Saloniki
Z Wikipedii
Saloniki dawniej Thessaloniki (gr. Θεσσαλονίκη, scs. Sołuń) – miasto w północnej Grecji, nad Zatoką Salonicką (Morze Egejskie).
Drugie co do wielkości (po Atenach) miasto Grecji. Miasto ma 354 tys. mieszkańców, a aglomeracja 800.764 mieszkańców (2001). Ośrodek administracyjny greckiego regionu Macedonia, nieoficjalnie nazywany przez Greków stolicą Macedonii.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Założone ok. 315 p.n.e. przez króla Macedończyków Kassandra i nazwane na cześć jego żony, Tessaloniki[1]. Od 146 p.n.e. miasto należało do państwa rzymskiego, w którym z biegiem czasu stało się jednym z najważniejszych miast. Przez miasto biegł główny szlak komunikacyjny między Rzymem i jego posiadłościami na Wschodzie (Via Egnatia). W mieście powstała jedna z pierwszych gmin chrześcijańskich, do której Święty Paweł skierował dwa ze swoich listów. Miasto było miejscem urodzenia i początkowej działalności Cyryla i Metodego w IX wieku.
Po rozłamie imperium rzymskiego miasto stało się częścią Bizancjum. W VII wieku odparło oblężenie Słowian. W 904 zostało splądrowane przez Arabów, a w 1185 przez Normanów. W latach 1204-1224 było stolicą łacińskiego Królestwa Tessaloniki, podbite przez władcę Epiru w latach 1227-1242 było stolicą efemerycznego Cesarstwa Tesaloniki. Od 1246 ponownie we władaniu cesarzy bizantyjskich (wpierw cesarzy Nicei). W 1387 zdobyte przez Turków, odzyskane przez Bizancjum w 1405, w 1423 sprzedane Wenecji. W 1430 ostatecznie zdobyte przez Turków po krwawym oblężeniu, było częścią Imperium Ottomańskiego przez następne pięć stuleci. Na początku XX wieku miasto było głównym ośrodkiem działań Młodych Turków, w mieście urodził się Kemal Atatürk. Podczas wojen bałkańskich zdobyte przez Grecję w 1912.
W 1915 podczas I wojny światowej w mieście wylądowała armia Ententy, która następnie rozpoczęła próby natarcia przeciwko Bułgarii. Przełamanie obrony państw centralnych udało się dopiero w 1918, po latach bezowocnych walk. W 1917 miasto zniszczył pożar. Odbudowano je na nowoczesnym planie europejskim, w dużej mierze niszcząc jego historyczny wygląd.
W wyniku wymiany ludności między Grecją i Turcją po 1922 do miasta napłynęło dużo greckich uchodźców z Anatolii, a turecka ludność miasta przeniosła się do Turcji.
W latach 1941-1944 miasto było pod okupacją niemiecką, podczas której zginęła żydowska społeczność miasta, licząca około 50 tys. ludzi. Większość zgineła w Auschwitz-Birkenau w 1943.
[edytuj] Budowle
[edytuj] Biała Wieża
Po grecku: Λευκός Πύργος (Lefkos Pirgos). Wieża, ustawiona przy nabrzeżu przez ottomańskiego sułtana Sulejmana Wspaniałego (1520-1566), uważana jest powszechnie za symbol miasta. Dawniej należała do fortyfikacji otaczających Saloniki. Obecnie znajduje się w niej Muzeum Kultury Bizantyńskiej. Szczyt wieży służy za dogodny punkt widokowy na miasto. W pobliżu Białej Wieży znajduje się pomnik Aleksandra Wielkiego.
[edytuj] Łuk i Mauzoleum Galeriusza
Łuk i Mauzoleum stoją przy ulicy Dimitriosa Gounarisa. Powszechnie znane są jako "Kamara" lub w przypadku Mauzoleum - jako Rotunda. Łuk, ustawiony między 298 a 299 r. n.e. dla uczczenia zwycięstwa tetrarchy Galeriusza nad Sasanidzkimi Persami i zajęcia ich stolicy Ktezifonu w 298 roku. Łuk (obecnie zachowały się tylko jego resztki) był wykonany z czerwonego kamienia i bogato zdobiony. Mauzoleum zostało zamienione na kościół Św. Jerzego.
[edytuj] Kościół Św. Demetriusza
Kościół Aghios Demetrios (V-VII w.) jest najważniejszym kościołem miasta, a sam święty jest patronem miasta. Zabytek jest położony powyżej pozostałości po agorze i Rzymskim Forum. Posiada trzy boczne kaplice, znajduje się w nim muzeum, a także zespół podziemnych katakumb, wśród których znajduje się cela, w której więziono Św. Demetriusza.
[edytuj] Inne
Bizantyjskie obwarowania, m.in. cytadela Heptapyrgion, tureckie meczety, bizantyjskie świątynie: Panhagia Acheiropoietos (V w.), Hosios Dawid (V-VI w.), Hagia Sofia (VIII w.), Panhagia Chalkeon (XI w.), Św. Pantalejmona (XII w.), Proroka Eliasza (XIII w.), Św. Katarzyny (XIII w.), Św. Mikołaja (XIII-XIV w.), Apostołów (XIV w.). Klasztor Wlatadon (XIV w.).
[edytuj] Miasta partnerskie
- Hartford, USA
- Płowdiw, Bułgaria
- Melbourne, Australia
- Limassol, Cypr
- Lipsk, Niemcy
- Bolonia, Włochy
- Bratysława, Słowacja
- Kolonia, Niemcy
- Konstanca, Rumunia
- San Francisco, USA
- Aleksandria, Egipt
- Tel Awiw-Jafa, Izrael
[edytuj] Klimat
Miesiąc | St. | Lu. | Ma. | Kw. | Maj. | Cze. | Lip. | Sie. | Wrz. | Pa. | Lis. | Gru. |
Temperatura maksymalna [°C] | 9 | 10 | 13 | 18 | 23 | 28 | 31 | 30 | 26 | 21 | 14 | 10 |
Temperatura minimalna [°C] | 1 | 2 | 5 | 7 | 12 | 16 | 18 | 18 | 15 | 11 | 6 | 2 |
Opady (mm) | 40 | 38 | 43 | 35 | 43 | 30 | 22 | 20 | 27 | 45 | 58 | 50 |
rekordowe temperatury [°C] | 20 | 22 | 25 | 31 | 36 | 39 | 42 | 39 | 36 | 32 | 27 | 26 |
[edytuj] Przypisy
- ↑ Praca zbiorowa pod redakcja Aleksandra Krawczuka, 2005, Wielka Historia Świata Tom 3 Świat okresu cywilizacji klasycznych, str. 241, Oficyna Wydawnicza FOGRA, ISBN 83-85719-84-9.
[edytuj] Linki zewnętrzne
Lata 80. XX wieku |
1985 Ateny · 1986 Florencja · 1987 Amsterdam · 1988 Berlin Zachodni · 1989 Paryż |
Lata 90. XX wieku |
1990 Glasgow · 1991 Dublin · 1992 Madryt · 1993 Antwerpia · 1994 Lizbona · 1995 Luksemburg · 1996 Kopenhaga · 1997 Saloniki · 1998 Sztokholm · 1999 Weimar |
Lata 2000-2009 |
2000 Reykjavík · Bergen · Helsinki · Bruksela · Praga · Kraków · Santiago de Compostela · Awinion · Bolonia · 2001 Rotterdam · Porto · 2002 Brugia · Salamanka · 2003 Graz · 2004 Genua · Lille · 2005 Cork · 2006 Patras · 2007 Luksemburg · Sybin · 2008 Liverpool · Stavanger · 2009 Wilno · Linz |
Lata 2010-2019 |
2010 Essen · Pecz · Stambuł · 2011 Turku · Tallinn · 2012 Guimarães · Maribor |
Świątynia Apollina Epikuriosa w Bassaj • Akropol ateński • Stanowisko archeologiczne w Delfach • Średniowieczne miasto Rodos • Meteory • Góra Athos • Wczesnochrześcijańskie i bizantyńskie zabytki w Salonikach • Sanktuarium Asklepiosa w Epidauros • Stanowisko archeologiczne w Mistrze • Stanowisko archeologiczne w Olimpii • Klasztory Dafni, Osios Loukas i Nea Moni na Chios • Wyspa Delos • Pythagorion i Herajon na wyspie Samos • Stanowisko archeologiczne w Werginie • Stanowiska archeologiczne w Mykenach i Tirynsie • Zabytkowe centrum (chora) z klasztorem św. Jana Teologa oraz Grotą Apokalipsy na wyspie Patmos • Stare miasto w Korfu