Józef Lewoniewski
Z Wikipedii
Józef Lewoniewski (ur. 1899, zm. 11 września 1933) – polski lotnik wojskowy i sportowy, inżynier.
Rodzice Józefa Lewoniewskiego (matka Teofila, ojciec Aleksander) pochodzili z Sokółki. W 1898 roku wyjechali do Petersburga w poszukiwaniu pracy. Starszy syn państwa Lewoniewskich, Józef urodził się w Rosji, zaś w maju 1919 przybył do Polski i wstąpił do Wojska Polskiego. Służył początkowo w kawalerii, jako podchorąży, a następnie podporucznik ułanów. W 1923 ukończył wojskową szkołę lotniczą w Bydgoszczy, a następnie szkolenie kontynuował we Francji. Po powrocie służył jako pilot myśliwski. Uzyskał stopień kapitana pilota.
W lipcu 1930 Lewoniewski wziął udział w międzynarodowych zawodach samolotów turystycznych Challenge 1930 na samolocie PWS-51 (rej. SP-ADC), lecz 28 lipca musiał się wycofać na skutek awarii przewodu olejowego, uszkadzając samolot przy przymusowym lądowaniu. W dniach 24 września – 6 października zajął 4 miejsce samolotem PWS-52 w III Krajowym Konkursie Awionetek. Wysunął następnie pomysł przeróbki PWS-52 na samolot rajdowy do lotu dookoła świata. 15 sierpnia 1931, na zmodyfikowanym PWS-52, ze zwiększonym maksymalnie do 760 l zapasem paliwa, wykonał lot dookoła Polski bez lądowania, z jednym pasażerem, pokonując 1755 km w 12 godzin 35 minut. 1 września 1931 wykonał na nim lot z Warszawy do Salonik i z powrotem (2700 km). Miał to być lot bez lądowania, lecz z powodu awarii iskrownika lądował dwukrotnie, na Węgrzech i w Grecji. Z powodu braku funduszy wytwórni PWS zrezygnowano z użycia samolotu do lotu dookoła świata. Od marca 1933 Lewoniewski był pilotem doświadczalnym Stacji Doświadczalnej Płatowców Instytutu Badań Technicznych Lotnictwa w Warszawie.
11 września 1933 Józef Lewoniewski podjął z ppłk. obs. Cz. Filipowiczem próbę pobicia międzynarodowego rekordu długości lotu w linii prostej bez lądowania dla samolotów turystycznych I kategorii, na trasie Warszawa- Kazań – Swierdłowsk – Omsk – Krasnojarsk, na specjalnie przerobionym samolocie PZL.19 (m.in. dodanie dodatkowych zbiorników z paliwem) ze znakami SP-AHH. Po ośmiu i pół godzinach lotu, w wyniku silnej turbulencji w chmurach, samolot doszło do przeciągnięcia i wejścia w niezamierzony korkociąg, a po wyprowadzeniu tuż nad ziemią, uderzył jednak skrzydłem o ziemię i rozbił się we wsi Zasurskoje koło Jadrina, pod Kazaniem. Pilot Józef Lewoniewski zginął, a drugi członek załogi został lekko ranny. Zbiegiem okoliczności, wypadek miał miejsce dokładnie rok po wypadku śmiertelnym Żwirki i Wigury. Do wypadku mogła się przyczynić cecha samolotu PZL.19 jaką była mała stateczność w ślizgu i przesunięty do tyłu środek masy (w wyniku zabudowy dodatkowych zbiorników z paliwem) - co zmniejszało zapas stateczności podłużnej.
Józef Lewoniewski był rodzonym bratem Zygmunta Lewoniewskiego (1902-1937), lotnika radzieckiego, znanego z akcji pomocy rozbitkom parowca Czeluskin i z dalekodystansowych przelotów na samolocie ANT-25. On również zginął podczas próby przelotu nad Biegun północnym.
