuł hospodara.

Aby uniknąć popadnięcia w ponowną zależność od Węgier Bogdan I w 1387 roku hołd lenny Władysławowi Jagielle, królowi polskiemu. Odtąd aż do 1497 Mołdawia podporządkowana była militarnie i politycznie Królestwu Polskiemu, które bez ograniczeń korzystało z mołdawskich portów czarnomorskich Kilii i Białogrodu.

W 1456 roku hospodar Piotr III Aron złożył symboliczny trybut Osmanom, jednak po czterdziestu latach Stefan III Wielki ponownie podporządkował kraj Polsce. Dzielnie walczył przeciwko inwazji imperium osmańskiego i Tatarów, zaprzestając płacenia daniny Stambułowi. Po śmierci Stefana kraj popadł w polityczną degrengoladę, zabrakło postaci wielkiego formatu, wzrosła zaś rola bojarów, którzy unikali płacenia podatków na rzecz państwa. W ten sposób znacznie ograniczono dochody budżetu, bezmyślnie wystawiając kraj na łup ościennych mocarstw. W 1512 roku Mołdawia podporządkowała się Imperium Osmańskiemu, pozostając przez najbliższe 300 lat państwem wasalnym. Oprócz płacenia daniny na rzecz Turków wymagana była zgoda tych ostatnich na nominację kolejnych hospodarów.

Przyłączenie (de facto) do Turcji nie zmieniło jednakże niekorzystnej sytuacji geopolitycznej państwa. Nadal musiało ono znosić najazdy Tatarów, Turków i Rosjan. W 1531 roku wybuchła z kolei wojna z Polską o Pokucie, przegrana przez Mołdawian pod Obertynem. W 1611 powstało, podporządkowane archidiecezji lwowskiej łacińskie biskupstwo dla Mołdawii w Bakowie.

Po osłabieniu Turcji porażką pod Wiedniem, zaczęła ona powoli tracić kontrolę nad terenami lennymi, w tym Mołdawią. I tak, już w 1774 roku Austriacy przyłączyli do swego imperium Bukowinę z Suczawą i Czerniowcami.

Po zakończeniu zaś wojny z Rosją 1806-1812 Turcy zmuszeni zostali oddać wszystkie swe posiadłości na wschód od Prutu, a więc praktycznie całą Besarabię. Dodać należy, że prowincja ta, rozciągająca się pomiędzy Prutem a Dniestrem, stanowiła ok. połowy historycznego terytorium Mołdawii.

W traktacie paryskim z 1856 roku (kończącym wojnę krymską) mocarstwa europejskie zdecydowały o utworzeniu z autonomicznych już wcześniej księstw rodzaju protektoratu "siedmiu dużych" (Rosji, Wielkiej Brytanii, Austrii, Prus, Francji, Turcji i Szwecji). Porozumienie zaowocowało również zwróceniem Mołdawii południowej części Besarabii z Izmaiłem, Białogrodem i Kilią). W przełomowym roku 1859 książę Alexandru Ioan Cuza wybrany został władcą zarówno Wołoszczyzny i Mołdawii, co zaowocowało utworzeniem Zjednoczonych Księstw Mołdawii i Wołoszczyzny.