Józef Baran (żołnierz NOW i NSZ)
Z Wikipedii
Józef Baran - (ur. 16 września 1899 r. w Woli Żarczyckiej k. Leżajska, powiat Łańcut) - oficer służby stałej artylerii Wojska Polskiego (kapitan), członek Narodowej Organizacji Wojskowej, Narodowych Sił Zbrojnych i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, ps. "Lucjan".
Był synem Jana i Karoliny z domu Sawickiej. Przez cały okres II Rzeczypospolitej służył w stopniu kapitana w 8. Pułku Artylerii Ciężkiej stacjonującym w Toruniu. W 1930 r. napisał historię swojego pułku. Po wybuchu wojny obronnej 1939 r. został dowódcą tzw. Oddziału Zbierania Nadwyżek 8. pac, liczącego ok. 300 żołnierzy. Zgodnie z planami piątego dnia mobilizacji miał on być przewieziony do Ośrodka Zapasowego Artylerii Ciężkiej nr 4 w Przemyślu. W sytuacji niekorzystnego rozwoju wydarzeń wojennych kpt. J. Baran 4 września zdecydował przedostać się do Przemyśla. Jednakże tylko połowa żołnierzy była uzbrojona. W trakcie marszu z jego oddziału zdezerterowało ok. 150 żołnierzy, głównie pochodzących z mniejszości narodowych. J. Baran ostatecznie postanowił iść na pomoc oblężonej Warszawie. 18 września dotarł do skraju Puszczy Kampinoskiej, gdzie oddział został rozwiązany. Pojedynczy żołnierze na własną rękę mieli przedzierać się do stolicy lub Modlina. W nocy z 20/21 września kpt. J. Baran wraz z 13 żołnierzami przedostał się do Modlina, obejmując dowództwo 2. baterii 8. Pułku Artylerii Lekkiej. Po kapitulacji twierdzy 28 września dostał się w niewoli niemieckiej i został osadzony w obozie jenieckim w Działdowie. Pod koniec października 1939 r. Niemcy wypuścili go na wolność. J. Baran powrócił w rodzinne strony do Leżajska i wkrótce zaangażował się w działalność konspiracyjną. Na przełomie lat 1939/1940 zaczął tworzyć w formie szkieletowej Batalion "Ziemi Leżajskiej" Organizacji Wojskowej Stronnictwa Narodowego (późniejszego NOW). 16 maja 1941 r. aresztowało go Gestapo i został osadzony w więzieniu w Przemyślu. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej w czerwcu 1941 r., wykorzystał uszkodzenie wybuchem bomby budynku więziennego i zbiegł. Udał się do Jarosławia. Do końca listopada 1942 r. ukrywał się gospodarstwie rolnym członka NOW we wsi Maleniska. Następnie wyjechał do swojej siostry do Łosic w pow. siedleckim. Tam, pod fałszywym nazwiskiem Zakrzewski, podjął pracę w spółdzielni rolniczej. Jednocześnie został członkiem NSZ. W poł. lutego 1943 r. mianowano go komendantem Okręgu IVC Rzeszowskiego NSZ. Jednakże już w połowie tego roku powrócił do NOW, w którym otrzymał stanowisko szefa sztabu w komendzie Okręgu Rzeszowskiego. Po scaleniu NOW z AK objął funkcję oficera artylerii w komendzie Podokręgu Rzeszów AK oraz szefa sztabu Inspektoratu Przemyśl AK. W poł. października 1944 r. ponownie przeszedł do NSZ (nie scalonego) i prawdopodobnie został szefem sztabu w komendzie Okręgu Krakowskiego NSZ. Od 26 lutego do poł. 1945 r. był z kolei szefem sztabu w Okręgu Rzeszowskim NZW. W połowie roku. zagrożony aresztowaniem przez UB, wyjechał do Koszalina. Ostatecznie został jednak aresztowany w sierpniu 1948 r. Dalsze jego losy są nieznane.
[edytuj] Bibliografia
Hasło opracowano na podstawie:
- Krzysztof Kaczmarski, Podziemie narodowe na Rzeszowszczyźnie 1939-1944, Rzeszów 2003
