Icchok Lejb Perec
Z Wikipedii
Icchok Lejb Perec lub Icchok Lejbusz Perec, jid. יצחק לײב פּרץ (ur. 18 maja 1852 w Zamościu, zm. 3 kwietnia 1915 w Warszawie) - polski i żydowski pisarz, jeden z głównych twórców literatury jidysz. Zajmował się również krytyką literacką i teatralną.
Urodzony w Zamościu i długo związany z tym miastem światowej sławy pisarz był także adwokatem i działaczem społecznym. Bogata twórczość literacka Pereca obejmuje poezję, prozę (głównie nowele), dramaturgię i publicystykę. Pisał w języku jidysz, hebrajskim i polskim. Już za życia uznano go za klasyka literatury żydowskiej, przede wszystkim z powodu świetnych nowel.
Perecowie byli hiszpańskimi sefardyjczykami, którzy pod koniec XVI wieku osiedlili się w Zamościu. Icchok Lejb Perec ukończył cheder i jeszibot, a w domu uzupełniał wykształcenie o świecką literaturę (w języku jidysz, francuskim, hebrajskim, niemieckim, polskim i rosyjskim), historię, filozofię i socjologię.
Niespełna 20-letni próbował sił w biznesie (zakładał szkołę, piwiarnię, młyn), ale bez powodzenia. W 1876 roku (po kursach w Warszawie) zdał egzamin i zdobył koncesję na prowadzenie kancelarii adwokackiej. Prowadził ją w Zamościu przez 11 lat. Koncesję władze rosyjskie odebrały mu z powodu zarzutów (formułowanych gł. przez żydowskich religijnych ortodoksów) o używanie i propagowanie języka polskiego i bronienie polskich "buntowników".
Po wyjeździe do Warszawy (1888) od 1890 przez następne 25 lat pracował jako urzędnik w gminie żydowskiej. 1899 - aresztowanie i kilka miesięcy w Cytadeli warszawskiej Po wybuchu I wojny światowej organizował pomoc dla ofiar wojny. Na pogrzeb w Warszawie na cmentarzu żydowskim przyszło ponad 100 tys. ludzi.
Rodzina:
- ojciec Jehuda Perec (1825-1898)
- matka Rywka z Lewinów (1828-1914)
- żona Sara Lichtenfeld (1870, rozwód w 1875). Synowie Lucjan i Jakow (zmarł w dzieciństwie)
- żona (od 1878) Helena (Nechama Rachela) Ringelhejm (1860-1938), dzieci nie mieli
[edytuj] Wybrane dzieła
- "Baj nacht afn altn mark" 1907 ("Nocą na starym rynku") (wyd.polskie 1973)
- "Bilder fun a prowincrajze" 1891 ("Obrazki z podróży po prowincji")
- "Bekante bilder" ("Znane scenki")
- "Chsidisz" ("Motywy chasydzkie") (wyd. polskie 1997)
- "Churban bejt cadik" ("Upadek dworu cadykowego") - 1907 r.
- "Die goldene kejt" - 1909
- "Folkstimliche geszichtn" ("Opowiadania ludowe") (wyd. polskie 1997)
- "Monisz" - 1888r. (wyd. polskie 1983)
Pozostawił nieukończone:
